Брисел, 5 декември 2024 (МИА) –  

Брисел, 5 декември 2024 (МИА) – Вицепремиерот задолжен за добро владеење Арбен Фетаи денеска во Брисел ќе учествуваат на традиционалниот форум во организација на бриселскиот тинк тенк Пријатели на Европа, „Самит ЕУ-Западен Балкан“, кој годинава е насловен „Обновен пристап кон регионот“. 

Целта на „Самитот“ е да се изгради кохезивна и сеопфатна стратегија за интегрирање на регионот на Западниот Балкан во ЕУ, притоа приспособувајќи ги неговите амбиции и политики на новата реалност на проширена и посложена Европа. 

Вицепремиерот Фетаи ќе биде еден од панелистите на третата сесија „Заедничка правда: Градење поправедни и поинклузивни системи во регионот“, 

Покрај Фетаи, панелисти на оваа сесија ќе бидат и црногорскиот министер за правда Бојан Божовиќ, европратеникот и член на Комисијата за надворешни работи на Европарламентот, Хелмут Брандштатер, кипарскиот пратеник, потпретседател на Парламентарното собрание на ОБСЕ и специјален претставник за Југоисточна Европа, Киријакос Хаџијани, извршната директорка на Албанскиот хелсиншки комитет, Ерида Скендај и членот на Одборот и холандскиот национален член на Евроџаст, Александар ван Дам. 

Во најавата за сесијата се посочува дека во текот на изминатите три децении, воспоставувањето на владеењето на правото на Западниот Балкан беше предизвик, бидејќи и покрај значајните законски промени, прашањата за политичко влијание, корупција и неефикасноста опстојуваат во судските системи во регионот, поради што од клучно значење за регионалната стабилност е обезбедување транспарентното, непристрасно и ефикасно судство. 

- Оваа сесија ќе ги истражи критичните аспекти на реформите во правосудството на Западниот Балкан. Оваа сесија ќе размислува за минатите реформски напори, ќе ги идентификува областите за подобрување и ќе ги истражи иновативните пристапи за идните реформи, се вели во најавата, при што се додава дека дискусиите ќе бидат водени во насока на обезбедување цврста основа за развивање на сеопфатен и напреден пристап кон реформите во правосудството во регионот. 

„Самитот ЕУ-Западен Балкан“ ќе започне со сесијата „Проширување на ЕУ: Улогата на нормите и вредностите во пристапниот пат“ на која панелисти ќе бидат еврокомесарката за проширување Марта Кос, црногорскиот претседател Јаков Милатовиќ, претседателката на српското Собрание и поранешна премиерка Ана Брнабиќ, молдавската вицепремиерка за европски интеграции Кристина Герасимов, украинската вицепремиерка за европски и евроатлански интеграции и министерка за правда Олха Стефанишина, генералниот директор на ДГ НЕАР, Герт Јан Копман и европратеникот и поранешен естонски министер за надворешни работи Урмас Пает. 

Оваа сесија ќе ги истражи политичките димензии на проширувањето на ЕУ, фокусирајќи се на критичните институционални и геополитички предизвици кои го обликуваат процесот на пристапување за Западен Балкан кон Унијата. 

- Среде глобалните промени, како што е војната во Украина и растечкото надворешно влијание на Русија и Кина, ја интензивираа геополитичката важност на евроинтеграцијата на Западниот Балкан. Стабилноста во регионот е од клучно значење за безбедносната и надворешната политика на ЕУ. Оваа сесија исто така ќе испита како Западниот Балкан може да се движи кон овие предизвици и да ги унапреди политичките реформи. Со фокус на политичкото лидерство, демократското владеење и одговорноста, оваа дискусија ќе има за цел да обезбеди увид во иднината на односите на ЕУ со Западниот Балкан и во политичките реформи потребни за успешна интеграција, се додава во најавата. 

На втората сесија на форумот „Отклучување на економскиот потенцијал: Раст и интеграција преку пристапување во ЕУ“ ќе говорат претседавачот на Делегацијата на Европскиот парламент во Мешовитиот парламентарен комитет ЕУ-Северна Македонија, Карло Реслер, раководителот на Одделот за политика и регионална стратегија за Западниот Балкан при Генералниот директорат за соседство и преговори за проширување на Европската комисија (ДГ НЕАР), Томас Хаглајтнер, директорката за конкурентност, владеење и политички прашања во Европската банка за обнова и развој (ЕБОР), Милица Делевиќ, програмската директорка и главна истражувачка на Мрежата на жените на Косово, Никол Фарнсворт и генералната секретарка за Западниот Балкан на Коморскиот инвестициски форум, Татјана Штерјова Душковска. 

