21 ноември 2024

Анадолија

Меѓународниот кривичен суд (МКС) издаде налози за апсење на израелскиот премиер Бенјамин Нетанјаху и поранешниот министер за одбрана Јоав Галант поради воени злосторства извршени на палестинските територии, вклучувајќи ја Газа, пренесува Анадолија.

Овие налози претставуваат значаен напредок во напорите Израел да биде повикан на одговорност за геноцидот во Газа, кој се спроведува веќе втора година, како и за ескалацијата на агресијата на окупираниот Западен брег.

Советот на МКС наведе дека налозите опфаќаат „злосторства против човештвото и воени злосторства извршени од 8 октомври 2023 година до 20 мај 2024 година, денот кога Обвинителството поднесе барања за издавање на налозите за апсење“.

Советот едногласно го отфрли израелското оспорување на јурисдикцијата согласно членовите 18 и 19 од Римскиот статут, кој е важечки договор на МКС.

Во врска со наводните злосторства, Судот изјави дека „нашол разумна основа“ да верува дека Нетанјаху и Галант „носат кривична одговорност за следните злосторства како соизвршители за извршување на дела заедно со други: военото злосторство гладување како метод за војување и убиства како злосторства против човештвото, убиства, прогон и други нечовечки дејствија“.

МКС исто така издаде налог за апсење на водачот на Хамас, Мухамед Диаб Ибрахим ал-Масри, познат како Деиф. Израел тврди дека Деиф бил убиен во воздушен напад на југот на Газа во јули, но Хамас сè уште не го потврдил тоа јавно.

Воени злосторства

Налозите за апсење на израелските функционери, според експертите, ги тераат да бидат обвинети за воени злосторства, а ова се први налози за апсење досега за лидери на земја сојузник на Западот.

Одлуката на МКС има значителни реперкусии за Нетанјаху и Галант, од кои најголема е тоа што сите 124 земји потписнички на Судот сега се обврзани да ги уапсат и гонат доколку стапнат на нивна територија.

.Овие 124 држави вклучуваат некои од најсилните западни сојузници на Израел, кои му обезбедувале оружје и дипломатска заштита за извршување злосторства врз Палестинците, како што се Велика Британија, Канада, Австралија, Германија, Франција, Белгија, Италија, Холандија и Норвешка.

Други европски држави потписнички се, на пример, Шпанија, Швајцарија, Данска, Хрватска, Чешка, Финска, Унгарија, Португалија и Полска.

Меѓу потписниците на МКС се и Грција, Нов Зеланд, Јужна Кореја, Јапонија, Јужна Африка, Нигерија, Мексико, Кенија, Колумбија и Бразил.

Исклучок – САД
Очигледен исклучок се Соединетите Американски Држави (САД), кои се повлекоа од Римскиот статут во 2002 година, што значи дека немаат законска обврска да преземат мерки против Нетанјаху и Галант.

Сепак, според МКС, иако непотписничките страни немаат обврска, тие се „охрабрени“ да преземат активности за спроведување на налозите, бидејќи самиот Суд не поседува механизам за спроведување налози.

Како што се наведува во документот на МКС, некои непотписнички држави имале активна улога во претходни операции на предавање на обвинети.

„Меѓутоа, кога Советот за безбедност на Обединетите нации (СБ ООН) ќе ја активира надлежноста на Судот за некој случај, обврската за соработка ги обврзува релевантните држави членки на ООН, без оглед дали се или не се држави потписнички на Римскиот статут“, се наведува во документот.

Геноцидот во Газа
Правниот експерт Герхард Кемп изјави за „Анадолија“ дека одлуката на МКС за издавање на налози за апсење е „значајна од повеќе причини“ и врши притисок врз државите кои го поддржуваат Израел, и покрај меѓународната реакција на геноцидот во Газа.

„Исто така, потврдува дека МКС има јурисдикција над ситуацијата во Палестина, ги отфрли предизвиците на израелската јурисдикција, даде важни забелешки во однос на природата на конфликтот (меѓународен вооружен конфликт и применливоста на меѓународното хуманитарно право и така натаму), даде важни забелешки за силата на доказите“, рече Кемп.

Тој додаде дека со ова е овозможено и евентуално судење во МКС против израелски функционери.

„Можеби најзначајно од сè, потврдува принципот на МКС дека официјалниот капацитет не претставува пречка за извршување налози за апсење и конечно спроведување судење во МКС за високи владини функционери, во овој случај, вклучувајќи го и премиерот на Израел“, изјави Кемп.

Случаите Ал-Башир и Путин
Исто како и случајот со суданскиот водач Омар Ал-Башир и рускиот претседател Владимир Путин, овој налог за апсење на Нетанјаху „ќе претставува значителни дипломатски и политички предизвици за членовите на МКС, особено за земјите на Запад, како што се Германија и Велика Британија“, според Кемп.

Тој потсети дека државите потписнички на Римскиот статут имаат законска обврска да го извршат налогот.

„Но, како што видовме во случајот со Ал-Башир (кога Јужна Африка и Јордан и други држави не го извршија налогот за апсење) и неодамна со Монголија (кога не го уапсија Путин), на членките често им е политички тешко да ги исполнат своите обврски“, рече Кемп.

„Мислам дека европските држави и другите традиционални сојузници на Израел на Запад ќе бидат под притисок брзо да заземат став дали ќе ги извршат налозите за апсење ако се укаже можност за тоа“, додаде тој. ссм/

фото: архива