26 октомври 2024

Forbes/N1HR

Звучи како сценарио од холивудски филм: Ветеран возвраќа против програмата за „одземање имот на граѓаните“ која им дозволува на локалната и државната полиција да заплени имот - дури и кога некое лице не прекршило никаков закон.

Ова не е филм, туку вистинска приказна која се уште се одвива во судовите на сојузната држава Невада.

Во февруари 2021 година, пензионираниот маринец Стивен Лара возел од Лубок, Тексас до Портола, мал калифорниски град во близина на Невада, каде што неговите ќерки живееле со неговата поранешна сопруга. На почетокот на пандемијата на коронавирусoт, Лара (42) беше отпуштен од својата работа како администратор на болнички системи во Калифорнија и се пресели во Лубок за да заштеди пари и да купи куќа.

Лара многу често ја возеше оваа рута и тоа му стана рутина.

Овојпат бил запрен од полициска патрола во Невада, наводно затоа што не се оддалечил доволно од камионот што го претекнувал на автопатот. Тој не доби никаква казна, дури ни опомена, а камоли некоја поостра санкција како апсење или обвинение за кршење на законот.

Заштеда за живот во пластична кеса

Сепак, тој краток разговор заврши со тоа што полицајците ги одзедоа неговите заштеди - околу 86.900 долари во готовина што ги имаше во пластична кеса врзана со гумени ленти - и ги испратија до Федералната агенција за борба против дрогата (ДЕА) за потенцијално „одземање на имот на граѓани“. Тоа значи дека федералните служби имаат право да му ги задржат парите, иако Лара не е обвинет за ништо, и да дадат 69.520 долари од таа сума на патролата затоа што ги пронашле парите.

Повеќе од половина година подоцна, Лара си ги врати парите, но дури откако Институтот за правда (IJ), слободарска непрофитна адвокатска фирма која се бори против, како што велат, злоупотребата на моќта, ја тужеше ДЕА во негово име. Ај Џеј се уште го застапува про боно, а Лара побара од судовите во Невада да одлучат дека федералниот устав, кој ја штити приватната сопственост, ги спречува полициските службеници од Невада да учествуваат во „правичната распределба“ на федералната програма за одземање имот. Речиси сите американски држави го прават тоа.

На почетокот на оваа година, Лара победи на прв степен, кога судијата го одби барањето на полициската патрола да се отфрли тужбата. Судењето започнува следниот јуни. Ако Лара победи, тоа би можело да создаде многу важен преседан и да предизвика слични тужби во други сојузни држави.
Помеѓу 2000 и 2019 година, ИЈ вели дека федералните агенции за спроведување на законот испратиле 8,8 милијарди долари приход од одземање имот до државните, локалните и племенските агенции за спроведување на законот.

Кога за Лара бил запрен од полицијата, тој мислеше дека тоа можеби е затоа што нешто не е во ред со неговиот изнајмен автомобил - можеби регистарските таблички биле истечени. Полицаецот учтиво му објаснил дека „иако изгледа дека возиш безбедно“, полицијата започнала кампања за подигање на свеста за помалку познатите сообраќајни прекршоци, а Лара, како што објаснил, возел премногу блиску до камионот кога го престигнал.

Полицаецот потоа побарал од Лара да излезе од возилото. Тоа го направил, соработувајќи со полицијата во текот на целиот разговор. Мускулестиот ветеран од војните во Авганистан и Ирак му објаснил на полицаецот зошто патувал и каде служел како маринец. Сето тоа е видливо на полициските снимки кои И.Ј. ги добил преку барање за податоци.

Кога се чинеше дека разговорот е при крај, полицаецот го прашал Лара дали има оружје, експлозиви или дрога во автомобилот, а Лара рече дека нема ништо - што е точно - додавајќи: „Јас не користам дрога“. Тогаш полицаецот прашал дали има голема сума пари во автомобилот, а Лара одговорил дека има, објаснувајќи дека нема доверба во банките.

Штом го слушнал тоа, полицаецот прашал дали може да го пребара автомобилот. Лара се согласил и полицајците со помош на службено куче го прегледале возилото. Не најдоа дрога или оружје, но најдоа кеса со пари, исто како што рече Лара.

Поради недовербата во банките, Лара речиси цел живот ги чувал своите заштеди во готовина. Не е толку необично. Националното истражување од 2021 година покажа дека 14 отсто од американските домаќинства користат алтернативни начини за складирање пари (затоа не само банките), а други 4,5 отсто воопшто не користат банки. Стапките на двете групи се многу повисоки кај црното или шпанското население. Истражувањето откри дека главниот аргумент на оние кои не чуваат пари во банките е недовербата.

Тој објасни дека парите ги зел со себе затоа што неговите родители заминале за викенд и не сакал да остави толкава сума во празна куќа.

Преминување на федералните државни граници со голема количина пари во готово не е незаконско, како што признал и самиот полицаец при разговорот. Иако Лара не прекршил никакви закони, а полицајците не пронашле забранети супстанци или предмети во неговиот автомобил, наредникот на полициската патрола излегол на местото и по консултација со ДЕА, наредил да се одземат парите. „Ако тоа се легални пари, ќе можете да го докажете тоа со изводи од банка и тие ќе ви ги вратат, но мислам дека ова е приход од дрога“, рече наредникот. „Доказ“ за тоа бил тоа што службеното полициско куче ги намирисало парите, но факт е дека на повеќето банкноти во оптек во САД има траги од дрога.
„Вие земате пари од моите деца. Им вадиш храна од уста“, се побунил Лара.

