Скопје, 26 октомври 2023

Книжарницата на „Матица македонска“ беше и премала за големиот број присутни на промоцијата на книгата „Просто и строго – Конески“ од Иван Антоновски, со која се одбележуваат 30 години од физичкото заминување на великанот. Писатели од сите генерации, академици, универзитетски професори, актери, музичари, ликовни уметници, новинари, режисери,издавачи и граѓански активисти, но и политичари, амбасадори, банкари, бизнисмени и бројни почитувачи на убавата реч – сите беа на едно место заради новото исчитување на книжевното дело на Блаже Конески, остварено од Антоновски. „За нас е сега важно, како што имаше обичај да каже Атанас Вангелов, секако барајќи го релевантното низ лингвистиката и поетиката, дека во Иван Антоновски имаме доследен следбеник на идеите заложени во целокупните дела на Конески“, беше посочено на настанот.  Во завршницата беше јасно: промоцијата на „Просто и строго – Конески“ од Иван Антоновски ги обедини генерациите – има надеж за „смачканото племе“ за кое пишуваше и создаваше Конески.

-Иван Антоновски се доближил до мислата на Конески за поетиката воопшто, независно дали му останале во мислите сите оние неразбирливи одломки од детството на Конески кое го упатиле во сферата на литературата, на книжевната наука и особено на лингвистиката.  Антоновски се надоврзува на претходниците што го истражувале и мемоарски Конески како дел од нивното совремие или окружение и се вживува во растајнувањето на Конески за кое професорката Весна Мојсова-Чепишевска филолошки го предложува дипломатичниот израз „тестамент“ изнедрен меѓу другото и така форсиран низ книжевен разговор на сцена, перифрастично кажано, на значаен ден од македонската културна историја, посочи универзитетскиот професор Димитар Пандев. 

Потоа, анализирајќи ја структурата на книгата на Антоновски, тој посочи и на конкретни примери од неа.

- Знам дека ќе ја прочитате книгата на Антоновски и посочените примери, низ нив најдобро ги доловуваме автобиографиите на современиците низ нивната антиподност, имено спротивставеност на односите меѓу идентификација и универзализација, што не е ништо друго туку  поетика во функција на јазикот. Ништо без лингвистика.  А во оваа книга ја има особено во интерпретацијата на молитвите на Конески, на кои Антоновски им се посветил со сета своја истражувачка жар, а Конески им пристапува со сиот својот медиевистички багаж, истакна Пандев.

Како што напомена Пандев, Конески им припаѓа на онаа генерација писатели што ги изневеруваат каноните и жанрите. Тоа, Антоновски го забележува и го следи низ сета творечка активност на Конески.

- Конески како и Јакобсон уживаше во бесконечните приказни, како оние од „Чудесата...“ на Јоаким Крчовски. А исчитувањето на Конески низ погледот на Иван Антоновски отвора простор за бесконечни приказни, порача Пандев во завршницата на својата промотивна реч.  

Професорот Венко Андоновски се осврна на „Просто и строго – Конески“ од Антоновски, од книжевнонаучен аспект.

- Оваа книга на Иван Антоновски, посветена на творештвото на духовната вертикала на дваесеттиот век, Блаже Конески, идеално ја отсликува тезата дека добри научни студии не се оние кои инсистираат на „точни“ одговори, туку оние кои поставуваат точни прашања. Служејќи се со еден модел на компаративна критеристика (методологија), Антоновски покажува висок степен на научна акрибија, in extenso, и што е најважно, фрла нова светлина врз феноменот Конески, од една нова генерација проучувачи на кои естетско-методолошкиот плурализам им е основна гносеолошка алатка за читање на традицијата“, нагласи Андоновски.

Според него, како со пинцета вадејќи клучни сегменти и цитати од творештвото на Конески, Антоновски отвора прашања кои покреуваат нови студии и истражувања за кои треба да се напишат и следни книги. Како што нагласи Андоновски, таквата постапка не е случајна, бидејќи Антоновски со тоа се обврзува на свои следни научноитражувачки потфати посветени на Конески.

Во својата промотивна реч, Андоновски, меѓу другото и нагласи дека Антоновски со својата методологија ги има прдвид сите релевантни истражувања на своите претходници и современици, но и полемизира со нив и паралелно со комбинирање различни книжевни теории доаѓа до нови согледби. Како што посочи, оваа книга колку што е за Конески, толку е и книжевнотеориска книга.