Во најавата за оваа сесија се посочува дека додека Европската Унија ја обновува својата посветеност на процесот на проширување, со новиот План за раст на Западниот Балкан на Европската комисија се нуди патоказ за поттикнување на економската конвергенција, зајакнување на регионалната соработка и интеграција на регионот во единствениот европски пазар.  

- Главна цел на овој план е да се забрзаат реформите во клучните области, како што се владеењето на правото, економското управување и демократските институции и истовремено да се обезбеди структуриран пат кон членството во ЕУ. Додека земјите од Западен Балкан ја поздравија оваа иницијатива, останува загриженоста во врска со буџетската конзистентност, политичкото усогласување и неговата интеграција во пошироката рамка за пристапување, посочуваат организаторите. 

Според нив, економската иднина на Западниот Балкан не може да се замисли без да се земе предвид улогата на приватниот сектор, како во регионот, така и надвор од него.  

- Разбирањето како бизнисите ги перципираат економските трендови, изгледите за раст и капацитетот на локалните, наспроти странските инвестиции е од клучно значење. Овие сознанија ќе помогнат да се обликува насоката на развојните иницијативи и да се влијае на интеграцијата на регионот во европската и глобалната економија, се додава во најавата. 

Во најавата на форумот организаторите посочуваат дека поради геополитичката итност создадена од руската инвазија врз Украина, до 2030 година Европската Унија би можела да прими неколку нови земји членки од Западниот Балкан и од Источна Европа.  

- Кога станува збор за проширувањето на ЕУ, постсоветските - Грузија, Молдавија и Украина и Западниот Балкан се како две страни на една иста паричка. Двата региони се клучни во обликувањето на идниот пејзаж на ЕУ. На нивниот интегративен пат, Молдавија, Украина и Западниот Балкан се соочуваат со слични предизвици поврзани со владеењето на правото, реформите во правосудството и борбата против корупцијата, геополитичкиот притисок и странските мешања и манипулации со информациите, се наведува во најавата. 

Организаторите на собирот посочуваат дека во одредувањето на темпото и приоритетите на процесот на проширување на ЕУ клучна улога ќе имаат новоизбраниот Европски парламент и новоформираната Еврокомисија 

- Следниот нивни мандат ќе биде клучен, бидејќи ќе се совпадне со периодот на значајни геополитички промени, поради што од суштинско значење за новата Комисија ќе биде да даде приоритет на стратешките реформи кои ја подобруваат институционалната подготвеност и кохерентноста на политиките на ЕУ. Како што е потенцирано во политичките насоки на Урсула фон дер Лајен за следната Европска комисија, „проширувањето како геополитички императив“ е централна тема, што ја одразува итноста за интегрирање на новите земји членки за зајакнување на европската безбедност и издржливост. Самитот на Западен Балкан во 2024 година има за цел да го редефинира дијалогот за проширување на ЕУ преку фокусирање на процесите на пристапување на земјите од регионот преку инклузивен и иновативен пристап, посочува тинк тенкот Пријатели на Европа. 

На собирот ќе стане збор за пошироките импликации од проширувањето на ЕУ врз долгорочните цели на Унијата. Според организаторите, додека во ЕУ продолжуваат да се зголемуваат општествената поларизација и политичката фрагментација, новата Комисија ќе треба да преземе решителни мерки за да се осигура дека процесот на проширување ги зајакнува општествата, наместо да ги зголемува овие поделби.  

- Фокусот ќе биде ставен на забрзување на внатрешната интеграција и подобрување на кохерентноста на политиките, со цел ЕУ да се подготви за вклучување на нови земји членки со различно економско и социјално потекло. Самитот, исто така, се поврзува со пошироките избори за социјална политика за кои се дебатира во рамките на иницијативата Обновен социјален договор, особено во однос на меката моќ на ЕУ и нејзината улога во промовирањето на европската безбедност и издржливост. Проширувањето, политичката интеграција, владеењето на правото и заедничките вредности се директно поврзани со овие политички избори, кои имаат за цел да обезбедат дека ЕУ останува предвидлив, инклузивен, фер и влијателен глобален актер, се додава во најавата на собирот. сп/нд/

Фото: МИА архива