При запленувањето на имотот, владата не мора да дава никаков доказ

Полицајците му рекле дека може да оди - без пари. Бидејќи не им верува на банките, Лара нема кредитна картичка. Имал само неколку долари во џебот од јакната и морал да го замоли брат му да му префрли пари за да стигне до целта.

Кога се вратил дома, се јавил на бројот на ДЕА на сметката што му ја дале полицајците, претпоставувајќи - како што му било кажано - дека брзо ќе ја врати кога ќе се докаже дека ја има легално.

Според законите за одземање имот, владата може да ги заплени и задржи вашите работи само ако се сомневаат дека се поврзани со кривично дело. Најлудото е што владата за ова не мора да понуди никаков доказ, ниту пак е услов сопственикот да биде обвинет за кривично дело.

Во април 2021 година, Лара доби известување од ДЕА дека агенцијата има намера да го заплени неговиот имот и дека има 35 дена формално да приговори. Две недели подоцна, Лара напишал писмо до агенцијата и побара да му ги вратат парите. Процедурите налагаат владата да има рок од 90 дена или да го врати имотот, да покрене постапка за одземање пред суд или да покрене кривична постапка. И покрај тоа што Владата официјално призна дека добила писмено барање за враќање на парите, тој рок од 90 дена дојде и помина, а Владата не направи ништо.

Во тој момент Лара бил принудена да поднесе тужба. Тужбите можат да бидат скапи - особено во федералниот суд. ИЈ, кој се фокусира на злоупотреба на моќта, вели дека во просек се запленети само 1.276 долари за време на запленувањето, додека ангажирањето адвокат чини најмалку двојно повеќе. Резултатот? На повеќето луѓе никогаш не им се враќа имотот.

Но, случајот на Лара изгледаше толку луд што ИЈ го зеде случајот бесплатно и поднесе тужба против ДЕА на 31 август 2021 година - повеќе од шест месеци откако му беа земени парите на Лара. Веќе следниот ден, ДЕА се согласи да и ги врати парите на Лара, со камата, вели адвокатот на ИЈ, Бенџамин Филд, бидејќи „никогаш немале причина да ги задржат.

Сето ова го наметнува прашањето: Зошто полициската патрола на Невада би ги предала запленетите пари на агенцијата доколку немала основа за поднесување кривична пријава?

Одговорот е процес познат како „посвојување“, кој беше воведен како дел од Законот за спречување на криминалот од 1984 година. Кога државните, локалните или племенските агенции за спроведување на законот запленуваат имот - без разлика дали се работи за пари, автомобили или нешто друго - за кои се сомневаат дека може да се поврзани со злосторства, тие можат да го предадат на ДЕА или друга федерална агенција за спроведување на законот и да им дозволат да вршат правна работа на конфискација на имот. Ако федералната агенција заврши да ги задржи парите, може да даде до 80 отсто од сумата на локалната или државната агенција што ги запленила. Овој процес се нарекува „еднаква дистрибуција“.

Откако јавноста почна да посветува поголемо внимание на целиот овој процес и што значи „правична распределба“ за мотивите на полицијата, јавниот обвинител Ерик Холдер во 2015 година - за време на администрацијата на претседателот Обама - значително ги ограничи случаите во кои агенциите можат да запленат пари. Сепак, ограничувањата на Холдер беа откажани две години подоцна од неговиот наследник Џеф Сешнс, кој беше назначен од Доналд Трамп. Во 2019 година, федералните агенции „заработија“ 334 милиони долари во овие процеси. ИЈ тврди дека таквата структура ја мотивира локалната полиција да заплени имот дури и без вистински докази за криминални активности.
Во случајот на Лара, државната патрола на Невада успеала да заработи 69.520 долари од целата приказна.

Релиси секоја американска држава има таква програма. Иако законите се разликуваат од еден до друг, повеќето следат слична рамка и не бараат конечни докази за какво било кривично дело.
Во тужбата поднесена во август 2021 година, Лара бара од судот да пресуди дека федералниот државен закон не дозволува оваа „правична распределба“ и посвојување и да му досуди отштета и судски трошоци.

Адвокатот се надева дека како што се менува перцепцијата на јавноста, така ќе се менува и законот: некои држави го имплементираа, а четири - Мејн, Небраска, Ново Мексико и Северна Каролина - целосно ја укинаа практиката.

Сепак, проблемите не исчезнаа. Еден од нив е дека законската рамка го отежнува секој да се бори против запленувањето. „Системот е направен така што луѓето не можат да се побунат против него“, вели тој.

Не е лесно да се спротивставиш. Откако владата му ги одзеде парите, животот на Лара - и плановите да купи куќа во близина на нејзините ќерки - беа во мирување долго време. На крајот успеал да се пресели во Калифорнија, каде што сега живеат неговата поранешна сопруга и децата.