27 јануари 2024

Дојче Веле

Доналд Трамп победи на републиканските прелиминарни избори во државата Њу Хемпшир. Тоа ја зголемува веројатноста тој да биде противкандидат на претседателот Џо Бајден во ноември, исто како и пред четири години.

Не само што анкетите даваат реални шанси Трамп да се врати во Белата куќа, пишува „Њујорк тајмс“ дека во Давос, меѓу политичарите и шефовите на компаниите, имало впечаток дека светските елити веќе се подготвуваат за враќањето на Трамп.

За многумина во Европа тоа е хорор сценарио

Кристин Лагард, претседателка на Европската централна банка, оцени дека евентуалното враќање на Трамп е „јасна закана“ за Европа.

Белгискиот премиер Александар де Кро смета дека во тој случај „Европа би можела да се потпре на себе повеќе од кога било“.

Поранешниот шведски премиер Карл Билт смета дека со Трамп, САД ќе ја напуштат климатската политика, дека НАТО ќе пропадне, дека Трамп ќе се сретне со неговите „партнери“, Путин и Орбан и дека трговските војни ќе се интензивираат.

„Европа мора да јакне воено“ 

Како да се подготвите за евентуален втор мандат на Трамп? Суда Дејвид-Вилп, директорка на берлинската канцеларија на американскиот Германски Маршалов фонд, вели дека Европа мора прво да се осврне на своите воени способности.

„Европа мора да стане силен играч, воено, во конвенционална смисла. Да може да се грижи за безбедносните прашања во своето блиско соседство“, вели таа за ДВ.

Додава дека Европа мора да зајакне и економски, за да го издржи евентуалниот протекционизам на Трамп.

Германскиот пратеник Јирген Харт, портпарол за надворешна политика на пратеничката група на конзервативната опозициска демохристијанска партија, смета дека Германија не е подготвена за враќање на Трамп.

„Направивме премалку во последните три години за да му помогнеме на Бајден да докаже дека кооперативниот стил кон Европа е поуспешен од конфронтирачкиот стил на Трамп. Ниту се обидовме да развиеме заедничка стратегија кон Кина, ниту се држевме до договорот кога станува збор за нашите трошоци за одбрана. Само малку се промени под притисокот на војната во Украина“, изјави Харт за ДВ.

Дали Трамп ќе ја напушти Украина? 

Трамп слуша контрадикторни работи за војната во Украина. Сега тој ветува дека како претседател ќе ја заврши таа војна за еден ден,се заканува дека ќе прекине секаква помош за Киев, а ќе испрати повеќе отколку што Бајден досега испратил.

Дејвид-Вилп трезвено го набљудува тоа. Тој вели дека има принципиелна поддршка за Украина во двете американски партии, иако таа се намалува кај републиканските конгресмени.

„Без разлика кој ќе победи во ноември, мислам дека повеќето Американци веруваат дека Европа треба да сноси поголем товар кога станува збор за воената помош и обновата на Украина. Затоа што е на европскиот континент“, вели таа.

Во европските метрополи се плашат и од односот на Трамп кон НАТО. Европскиот комесар за заеднички пазар, Тиери Бретон, неодамна пред Европскиот парламент изјави за настан кој дополнително ја продлабочи неизвесноста.

Наводно, Трамп како претседател на САД во еден разговор и рекол на шефицата на Европската комисија Урсула фон дер Лајен дека „ако Европа биде нападната, никогаш нема да дојдеме да ви помогнеме“.

Трамп со години избегнува да даде прецизна изјава за тоа дали воено би им помогнал на партнерите од НАТО доколку некој од нив биде нападнат.

„Зависи од тоа дали соодветно се однесуваат со нас“, рече Трамп за ова прашање во средината на јануари. „Гледајте вака: НАТО ја искористи нашата земја, а европските земји имаа корист од тоа“.

Што е со атомскиот штит? 

За Јозеф Брамл, тоа се вклопува во пошироката слика. Овој германски политиколог и американски експерт вели дека Трамп ја гледа Европа како непријател. „Во новиот светски поредок, постои само една шанса: Европа мора да дејствува обединето“, вели тој.

Брамл смета дека таквото единство во европскиот мешан хор може да дојде само преку двојка. „Сега треба да направиме големи потези - Европа треба заеднички да се задолжува, финансиски да поддржи поединечни членки, а за возврат да постави услови. Ние би можеле да си дозволиме сопствена одбрана со парите од заедничкото задолжување. Во моментов им оддаваме почит на Американците. На пример, во САД купуваме борбени авиони Ф35 за да ја имаме заштитата на нуклеарниот штит. Но, што вреди ако Трамп се врати во Белата куќа? Треба да подготвиме и договориме сеопфатна воена и економска соработка со Франција и Полска, што ќе ги привлече и другите европски земји“, додава германскиот експерт.

Демохристијанскиот политичар Харт смета дека не е реално Трамп да го откаже нуклеарниот штит на Европа. Зашто, како што вели, никому не му оди во прилог повторно да се разгори трката во атомското вооружување. Тој додава и дека сегашните нуклеарни капацитети на Франција или Велика Британија не се ниту блиску до американските.

Харт заклучува дека „на крајот сè ќе се сведе на тоа дека ќе мораме да дадеме поголем финансиски придонес за таа заедничка тактика на одвраќање“.

Едно е сигурно: новиот избор на Трамп во Белата куќа би бил тежок тест, не само за трансатлантските односи, туку и за единството на Европа. паг/