Shkup, 11 shkurt 2025 (MIA) - Gjykata Kushtetuese sot ka diskutuar për iniciativën për ndryshime në Kodin Penal nga shtatori i vitit 2023, e cila përfshinte uljen e dënimeve për zyrtarët, gjë që shkaktoi reagime dhe mendime kontradiktore për kushtetutshmërinë e ligjit. Shumica e gjyqtarëve mendojnë se duhet të inicohet një procedurë sepse ligji është i dëmshëm dhe ka pasoja të mëdha, por disa prej tyre argumentuan se nuk është në juridiksionin e Gjykatës Kushtetuese të vendosë për procedurën e miratimit të ligjit në Kuvend.

Gjyqtarja raportuese, Elizabeta Dukovska, duke e sqaruar raportin në fillim të seancës së dytë të Gjykatës Kushtetuese, theksoi se pretendimet e parashtruesit janë të pabazuara dhe propozoi që gjykata ta refuzojë iniciativën.

Ajo theksoi se edhe ajo si qytetare ka mendimin e saj për dëmshmërinë e ndryshimeve, por, siç tha, “kur hyj dhe e vesh pelerinën e gjykatësit, veproj si gjyqtare kushtetuese dhe vlerësimi im për kushtetutshmërinë e një ligji të caktuar është në përputhje me Kushtetutën”.

Gjyqtarja Ana Pavllova Daneva e kundërshtoi Ligjin për ndryshimin e Kodit Penal, duke e cilësuar atë si të dëmshëm për rendin juridik të vendit. Sipas saj, ndryshimet janë një politikë penale e keqe, joparimore, një ligj jokushtetues si nga aspekti ligjor formal ashtu edhe nga ai material.

“Argumenti i dytë pse unë besoj se duhet të iniciohet një procedurë është fakti se nuk mund të pretendojmë se Gjykata Kushtetuese nuk është kompetente për të vlerësuar procedurën për miratimin e një ligji në Kuvend sepse ajo procedurë në vetvete është kushtetutshmëria formale e një ligji”, tha ajo.

Edhe gjyqtari Osman Kadriu ka theksuar se ka pasur shkelje të rëndë të kushtetutshmërisë.

“Me ndryshimet, autorëve të këtyre krimeve, u është dhënë amnisti e fshehur. Atëherë lind pyetja, nëse i falim këta autorë që mbajnë poste publike, si duhet të sillemi me personat e tjerë të dënuar për krime ordinere”, tha ai.

Ai shtoi se miratimi i ndryshimeve në Kodin Penal dhe politika penale e vendosur në këtë mënyrë për krimet e kryera nga titullarët e funksioneve publike, cenojnë themelet ligjore të rendit kushtetues të vendit deri në shkallën e shpërbërjes së tij.

“Në sistemin juridik të vendit është bërë një anarki juridike, drejtësia është e kapur, ligji është në krizë juridike. Kjo është fatkeqësi juridike, ky ligj siç është dekretuar dhe me këto pasoja katastrofike është në kundërshtim me masat e marra nga shteti për luftimin e krimit dhe korrupsionit”, shtoi Kadriu.

Ai u shpreh konciz që të mos pranohet propozimi për mosfillimin e procedurës për ndryshimet në Kodin Penal, domethënë, siç tha ai, gjykata të guxojë të marrë vendimin e duhur, duke marrë parasysh pasojat që ka krijuar dhe po krijon ky ligj.

Sipas tij, është e papranueshme që një ligj i dëmshëm të jetë kushtetues dhe nëse vendosin të nisin procedurat, do të jetë një hap përpara.

Gjyqtarja Jadranka Dabiq Anastasovska e mbështeti argumentin e Kadriut, duke theksuar se amendamentet cenojnë bazat ligjore të rendit kushtetues të vendit. Ndërkohë për gjyqtarin Fatmir Skenderi nuk ka asnjë shkelje të dispozitave të Kushtetutës në këtë çështje.

Kryetari i Gjykatës Kushtetuese, Darko Kostadinovski, ka shprehur qëndrim diametralisht të kundërt për pretendimet në këtë referat. Sipas tij, ky ligj në tërësi është aq i dëmshëm sa ka shkaktuar dëme të pariparueshme.

“Sido që të jetë vendimi ynë, kam dyshime se dëmi mund të riparohet. Kuvendi shkeli pluralizmin politik. Ky ligj nuk është gjë tjetër veçse një shfaqje pushteti, një arrogancë. Detyra e deputetëve është të përfaqësojnë interesat e qytetarëve, të cilat në këtë rast nuk janë të barabarta. Ndryshimet kishin një qëllim, por nuk është ajo që po kërkojnë qytetarët”, tha Kostadinovski.

