Газа, 10 октомври 2023 (МИА) - Од насилната поделба на палестинската управа на Хамас и Фатах во 2007 година, Газа и Западниот Брег одат по значително различни траектории.

Западниот Брег доживеа релативен мир, додека Газа страдаше под дипломатската изолација и блокадата наметнати од Израел, пишува Радио Слободна Европа (РСЕ).

Кои се разликите и сличностите меѓу Фатах и ​​Хамас, вклучително и нивните методи на управување, монополизирање на насилството и природата на политичките партии?

Хамас е исламистичко милитантно движење и една од двете главни политички партии на палестинските територии. Таа управува со Појасот Газа, дом на повеќе од два милиони Палестинци, но групата е најпозната по својот вооружен отпор кон Израел.

Нејзината ривалска партија Фатах, која доминира со Палестинската ослободителна организација (ПЛО) и владее на Западниот Брег, се откажа од насилството. Поделбата во палестинското раководство и непоколебливото непријателство на Хамас кон Израел ги намалија изгледите за стабилност во Газа, пишува американската НПР (National Public Radio).

Хамас, исламистичка група, спроведува политика на „вооружен отпор“ против Израел, вклучително и напади со бомбаши самоубијци врз израелски цивили, додека, исто така, ги прошири програмите за социјална помош на Палестинците во Појасот Газа и окупираниот Западен Брег. Официјалното име на Хамас е Харакат ал-Мукавама ал-Ислами (Исламско движење на отпорот).

Фатах беше првата група во егзил која изврши напади врз Израел. Официјалното име на Фатах е Харакат ал Тахрир ал Фаластини (Палестинско ослободително движење). Фатах е доминантен член на пошироката Палестинска ослободителна организација (ПЛО).

Во 1993 година, ПЛО официјално се откажа од тероризмот и го призна правото на Израел да постои. Во замена, на водачите на ПЛО им беше дозволено да се вратат од егзил во Тунис и беа признати како Палестинска управа, управно тело на Појасот Газа и делови од Западниот Брег.

Исто така, им беше дозволено да основаат палестински безбедносни сили. Иако ПЛО официјално се откажа од тероризмот, некои од нејзините членки се обвинети или презедоа одговорност за продолжување на нападите, пишува НПР.

Хамас повикува на уништување на Израел. Неговиот вооружен отпор беше извршен со самоубиствени напади врз израелски цивилни автобуси, ноќни клубови и други места.

Како резултат на тоа, САД, Израел и Европската Унија ја прогласија за „терористичка организација“. Хјуман рајтс воч исто така го критикуваше Хамас за неговите напади врз цивили.

Главниот аргумент на Хамас за поддршка меѓу Палестинците доаѓа од обезбедувањето социјални услуги кои ниту Израелците ниту Фатах ги обезбедуваат. Од своето основање, Хамас финансираше и разви елаборирана мрежа на училишта, сиропиталишта, здравствени клиники и други социјални услуги кои му овозможија да допре до секој сектор од палестинското население.

И покрај неговото насилно минато, Фатах сега се смета за поумерена палестинска партија. Иако повелбата на групата исто така повикува на уништување на Израел, групата потпаѓа под ПЛО, која се откажа од тероризмот.

Раководството на Фатах на палестинската управа беше сметано од многу Палестинци како корумпирано и неспособно, што беше главната причина што изгуби место во владата на изборите во 2006 година.

Политичкото одвојување на Западниот Брег и Газа е главно непопуларно меѓу Палестинците. Анкетата од јуни 2023 година на Палестинскиот центар за истражување и истражување на политики покажа дека една третина од Палестинците го сметаат за најштетен развој за нивниот народ од создавањето на државата Израел во 1948 година.

Истата анкета покажа дека повеќе од половина од Палестинците во Газа и на Западниот Брег на претседателските избори ќе гласаат за шефот на политичката канцеларија на Хамас, Исмаил  Ханија наместо претседателот Махмуд Абас, додека само една третина од Палестинците би го избрале Абас.

Покрај тоа, Абас на неодредено време ги одложи националните избори закажани за 2021 година, наведувајќи го наводното одбивање на Израел да им дозволи на Палестинците во источен Ерусалим да гласаат, иако набљудувачите се сомневаат дека Абас има намера да спречи веројатна победа на Хамас.

Фатах сè уште го контролира претседателството, највисоката избрана позиција во владата.

Махмуд Абас е на функцијата од јануари 2005 година. Фатах контролира и околу 70.000 полицајци и безбедносни сили во делови од Западниот Брег и Појасот Газа. Овие сили редовно се судираат со лојалистите на Хамас.

Изненадната политичка победа во 2006 година му даде контрола на Хамас врз палестинската влада. Тоа, исто така, создаде конфликт со Израел и со претседателот на палестинската управа Махмуд Абас.

Хамас одбива да го прифати правото на Израел да постои и вели дека нема да ги почитува веќе постоечките договори потпишани од палестинската управа. Во овој контекст, Израел, со поддршка на САД и ЕУ, започна финансиски бојкот на владата предводена од Хамас.

Израел одби да и ги плаќа на палестинската управа нивните месечни даноци на трговија, кои Израел ги собира, а Вашингтон се обиде да ги замрзне сите банкарски трансфери на палестинските власти.

Ваквиот потег привремено остави150.000 палестински државни службеници без плата, но помошта продолжи да тече од Европската Унија и САД преку специјално дизајниран „механизам“ кој ја заобиколува палестинската влада.

Во јуни Хамас ја презеде контролата врз Појасот Газа, уништувајќи го седиштето на претседателот Абас како и други владини згради. Како резултат на насилството, Абас ја распушти владата на единството, договор за поделба на власта меѓу двете групи потпишан на 9 февруари 2007 година и положи заклетва за шеф на вонредна влада.

Тој го исфрли премиерот Исмаил Ханије, кој е член на Хамас. Абас на таа функција го назначи Салам Фајад, независен претставник поддржан од Западот.

Водачите на Хамас го осудија потегот, одлучувајќи да не ги признаат промените и инсистираа владата на единството Фатах-Хамас формирана во март да остане на чело на палестинската управа. Ханије тврдеше дека ќе продолжи да ја извршува функцијата премиер на палестинската управа, пишува НПР.

Теоретски, Хамас владее во согласност со шеријатското основно палестинско право, како и палестинската управа; но генерално е порестриктивен отколку што налагаше законот, вклучително и контрола на женското облекување и спроведување на родова сегрегација во јавноста во првите години од неговото владеење.

Набљудувачката група Фридом Хаус во 2020 година откри дека „Владата под контрола на Хамас нема ефективни или независни механизми за да обезбеди транспарентност во нејзиното финансирање, набавки или операции“.

Хамас, исто така, ги потиснува медиумите во Газа, граѓанскиот активизам на социјалните мрежи, политичката опозиција и невладините организации, без механизми за одговорност. ссм/