15 prill 2025

BBC

"Shitësi më i mirë në histori." Kështu e quajti Donald Tramp dikur Volodimir Zelenskin për shkak të sasisë së ndihmës që SHBA-ja i dha Ukrainës. Pavarësisht nëse ky krahasim është i drejtë apo jo, roli i Zelenskit në mbajtjen e vendit të tij në qendër të vëmendjes së botës ishte sigurisht thelbësor për luftën ukrainase.

Transformimi i tij nga komedian televiziv në president ushtarak është i njohur prej kohësh, që daton që nga viti 2022 kur ai vendosi të qëndronte në Kiev ndërsa trupat ruse po afroheshin. Ky vendim nënkuptonte që Ukraina do të vazhdonte të mbrohej deri më sot, shkruan BBC.

Zelenski sot jep përshtypjen e një figure më autoritare, ndoshta të forcuar, e formësuar pjesërisht nga izolimi i tij në rritje në skenën ndërkombëtare. Por me paparashikueshmërinë e mandatit të dytë të Trampit - veçanërisht pas përplasjes në Zyrën Ovale në shkurt - Zelenski mund të duhet të transformohet përsëri.

Fokus në diplomaci apo sa më pak lëshime të jetë e mundur?

Politikisht, nuk ka më të bëjë me shtypësin dhe të shtypurit. Në vend të kësaj, historia është e mbuluar nga një sfidë e dyfishtë: shprehja e dëshirës për paqe, ndërkohë që mbrohen njëkohësisht interesat e vendit tënd.

Por, a do të pësojë vërtet një transformim të madh njeriu që ushtroi kaq shumë pushtet në vend dhe ishte kaq me ndikim jashtë vendit, duke e zhvendosur fokusin e tij te diplomacia në epokën Tramp? Apo do të vendosin se është më mirë që të qëndrojnë të palëkundur?

Përpara se të fillonte kapitulli i dytë me Trampin, udhëheqësi ukrainas në fakt loboi për mbështetje nga Perëndimi. Mesazhi i tij ishte i fortë dhe ai arriti të fitonte mbështetje.

“Zelenski ishte shumë i zgjuar dhe llogaritës në ditët e para të luftës”, thotë Ed Arnold i tink-tenk-ut për mbrojtje dhe siguri, Instituti Mbretëror i Shërbimeve të Bashkuara (RUSI).

Vendimi i tij për të shkuar në një konferencë sigurie në Mynih dy javë para pushtimit, pavarësisht këshillave se ishte një rrezik sigurie, ishte thelbësor, argumenton Arnoldi: “Kjo e bëri mbështetjen për Ukrainën personale për ata që morën pjesë personalisht.”

Serhij Leshçenko, këshilltari i Zelenskit, shpjegon: "Ne duhet të jemi të dukshëm për botën. Nëse opinioni publik është në anën e Ukrainës, shanset për të marrë ndihmë nga bashkësia ndërkombëtare janë më të mëdha." Leshçenko tregon për video-fjalimet e përditshme të Zelenskit që nga fillimi i pushtimit: "Është e pazakontë të jesh kaq i hapur".

Fitorja e Ukrainës në betejën për Kievin e forcoi Zelenskin si një simbol të mbijetesës së vendit dhe forcoi pozicionin e tij për të vazhduar kërkimin e ndihmës ushtarake nga aleatët perëndimorë. Në fund të vitit 2022, Zelenski ishte në gjendje të demonstronte efektet e ndihmës së sjellë kur u çliruan zona të mëdha të Ukrainës.

Pas ofensivës së dështuar, filluan ndryshimet

Ai arriti suksesin fillestar me aleatët e tij evropianë. “Ata janë të lidhur personalisht me Zelenskin dhe Ukrainën. Ai ka komunikuar me katër kryeministra britanikë që nga fillimi i luftës dhe të gjithë kanë nënshkruar deklarata të reja me Ukrainën”, thotë Arnold.

Por kur nuk pasuan suksese të reja, mesazhi i Zelenskit nuk ndryshoi dhe me kalimin e kohës kjo filloi ta dëmtonte atë. Pas kundërsulmit të dështuar ukrainas në verën e vitit 2023, justifikimi për mbështetjen e Kievit u vu gjithnjë e më shumë në pikëpyetje nga republikanët me ndikim në Shtetet e Bashkuara.

Maria Zolkina e Fondacionit të Iniciativave Demokratike me seli në Kiev beson se Zelenski është pjesërisht përgjegjës.

“Ai u mbështet në logjikën se ata duhej të kërkonin vazhdimisht diçka nga partnerët e tyre. Në fillim funksionoi shumë mirë, por me SHBA-në dhe aleatët e tjerë ky mesazh pushoi së funksionuari në vitin 2023 dhe diplomacia e tij nuk u përshtat mjaftueshëm shpejt”, pohon Zolkina.

Më 27 shtator 2024, shumë gjëra ndryshuan. Atë ditë, pak më shumë se një muaj para zgjedhjeve presidenciale në SHBA, Zelenski u takua me Trampin në kullën “Tramp”.