Gjyqtarja Dobrila Kacarska kujtoi deklaratën e saj kur u miratuan amendamentet se si qytetare, siç tha ajo, nuk pajtohet fare me ndryshime të tilla në Kodin Penal. Sipas saj, mes deputetëve ka pasur një lloj marrëveshjeje. Por, siç theksoi ajo, nuk beson se Gjykata Kushtetuese është ajo që duhet të thotë se cilat duhet të jenë dënimet.

“Si gjyqtare e Gjykatës Kushtetuese, besoj se nuk jam unë ajo që duhet të them se cilat duhet të jenë dënimet, nëse Parlamenti do t'i rrisë apo do t'i ulë ato. Se si është miratuar ky ligj, a ka qenë me flamur evropian, fatkeqësisht nuk është kompetencë e Gjykatës Kushtetuese”, tha ajo.

Lidhur me pretendimet se janë bërë dëme të pariparueshme, ajo theksoi se nuk duhen fajësuar deputetët, por fajin, siç tha ajo, e kanë gjyqtarët që lejuan që procedura të zgjasë pesë apo gjashtë vjet.

Gjyqtarja Tatjana Vasiq Bozaxhieva theksoi se ndryshimet në Kodin Penal kanë ngritur dyshime dhe kanë krijuar përshtypjen se ka drejtësi selektive.

“Vetë procedura që përjashton opinionin ekspert ka ngritur dyshime për synimet e ligjvënësit, pasi pa hapur një diskutim të gjerë i solli ndryshimet në një procedurë shumë të shkurtër me përjashtimin e opinionit ekspert. Nëse vendosim ta anulojmë, duhet të mendojmë se në cilin drejtim”, tha ajo.

Sa i përket referatit, ajo tha se është shkruar në mënyrë profesionale, por theksoi se Gjykata Kushtetuese është ajo që duhet të vlerësojë anën formale të ligjeve.

“Unë besoj se Gjykata Kushtetuese është kontrolluesja e të tri pushteteve, e funksionimit të tyre dhe se në atë rol dikush duhet të vlerësojë realisht anën formale, pra procedurat nëpër të cilat miratohen ligjet. Unë dua ta shoh Gjykatën Kushtetuese në një rol të tillë. Nuk kam asnjë dyshim se ligji është i dëmshëm”, tha ajo.

Gjyqtari Naser Ajdari tregoi se sipas tij ligji është i dëmshëm dhe është miratuar në një procedurë të papërshtatshme, por shtoi se nuk është në kompetencën e tyre të vlerësojnë mënyrën e miratimit të ligjit.

“Praktika gjyqësore në atë fushë thotë se nuk është në lëmin tonë të vlerësojmë mënyrën se si miratohen ligjet”, tha ai.

Diskutimi vazhdoi me argumente për mendimet e tyre për shtrirjen e veprimeve të tyre si dhe për pasojat dhe zgjidhjet e mundshme nëse merret vendim për fillimin e procedurës.

Votimi në bazë të nismës është caktuar pas përfundimit të debatit për pikat e mbetura nga seanca e sotme.

Më 6 shtator 2023, Kuvendi miratoi ndryshimet në Kodin Penal, të cilat shkaktuan reagime te opinioni publik, avokatisë dhe Komisionit Evropian. Ndryshimet ulën dënimet për shpërdorim detyre dhe bashkëpunimin kriminal, gjë që shkaktoi reagime negative. Qeveria i justifikoi ndryshimet duke i përafruar me direktivat e BE-së, ndërsa opozita i konsideroi si përpjekje për të amnistuar zyrtarët.

Në iniciativën e dorëzuar nga kryetari i Bashkimit Demokratik, Pavle Trajanov, thuhet se ndryshimet ligjore të kontestuara janë në kundërshtim me sundimin e ligjit, mbrojtjen e të drejtave pronësore dhe barazinë e promovuar me Kushtetutë. Në nismë thuhet se me këto ndryshime privilegjohet një kategori e qytetarëve, për dallim nga personat e dënuar ligjërisht që trajtohen në mënyrë diskriminuese dhe për ta nuk vlen ulja e dënimeve.

Sipas Trajanov, seanca në Gjykatën Kushtetuese është e vonuar, sepse iniciativa është dorëzuar në shtator të vitit 2023, kur janë miratuar ndryshimet në Kodin Penal në procedurë të shkurtuar dhe me flamur evropian.

Ndërkohë, Ministria e Drejtësisë po punon për ndryshime të reja për të hequr pasojat e dëmshme të ndryshimeve të vitit 2023 dhe pret që Kodi i ri Penal të miratohet në vitin 2025. Ligji i ri do të fokusohet në përmirësimin e sanksioneve për krime të rënda dhe korrupsion, si dhe në mbrojtjen e të drejtave të njeriut.

FOTO: arkivi