1 септември

 TV N1/ba

Расте бројот на пациенти на Онкологија во Босна и Херцеговина. Средствата во ФБИХ за солидарност се недоволни за покривање на терапии на сите пациенти. Европа и светот се фокусираат на имунотерапија, а во Босна и Херцеговина пациентите чекаат се подолго за нивната хемотерапија.
За ТВ Н1 зборуваат претседателката на здружението ренесанса, Енида Глушац, д-р. Амина Јаловчиќ Суљевиќ - онколог и Ријад Хајдаревиќ - научник од Босна и Херцеговина, кој работи во Норвешка и истражува нови методи за лекување на ракот.

Зголемување на новооткриените

„Немаме државен регистар, не знаеме колку луѓе се разболуваат годишно, како функционира нашата терапија, кои тумори се најчести...“, вели Амина Јаловчиќ Суљевиќ, додавајќи дека немаме адекватни податоци и затоа не можат да планираат за следната година.

„Нашето искуство покажува дека до почетокот на пандемијата на Ковид, бројот на новодијагностицирани случаи беше од 9 до 10 проценти годишно. По пандемијата тој број се зголеми на 30 проценти. Од 400 до 450 пациенти дневно поминуваат низ нашата клиника и имаме зголемување на новодијагностицираните пациенти... Малигната болест е болест на 21 век. Ни стана поблиска и почеста“, изјави Јаловчиќ Суљевиќ.

Нејзиниот најмлад пациент е 14-годишно момче. Посочува дека границата се спушта, а пациентите се доведуваат во ситуација да се срамат да бидат болни, молат и просат, бидејќи недостоинствено се лекуваат.

Колку е различен третманот на болните од рак во Норвешка, го прашавме Риад Хајдаревиќевиќ, научник од Босна и Херцеговина кој работи во таа земја.

„Поинаку е отколку во Босна и Херцеговина. Погледнете го само регистарот на пациенти, тој се води 50 години. Овде, ракот стана дестигматизиран како болест. Примањето имунотерапија е направено најмалку 20 години. Стана составен дел на терапии покрај цитостатиците“, наведува Хајдаревиќ.

Помош преку животинските модели

Јаловчиќ Суљевиќ истакнува дека онкологијата се менува со брзина на светлината.

„За ракот на белите дробови лани 16 пати во една година се менуваа упатствата. Сите сознанија што ги имавте за лекувањето на болеста и упатствата беа избришани и беа ставени нови“, рече таа.

„Поради листата на чекање, поголем број пациенти сигурно ќе починат бидејќи немаат можност да се лекуваат“.

„Тие се обидуваат да политизираат се во оваа земја, вклучително и овие пациенти. Тоа не е проблем на оваа Влада, тоа е проблем на изминатите 10 години“, рече Јаловчиќ Суљевиќ.
Хајдаревиќ објасни што е имунотерапија и како таа се разликува од хемотерапијата.

„Имунотерапијата е широк поим. Вклучува и терапија со антитела, која кај нас е достапна за лекувани малигни заболувања, но и за некои видови понапредни терапии. Многу ретко се дава сам, туку се користи во протоколи кои содржат повеќе видови цитостатици“, рече тој.

Тој моментално работи на проект каде што користат клетки кои ја модифицираат околината на туморите, каде што се обидуваат преку животински модели.

„Го земате туморот на пациентот и го вбризгувате во животно кое нема имунолошки систем, каде што расте туморот на пациентот и на него тестирате разни лекови, исто така, некои терапии кои биле индицирани за други болести, а потоа вие обидете се да создадете off label комбинација која би му помогнала на тој пациент“, објасни Хајдаревиќ.

Одредени фармацевтски куќи се повлекоа

Претседателката на здружението Ренесанса Енида Глушац истакна дека пред неколку дена испратиле писмо до Заводот за здравствено осигурување и реосигурување во кое прашале колку пациенти има, а прашале и колку пари се потребни за укинување на листите на чекање.

Не ги добиле одговорите, а битно им било за да знаат како понатаму.

Таа зборуваше и за уште еден горлив проблем.

„Во каков апсурдистан живееме покажува и тоа што кај нас се плаќа ДДВ за донирани  лекови, така што фармацевтските компании кои би биле спремни да донираат одредени лекови, им создава дополнителен трошок, бидејќи покрај маржата од 10 проценти плаќаат и 17 проценти ДДВ, што значи 27 отсто од вкупната цена на лекот, а се работи за лекови кои чинат десетици илјади марки месечно. Кај нас, од една страна, имаме фармацевтски компании кои набавуваат доволно количество лекови, но Институтот не успева да ги набави тие лекови во одреден временски период, рокот за тие лекови истекува, а потоа фармацевтските компании имаат дополнителен трошок, бидејќи не продале - треба да платат за уништување на лековите. Од друга страна, имаме пациенти кои умираат чекајќи ги истите лекови. Имаме одредени фармацевтски компании кои се повлекоа, а прашање е што ќе биде ако се повлечат и другите“, загрижено изјави Глушац.