Tensionet midis të dyve ishin rritur përpara atij takimi: Zelenski kishte thënë disa ditë më parë se Trampi nuk dinte "si ta përfundonte në të vërtetë luftën", pasi ky i fundit pretendoi se mund ta bënte këtë "brenda një dite".

Pas takimit, të dy u shfaqën para kamerave duke u dukur të pakëndshëm. Edhe pse ata njoftuan se kishin një "qëndrim të përbashkët" në dëshirën për t'i dhënë fund luftës, sinjalet e tyre joverbale tregonin mungesë kimie. Dyshja u takuan përsëri vetëm pesë muaj më vonë në Zyrën Ovale, ku takimi i tyre, tashmë i famshëm, u shndërrua në një katastrofë diplomatike për Kievin.

"Marrëdhëniet me Trampin janë si një lojë në një park zbavitjeje"

“Zelenski e shihte Trampin si veten, si një personalitet mediatik që hyri në politikë, që është kundër establishmentit”, thotë Vadim Pristajko, ambasadori i Ukrainës në Mbretërinë e Bashkuar deri në shkarkimin e tij në vitin 2023.

"Marrëdhëniet me Trampin janë si një lojë në një park zbavitës. Ndonjëherë ka bashkëpunim konstruktiv dhe pastaj papritmas shfaqet një krizë", thotë Volodimir Fesenko, drejtor i Qendrës për Studime Politike.

Ekziston edhe konflikti i tyre verbal. Trampi fajësoi Zelenskin për fillimin e luftës, duke e quajtur atë diktator, ndërsa presidenti ukrainas akuzoi homologun e tij amerikan se "jeton në një hapësirë ​​të dezinformimit rus".

Fesenko beson se Zelenski po ndryshon vazhdimisht taktikat për të gjetur një mënyrë për të bashkëpunuar me Uashingtonin,  ndërsa Zolkina beson se problemet janë më të thella: "Ekziston një trekëndësh midis administratës amerikane, Kremlinit dhe Kievit. Ukraina konsiderohet ana më e dobët e atij trekëndëshi. Për Trampin, Zelenski nuk është në të njëjtën kategori dhe këtu qëndron problemi."

Kur erdhi puna te takimi i famshëm në Zyrën Ovale me Trampin dhe nënpresidentin Xhej-Di Vens, Zelenski për herë të parë dukej se mbeti pa një përgjigje politike, pasi u akuzua se "nuk tregoi mirënjohje të mjaftueshme" dhe se "po luan me Luftën e Tretë Botërore".

Gjuha e tij mbrojtëse e trupit, siç ishin krahët e kryqëzuar, ishte gjithashtu një risi. Zelenski gjithmonë dukej i sigurt. Ai ndihet rehat në skenë dhe shpesh i drejtohet humorit, por kjo ishte ndryshe.

Marrëveshja për mineralet nuk u nënshkrua kurrë dhe propozimi që atëherë është transformuar në një ofertë më pak të favorshme për Kievin. SHBA-ja gjithashtu pezulloi përkohësisht ndihmën ushtarake dhe ndarjen e inteligjencës për të siguruar që Ukraina do t'i përmbahej rregullave të SHBA-së.

Por qëndrimi zyrtar i disave është se takimi në Zyrën Ovale nuk ishte një katastrofë. "Askush nuk e pa si fundin e ndonjë gjëje. Ne diskutuam se si të vazhdonim. Kjo nuk ishte një katastrofë", pohon Ihor Brusilov, zëvendësshef i Kabinetit të presidentit, i cili udhëtoi me Zelenskin në Shtëpinë e Bardhë.

Zelenski në thelb nuk ka ndryshuar

"Mendoj se në nivel personal, Trampi dhe Zelenski shkojnë mirë me njëri-tjetrin. Ata e kuptojnë më mirë njëri-tjetrin dhe janë të sinqertë me njëri-tjetrin", shton Brusillo.

Pavarësisht marrëdhënies së tyre pas dyerve të mbyllura, që nga ai takim ka pasur shenja të gatishmërisë së Zelenskit për të bërë lëshime. Aleatët evropianë thuhet se e kanë bindur atë të mbajë një ton më të butë në të ardhmen, për shkak të faktit të pamohueshëm se si ata ashtu edhe Ukraina ende kanë nevojë për Shtetet e Bashkuara të Amerikës për t'iu kundërvënë një Rusie agresive. Por të tjerë argumentojnë se nevojiten edhe më shumë lëshime.

“Lufta ndryshon gjithçka. Por nuk mendoj se Zelenski ka ndryshuar rrënjësisht, gjë që mund të jetë si e mirë ashtu edhe e keqe. Është shumë e qartë se disa aktorë kanë arritur në përfundimin se është e vështirë të negociosh me Zelenskin. Pse? Sepse ai ka vendosur vija të kuqe të cilat i respekton fort”, thotë Olga Onuç, profesoreshë në Universitetin e Mançesterit.