Во кус разговор меѓу него и авторот Иван Антоновски на сцена и беше посочено дека во некои претходни времиња, Конески и не бил до крај разбран од своите современици, но дека денес, многу поголемо прашање е колку е вистински разбран и во нашето современие.

Обраќајќи се пред присутните, Антоновски ја цитираше песната „Помен“ од Конески:

- Но кон неговите стихови, да можам би додал и: „Јас сакам да го видам Блажета Конески, / а тие ми велат: ’Па ти знаеш, / тој физички си замина / пред триесет години’“.Затоа што ми се чини дека по по чествувањето на 100-годишнината од неговото раѓање, како да се помисли дека сме му се оддолжиле и многумина го заборавија, та и не однесоа барем два цвета на неговиот гроб. За жал, и 30-годишнината од неговото физичко заминување, како да беше заборавена од многумина. Друштвото на писателите на Македонија не организираше ниту еден достоен настан за потсет и поклонување пред делото на својот прв претседател. Не смееме ни да помислиме дека во 2021 година се исцрпе потребата од нови исчитувања на делото на личноста за која Валетас рече дека е „патријарх на македонското слово“. Или дека доволно сме му се оддолжиле на Конески. Затоа што во 2021 година, можеби само отворивме и тоа еден дел од прашањата кои упатуваат на потребата од доистражување и доисчитување на неговото творештво. Имаме уште многу што да доисчитаме, уште многу непознато што треба да го дооткриеме за да можеме да кажеме дека вистински сме го запознале Конески. И тоа е обврска на секоја генерација! Затоа се надевам дека оваа книга е достоен прилог за одбележување на годишнината, но и влог од мојата генерација, порача Антоновски.

Тој и напомена: ваквиот влог не ги обврзува нашите претходници, туку пред сè нас, поновите генерации – да продолжиме со вреднувањето и спознавањето на делото на Конески. Ние треба да одговориме на прашањата што ќе ги отвориме. Затоа, и „Просто и строго – Конески“ е само почеток на моето исчитување, кое продолжува... Исчитувањето не му го должиме само на Конески за сето она со што нè задолжи, туку го должиме на македонската култура и држава, си го должиме и себеси и на поколенијата по нас. Затоа што во творештвото на Конески е клучен дел од нашиот македонски код. Затоа, и не треба да заборавиме дека веќе имаме пример и патоказ – тоа творештво да го читаме како тестамент, како што ни покажува и една книга што ѝ претходи на оваа – „Конески како тестамент“ од Весна Мојсова-Чепишевска со која се потврди дека Конески е нулта точка на македонската култура.амиот Конески рече дека ќе дојде време кога во неговите песни, некој ќе бара скриена смисла. Тоа време веќе е дојдено... 

- Впрочем, и „Просто и строго – Конески“ почнав да ја обмислувам и да ја остварувам како долг и обврска откако на крајот на 2021 година го добив примерок од „Конески како тестамент“, со авторска посвета: „За да исчита и да напише некој свој тестамент“. За мојата генерација да може да напише вој тестамент, прво мора да продолжи да го доисчитува тестаментот на Конески и исчитаното да го запишува на македонски јазик. Иако доисчитувањето на ова дело, чинам, никогаш не ќе заврши,нагласи авторот на изданието со кое „Матица македонска“ ја одбележува 30-годишнината од физичкото заминување на Конески.

Во завршницата на своето обраќање, тој ги цитираше стиховите со кои Конески ја завршува песната „Помен“: „– Штом така... – реков јас. / – Што штом така? – рекоа тие.“

- Штом така, штом други го заборавија Конески годинава, еве сме ние, собрани денес, од различни генерации, со различни професии, со различни идеологии... Тоа потврдува дека одново постои надежта за „смачканото племе“ како што ја има и во песната „Спомен по многу години“ од Конески, нагласи Антоновски.

На настанот имаше и музичка програма подготвена од Драган Даутовски, со учество и на Елена Димовска и Ратко Даутовски.

По промоцијата, присутните долго во редица чекаа потпис и средба со авторот Антоновски, а разговорите за Конески, и покрај силниот дожд, продолжија и во вечерните часови.

Книгата „Просто и строго – Конески“ е достапна за читателите во книжарниците на „Матица македонска“ во Скопје, како и преку виртуелната книжарница на книгоиздавателството.

Книгоиздавателство „Матица македонска“ 

___________________________________________________________

МИА овие текстови ги објавува во интегрална и оригинална форма и не е одговорна за нивната содржина, ниту за евентуалните правописни недоследности или печатни грешки. 

Фото: „Матица македонска“