Shkup, 4 shkurt 2025 (MIA) - Rritja shqetësuese e sëmundjeve malinje, veçanërisht në mesin e të rinjve, e vendos zbulimin e hershëm si prioritet kryesorë. Vitet e fundit, ka pasur një përfshirje të shtuar të skriningut të gjirit dhe skriningut të kancerit të qafës së mitrës, krahasuar me vitet e mëparshme. Shteti po investon në prokurimin e pajisjeve dhe zëvendësimin gradual të teknologjisë analoge me teknologjinë digjitale, ndërsa është planifikuar zgjerim i programit të skriningut të kancerit të mëlçisë. Megjithatë, nevojiten masa gjithnjë e më gjithëpërfshirëse në drejtim të vetë parandalimit, bënë të ditur folësit në debatin e sotëm në Qeveri me rastin e Ditës botërore kundër kancerit - 4 shkurt.

Zëvendësministri i Shëndetësisë Jovica Andonovski tha në debat se Ministria e Shëndetësisë angazhohet për mbrojtje shëndetësor të arritshme, cilësore dhe të drejtë për të gjithë qytetarët. Ai informoi se Ministria tashmë zbaton skrining kombëtar për kancerin e gjirit, qafës së mitrës dhe zorrës së trashë në përputhje me rekomandimet e Bashkimit Evropian dhe OBSH-së.

"Programi për detektimin e hershëm të skriningut të sëmundjeve malinje është i vetmi i këtij lloji, duke u bazuar në përvojat evropiane me përmirësime të vazhdueshme në cilësinë e metodologjisë," tha Andonovski.

Ai përkujtoi se në vitin 2025 është planifikuar të zgjerohet programi i skriningut të kancerit të mëlçisë dhe vendosja e module digjitale për të monitoruar procesin në kohë reale. Siç shtoi ai, studimet kombëtare për sëmundjet malinje mundësojnë politika të bazuara dhe shpërndarje efikase të burimeve.

Ai vuri në dukje se buxheti për këtë program për vitin 2025 është 23 milionë denarë.

Siç tha ai, sipas të dhënave të përpunuara, përfshirja e skriningut të gjirit nga viti 2023 deri në tetor të vitit 2024 ishte 12.473 gra, ndërsa për mitrën përfshirja ishte 50.529 gra, gjatë së njëjtës periudhë.

"Është vërejtur përfshirje e rritur e skriningut të gjirit dhe skriningut të kancerit të qafës së mitrës. Këto janë të dhëna që tregojnë rritje të konsiderueshme të përfshirjes në krahasim me vitet e mëparshme. Në kuadër të Programit të skriningut të gjirit përfshihen gratë nga 40 deri në 69 vjeç, të cilat kanë mundësi të lajmërohen në mënyrë të pavarur në faqen e internetit dhe tani me këtë program në vitin 2025, do të jetë e mundur të planifikohet skriningu përmes mjekut të përgjithshëm", tha Andonovski.

Siç bëri të ditur, shteti po investon edhe në prokurimin e pajisjeve dhe zëvendësimin gradual të teknologjisë analoge me atë digjitale, siç kanë bërë në periudhën e kaluar me blerjen e manometrave të rinj digjitalë në Qendrën Shëndetësore “Zhelezniçar”, Klinikën Universitare “Shën Naum Ohridski”, spitalet në Dibër, Kumanovë, Strugë, Tetovë, Institutin e Radiologjisë, “Tetë Shtatori”.

"Këto institucione, përveç se janë të pajisura me monometra të rinj, janë blerë edhe aparate eho. Në vitin 2025, është vendosur për herë të parë skriningu i kancerit të mëlçisë. Ministria është në përpjekje intensive këtë vit për të siguruar sistem për lidhjen digjitale të pajisjeve ekzistuese të skriningut të kancerit të gjirit, tha zëvendësministri i Shëndetësisë.

Drejtori i Fondit të Sigurimeve Shëndetësore, Sasho Klekovski, tha në debat se po bisedonte me gjinekologët amë për përfshirjen e testeve HPV si mënyrë për zbulimin e hershëm të kancerit të qafës së mitrës.

Sipas tij, ne kemi nevojë për masa më gjithëpërfshirëse për të luftuar pirjen e duhanit në vend, meqë jemi me vendet me përqindjen relativisht më të lartë të duhanpirësve.

"Dilemat që kemi në Fond në raport me parandalimin dhe zbulimin e hershëm janë se ndonjëherë është më e vështirë të vendosësh të ndash njëqind milion denarë për ekzaminime parandaluese për kancerin e prostatës, ndërsa nuk do të kishim problem që ato njëqind milionë t'i ndajmë në buxhetin për shërim, meqë ende jemi shumë të përqendruar në trajtimin, e  jo sa duhet në parandalimin dhe zbulimin e hershëm", tha Klekovski.

Ai përkujtoi se flitet për rritjen e numrit të pet skanimeve nga dy në tre mijë në vit, për çka do të nevojitet blerjen e një pet skaneri të dytë. Për këtë, siç tha ai, ka kushte në vetë institucionin, por po punohet për konstruksionin financiar.

"Ajo që kemi bërë tani për radioterapinë në Onkologji është rritje e madhe e buxhetit, në vitin 2025 do të jetë 3 miliardë denarë ose 49.5 milionë euro. Buxheti rritet edhe në hematologji, e në vitin 2025 do të arrijë 808 milionë denarë", tha Klekovski.

Ai përkujtoi edhe se kanë mundësuar çmime më të ulëta për barna të caktuara për 10 deri në 30 për qind.

"Kërkuam të përcaktohen çmime të reja të shitjes me shumicë (ÇSHSH) për barnat ku nuk janë bërë ndryshime. Biseduam me prodhuesit - shtëpitë farmaceutike dhe siguruam shumicën e barnave me çmime më të ulëta për 10 deri në 30 për qind. Kemi ilaçe që kanë çmimin e njëjtë të shitjes për disa vjet dhe pritshmëria jonë është që me kalimin e viteve çmimi i shitjes do të ulet ndjeshëm", shtoi Klekovski.

Drejtori i Klinikës Universitare të Radioterapisë dhe Onkologjisë (KURO), Igor Stojanovski, në debatin informoi se është vënë në përdorim akcelerator i ri. Ai tha se ata kanë tre akceleratorë modernë me të gjitha teknikat moderne të radioterapisë.

Ai shtoi se për akseleratorin e ri, janë duke u zhvilluar kontrolle shtesë dhe së shpejti do të sigurohet trajtimi i pacientëve me metodë stereotaktike.

Drejtori i SPQ “8 Shtatori”, Sinisha Stojanovski, nga ana tjetër, bëri të ditur se në këtë klinikë stafi aktualisht është në trajnim në Klinikën Universitare për Onkologji dhe Radioterapi, dhe sipas komunikimit që ata kanë me drejtorin, stafi tashmë është i gatshëm të fillojë këtë vit me aplikimin tabletar dhe subtukan të terapisë onkologjike. 

Foto: printskrin