Софија, 17 април 2024 - Оваа година се одбележуваат 40 години од бугарскиот спортски настан од 20 век - првата бугарска експедиција што го искачи Еверест во 1984 година. На 20 април 1984 година, врвот го искачи Христо Проданов, кој загина на враќање. По него, на 8 мај на Еверест стапнаа Иван Валчев и Методи Савов, а на 9 мај Николај Петков и Кирил Досков.

Ова е веста, која денеска ја избра МИА од сервисот на Бугарската телеграфска агенција (БТА), согласно Договорот за размена на информации и професионална соработка, кој предвидува секој ден националните информативни агенции на Северна Македонија и Бугарија да разменуваат по една вест, која ќе ја објават на својот интернет сајт без промени со изрично посочување и цитирање на партнерот како извор.

По повод годишнината, Бугарскиот туристички сојуз и Бугарската федерација за качување и туризам организираа прес-конференција во Националниот прес-клуб на БТА во Софија, на која учесниците во експедицијата „Еверест 1984“ кажаа интересни факти за овој значаен настан. 

На 24 април, среда, во 19 часот во Воениот клуб во Софија, под покровителство на претседателот Румен Радев, ќе се одржи официјалната прослава на експедицијата „Еверест 84“. Ќе бидат претставени архивски материјали на БНТ и БНР (филмски снимки и звучни снимки) од 1984 година, како и изложба на фотографии.

„Ова познато искачување на Еверест е подвиг за своето време. За време на оваа експедиција беа поставени неколку рекорди. Во 1984 година тоа беше еден од најдобро финансираните спортски настани“, рече претседателот на Бугарскиот туристички сојуз (БТС), Венцислав Венев. Здружението беше главен организатор на овој настан.

Еден од учесниците во експедицијата, Методи Савов, се врати во 1984 година, кога сè започна со многу сурова подготовка. „Како што рече, душата ни беше на грло. Имавме тренери кои ни ја вадеа душата - ни ставаа камења во ранците“, коментира тој, прецизирајќи дека на почетокот имало многу луѓе, можеби 100 луѓе, но голем дел отпаднале и останале 30. Следеле висински тестови за притисок во комора во Москва.

По враќањето во Бугарија, утврден е конечниот состав на експедицијата - 19 планинари и петчлен персонал, вкупно 24 лица. Савов се сети колку претпријатија реагирале и обезбедиле храна, облека и опрема.

Според него, самата експедиција поминала сосема поинаку и загрижувачки. Во неа имало три спасувачки акции. Маршрутата е избрана на тој начин (на најтешката рута - западната падина) бидејќи класичната рута била окупирана од индиска воена експедиција.

По завршните искачувања покрај меѓите, се носи одлуката за искачување, а Проданов носи самостојна одлука да се искачи на врвот без кислород. „Ова многу не изненади, бидејќи рутата, освен што е долга, е и исклучително тешка“, рече Савов, нагласувајќи дека до ден денес не е повторено искачувањето на оваа траса на Еверест. Уште едно неповторливо спортско достигнување од глобален карактер е скокот на Стефка Костадинова.

Алпинистот исто така посочи дека не биле целосно аклиматизирани и во тој момент не тргнале бидејќи времето било променливо. Сепак, било одлучено да се продолжи експедицијата.

Савов стигна до врвот на 8 мај заедно со Иван Валчев, но надолу темнината ги натера да преноќат на 8.750 м. „Снема кислород и моравме да ја поминеме ноќта без кислород. Ова е единствениот случај во светот“, рече тој. Следниот ден стигнуваат до нив Кирил Досков и Николај Петков, кои им даваат кислород и можат да продолжат надолу.

Според Савов, овој настан се случил благодарение на сите учесници во експедицијата. „Оние што не се качија, ние им згазнавме на рамениците“, рече тој.

Другиот учесник во експедицијата, Николај Петков, истакна дека во тоа време организирањето вакви експедиции било доста обемна и тешка задача, а самите експедиции биле големи. Според него, вакви експедиции во денешно време ретко се прават.

„Четириесет години е добар период за самите учесници да погледнат на една ваква експедиција на нов начин“, смета Петков, нагласувајќи дека ова е навистина една од најподготвените експедиции на високата планина во светот и искачувањето на западниот гребен и освен што не е повторено, тоа е и достигнување од светска класа.

Петков е единствениот човек во светот кој се искачил на три различни правци на Еверест.

Петко Тотев, претседател на Бугарската федерација за качување и туризам, а воедно и учесник на експедицијата, истакна дека во моментот на нејзината реализација во Бугарија имало луѓе за две екипи за ваква експедиција. Главниот тим беше обучен во Памир во 1983 година. Учесниците се од целата земја.

Според Тотев, „Еверест 84“ е отскочна даска за бугарскиот алпинизам да се развие и да се сврти кон вредносни искачувања.

Медиумската информативна агенција овие текстови ги објавува во оригинална форма, согласно Договорот за размена на информации и професионална соработка меѓу двете национални новински агенции МИА и БТА.