Лондон, 8 мај 2023 (МИА) - Крунисувањето на британскиот крал Чарлс ги забрза плановите на Јамајка и Белизе да ја напуштат британската монархија и да станат републики, додека другите карипски земји навестија дека ќе го следат примерот.

Населението на овој дел од Комонвелтот го преиспитува својот однос со новиот крал, но и со наследството на британската монархија, како што се „расизмот, угнетувањето, колонијализмот и ропството“, пишува Радио Слободна Европа (РСЕ), пренесувајќи дел од светските медиуми.

Во пресрет на официјалното крунисување на британскиот монарх кој се искачи на тронот по смртта на неговата мајка кралицата Елизабета, водечките политичари на Јамајка и Белизе изјавија дека размислуваат да го отфрлат кралот Чарлс за шеф на државата со цел да станат републики, пишува францускиот весник Монд.

Јамајка и Белизе се поранешни британски колонии на Карибите кои се независни држави со децении. Но, како и 12-те други земји на Комонвелтот надвор од Британија - вклучувајќи ги Австралија, Канада и Нов Зеланд - тие го задржуваат системот на уставна монархија и го имаат кралот Чарлс за шеф на државата, со локален генерален гувернер кој ги извршува должностите во негово име.

Марлен Малахо Форте, министерката за правни и уставни прашања на Јамајка, рече дека крунисувањето на кралот Чарлс ги забрзало плановите на островот да стане република и дека Јамајка би можела да одржи референдум веќе следната година.

Таа истакна дека станувањето република би значело „да се каже збогум на формата на влада поврзана со болното минато на колонијализмот и трансатлантската трговија со робови“.

Премиерот на Белизе Џон Бричењо, пак, рече дека е „сосема веројатно“ неговата земја да биде следната во Комонвелтот што ќе стане република, откако Барбадос го направи тоа во 2021 година.

Владата на Белизе минатата година усвои закон за создавање на уставна комисија, која се состана во ноември за да разгледа воведување различни реформи, вклучително и трансформирање во република.

Бричењо рече дека ќе ги изнесе своите препораки на референдум следната година, но не исклучува потенцијално укинување на монархијата во земјата преку парламентот.

Исто така, додава Монд, по смртта на кралицата Елизабета, премиерот на карипската земја Антигва и Барбуда - друга земја на Комонвелтот - соопшти дека планира референдум за ова прашање во рок од три години.

Дебатата низ Карибите за отцепување од монархијата, како што направи Барбадос во 2021 година, беше поттикната од смртта на кралицата Елизабета. Особено во овој регион, пишува Вашингтон пост, монархијата за многумина е потсетник за колонијална окупација, ропство и експлоатација.

Белизе, која се граничи со Гватемала, Мексико и Карипското Море, стана британска колонија во 1862 година и постигна независност во 1981 година. држава.

Додека владата на Белизе оценува дали да одржи референдум за напуштање на круната, жителите на оваа централноамериканска земја, нагласува весникот, го преиспитуваат својот однос кон нејзиното наследство и новиот крал.

Поробеното население на Белизе, според Вашингтон пост, вклучувало околу 2.300 луѓе во 18 век, кога областа била британска колонија и главно се користела за сеча и извоз на махагони и дрва.

По одлуката на премиерката на  Барбадос Миа Мотли да го искористи парламентарното мнозинство на нејзината партија за транзиција на земјата во република, дискусиите за иднината на британската монархија се забрзани низ регионот на Карибите, пишува Гардијан.

Освен Белизе, која најавува уставни реформи и отцепување од монархијата, официјалните лица во седумте преостанати карипски земји посочија дека ќе настојуваат да го следат истиот пат - иако распоредот, процедурите и обврските на владата се различни во секоја земја. Белизе е единствената преостаната земја на Карибите каде што, како Барбадос, монархијата може да биде отстранета без референдум.

Во Антигва и Барбуда, премиерот Гастон Браун кратко по смртта на кралицата Елизабета изјави дека ќе одржи референдум во рок од три години. Потребно е двотретинско мнозинство за да се помине прагот, со што пречката ќе биде уште поголема.

Сценариото е исто во Сент Винсент и Гренадини, каде референдумот за транзиција кон република не успеа во 2009 година. Минатата година премиерот Ралф Гонсалвес артикулираше поддршка за уште едно гласање, но рече дека тоа ќе го направи само со двопартиска поддршка, што значи дека сè уште не е евидентен јасен распоред.

Ваквата дебата, според Гардијан, не започнала со одлуката на Барбадос во 2021 година, ниту со смртта на кралицата Елизабета минатата година. Поттикнати од бранот на национализам и социјализам, три поранешни британски колонии, Гвајана, Тринидад и Тобаго и новонезависната Доминика, го отстранија монархот од шеф на државата во 1970-тите.

Додека актуелниот премиер на Белизе, Џон Брисењо, не ја исклучува можноста за отстранување на монархијата со гласање во парламентот, во Јамајка, каде за отстранување би било потребно двотретинско мнозинство во парламентот и просто мнозинство на референдум, владата , додава весникот, се обврза да гласа пред следните општи избори во 2025 година. ссм/

фото: МИА архива