12 Ноември 2025

Би-Би-Си

Израел уништил повеќе од 1.500 згради во областите на Газа кои останаа под негова контрола откако прекинот на огнот со Хамас почна на 10 октомври, покажуваат сателитските снимки прегледани од BBC Verify.

Новите фотографии – од кои последната е направена на 8 ноември – покажуваат дека цели населби контролирани од Израелските одбранбени сили (ИДФ) се срамнети со земја за помалку од еден месец, очигледно преку уривање.

Вистинскиот број на уништени згради може да биде значително поголем, а сателитските снимки за некои области не се достапни за проценка на BBC Verify.

Некои експерти тврдат дека уривањето може да ги прекрши условите на прекинот на огнот постигнат со посредство на САД, Египет, Катар и Турција. Но, портпарол на ИДФ изјави за BBC Verify дека дејствува „во согласност со рамката за прекин на огнот“.

Мировниот план од 20 точки на американскиот претседател Доналд Трамп за Газа – основата за прекинот на огнот – наведуваше дека „сите воени операции, вклучително и воздушното и артилериското бомбардирање, ќе бидат суспендирани“. Оттогаш тој постојано изјавуваше дека „војната е завршена“.

Визуелната анализа на сателитските снимки од BBC Verify покажа дека уништувањето на зградите во Газа од страна на израелската војска продолжува во огромни размери. Користевме алгоритам за откривање на промени за да ги анализираме радарските слики направени пред и по прекинот на огнот за да ги истакнеме промените, кои би можеле да укажуваат на уништување, а потоа рачно ги изброивме видливо уништените згради.

Ги разгледавме уништените згради зад Жолтата линија – граница што се протега по должината на север, југ и исток од Газа. Според договорот за прекин на огнот од октомври, Израел се согласи да ги повлече своите сили на таа ознака, обележана со жолта линија на мапите објавени од ИДФ.

Куќи, овоштарници и градини срамнети со земја

Многу од урнатите згради не изгледаа оштетени пред да бидат уништени, на пример, во источен Кан Јунис, околу Абасан ал-Кабира.

Тешко е да се биде убедлив од сателитска снимка направена одозгора, но овие згради немаа видливи оштетувања на нивната структура или карактеристични знаци како блиските урнатини или промени во нивните контури. Имаше куќи со градини, дрвја и некои мали овоштарници.

Споредбата помеѓу сателитските слики од оваа област направени на почетокот на војната во октомври 2023 година со слики направени околу датумот на прекинот на огнот покажува мала промена кај многу згради.

Лана Халил живеела во Абасан ал-Кабира пред да биде раселена во блискиот ал-Маваси. Таа го опишала својот дом како „рај“ и полн со „фарми и зеленчук“.

Сега, како и многу други делови од Газа, областа е сведена на урнатини.

„Израелската војска не ни остави ништо, тие сè срушија“, рече таа. Г-ѓа Халил додаде дека поранешните жители можеле да го слушнат уривањето на областа „од нашите шатори во ал-Маваси“.

„Срцата ни се скршени“, рече таа.

Во друга област, во близина на ал-Бајук, источно од градот Рафа, сателитските снимки ја раскажуваат истата приказна. Бројни згради кои одозгора изгледаа како да не се оштетени пред прекинот на огнот, оттогаш се уништени. Воздушните снимки од огромна експлозија објавени на почетокот на ноември покажуваат прашина што се крева од урнатините на населбата.

Уништувањето продолжи и во самиот град Газа, во источната населба Шеџаја, како и во близина на индонезиската болница на работ на кампот Џабалија.

Ејтан Шамир, поранешен раководител на Одделот за национална безбедносна доктрина во израелското Министерство за стратешки работи, посочи дека дејствијата на Израелските одбранбени сили не се прекршување на условите за прекин на огнот, тврдејќи дека тие не се однесуваат на областите на Појасот зад Жолтата линија.

Потврдени видеа на кои се гледаат контролирани уривања и багери како рушат згради, објавени на социјалните медиуми по прекинот на огнот, исто така се геолоцирани во областите зад Жолтата линија.

Уривањето е „кршење на прекинот на огнот“

Израелските одбранбени сили (ИДФ) ги бранеа своите постапки, а портпаролот рече: „Според договорот, целата терористичка инфраструктура, вклучувајќи ги и тунелите, треба да биде демонтирана низ цела Газа. Израел дејствува како одговор на заканите, прекршувањата и терористичката инфраструктура“.

На 18 октомври, израелскиот министер за одбрана, Израел Кац, напиша на X дека „демилитаризацијата на Газа со уништување на терористичките тунели и целата терористичка инфраструктура“ е „јасен“ дел од безбедносната политика на Израел.

Точката 13 од мировниот план на Трамп објавена од Белата куќа, што е најблиску до јавно објавените услови на прекинот на огнот, наведува дека целата „воена, терористичка и офанзивна инфраструктура, вклучувајќи тунели и постројки за производство на оружје, ќе биде уништена, а не обновена“.

Но, исто така, наведува дека процесот на демилитаризација на Газа ќе биде „под надзор на независни набљудувачи“.

„Ова дефинитивно е кршење на прекинот на огнот“, рече д-р Х. А. Хелиер, виш соработник на RUSI. „Но [Вашингтон] не е подготвен да го признае како такво, инсистирајќи дека прекинот на огнот мора да се почитува, дури и кога всушност не се почитува.“

Но, г-дин Шамир негираше дека ИДФ го крши прекинот на огнот. Тој за BBC Verify изјави дека според неговите извори во ИДФ постоел став дека: „На Хамас му е дозволено да прави што сака на територијата што ја контролира, и на Израел му е дозволено да прави што сака на територијата што ја контролира.“

ИДФ сметаат дека е малку веројатно Хамас да ја спроведе втората фаза од договорот, според извори.

„Затоа, просторот мора да биде подготвен за продолжување на борбите, за да не им се остават никакви опции да ги нападнат нашите војници во заседа“. Тој исто така рече дека имало чести обиди од страна на Хамас да се инфилтрира надвор од Жолтата линија и дека сè уште има долги делови од тунели што треба да се обработат.

Некои аналитичари – како што е Адил Хак, професор по право на Универзитетот Рутгерс – рекоа дека Израел би можел да ги крши законите на војната, кои забрануваат уништување на цивилен имот од страна на окупаторска сила.

Тој забележа дека исклучоци од правилото можат да произлезат само „од воени операции, односно од борба или директни подготовки за борба“, тврдејќи дека за време на прекин на огнот „не е веројатно дека такво значајно уништување на цивилен имот било апсолутно неопходно од воени операции“.

Хју Ловат, виш политички соработник во Европскиот совет за надворешни односи, рече дека на крајот уривањата би можеле да го загрозат мировниот план.

„Проблемот со израелските уривања ќе расте колку подолго Израел останува во зоната зад Жолтата линија.

„На крајот, чувството дека Израел го одложува повлекувањето и се стреми да создаде нови трајни факти на теренот, како што направи на Западниот Брег, ќе стане сè поголема закана за одржувањето на прекинот на огнот“.

Фото: ЕПА