6 октомври 2022 (Wiener Zeitung) ЕУ покани 17 земји на првиот состанок на Европската политичка заедница. Францускиот претседател Макрон предвидува платформа за државите кои не можат или не сакаат да влезат во ЕУ – или дури и не би требало? Во четврток во Прага се очекува голем собир: покрај шефовите на држави и влади на 27-те членки на ЕУ, претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен и претседателот на Европскиот совет, Шарл Мишел, поканети се високи претставници од 16 други европски земји, како и Турција. Меѓу нив се земјите од Западен Балкан, како и Швајцарија, Норвешка, Велика Британија и Украина. Во поканата се опишува зошто таква хетерогена група се состанува во чешкиот главен град: „Целта е да се промовира политичкиот дијалог и политичката соработка заради решавање на прашања од заеднички интерес, како и да се промовира безбедноста, стабилноста и просперитетот за зајакнување на европскиот континент“. Новата иницијатива е наречена Европска политичка заедница (ЕПЗ). Идејата зад оваа иницијатива е дека земјите кои не се членки треба да бидат поблиску поврзани со ЕУ. Меѓутоа, оваа форма на соработка и интеграција не треба да резултира со пристапување во ЕУ. Мозокот на ЕПЗ е францускиот претседател Емануел Макрон. Во мај, набргу по неговиот реизбор, тој одржа говор за европската политика. Неговата основна порака беше: „Со оглед на нејзиниот степен на интеграција и нејзините амбиции, ЕУ не може да биде единственото средство за структурирање на европскиот континент на краток рок“. Оваа изјава е насочена пред сè кон Украина и Молдавија. Двете земји аплицираа за влез во ЕУ веднаш по почетокот на руската инвазија. Документот беше потпишан од украинскиот претседател Володимир Зеленски, стоејќи на скали и на маса која беше набрзина поставена, со натрупани вреќи со песок во позадината. Шефовите на држави и влади на ЕУ во јуни ги одобрија барањата на двете земји. Сепак, првичното „да“ треба да се сфати само како гест, Макрон очекува дека Украина со децении нема да ги исполни критериумите за членство. Повеќе од само економска заедница Макрон е скептичен и за петте земји кои со години се кандидати за членство во ЕУ: Албанија, Црна Гора, Северна Македонија, Србија и Турција. Северна Македонија направи убедливо најголеми напори меѓу земјите од Западен Балкан, решавајќи го спорот за името со Грција, а подоцна и приспособувајќи се со Бугарија во толкувањето на заедничката историја и правата на етничките Бугари во Северна Македонија. Таа е официјален кандидат за пристапување во ЕУ од 2005 година, а Комисијата на ЕУ препорача отпочнување на пристапните преговори уште пред неколку години. Но, дури во јули оваа година вложениот труд е награден. ЕУ ги започна пристапните преговори со Северна Македонија, а исто така и со Албанија. Додека австриската федерална влада се залага ЕУ да ги вклучи сите земји од Западен Балкан, Франција традиционално ги кочи. Макрон бара ЕУ да ги реформира институциите и процесите на одлучување пред проширувањето. Барбара Липерт од тинк-тенк Фондацијата за наука и политика во објавената анализа пишува дека фокусот е на поголема легитимност и ефикасност. Францускиот претседател се залага и за реформи во фискалната, економската и одбранбената политика. „Тоа не ја исклучува ревизијата на европските договори“, вели Липерт, анализирајќи ги далекусежните последици. Таквата голема задача е илузорна сè додека во Унијата доминираат руската војна во Украина, енергетската криза и инфлацијата. Шефовите на држави и влади од ЕУ за ова ќе разговараат и на неформалниот самит во петок. Сепак, состанокот на ЕПЗ претходниот ден покажува дека Макрон не го губи од вид проектот Европската политичка заедница. Тој во него гледа „нов простор за соработка во областа на политиката, безбедноста, енергетиката, транспортот, инвестициите во инфраструктурата и слободата на движење, особено на младите“. Макрон, исто така, јасно дава до знаење: „ЕПЗ треба да биде повеќе од само обична економска интеграција, како што ЕУ и трите земји-членки на Европската асоцијација за слободна трговија воспоставија со Европската економска област“, пишува Барбара Липерт, мислејќи на Исланд, Норвешка и Лихтенштајн. Британскиот страв од заробување Бидејќи многу работи сè уште се многу нејасни, идеите на Макрон, според кои ЕПЗ треба да биде само инструмент за смирување на кандидатите за пристап во ЕУ, наидоа на критики. Идеите за „централна Европа“ и „Европа со две брзини“ би можеле да се препакуваат. Сепак, на состанокот на ЕПЗ се поканети и држави кои немаат амбиции да се приклучат. Ова се однесува на Норвешка, на Швајцарија, а уште повеќе на Велика Британија, која ја напушти Унијата. Премиерката Лиз Трас долго време се двоумеше пред да ја прифати поканата за состанокот во Прага поради загриженоста околу реакциите на тврдокорните поддржувачи на Брегзит во Конзервативната партија. Трас побара од ЕПЗ да не произлезат нови институции и да има рамнотежа меѓу земјите на ЕУ и државите кои не се членки. За во Прага четврток не е планирана ниту формална завршна изјава./