Скопје, 18 април 2023 (МИА) - Филмот „Јанѕа“, кој го следи животот и делото на професорот, академик, поет и еден од кодификаторите на македонскиот литературен јазик Блаже Конески, премиерно ќе се прикажува утре вечер во киното „Милениум“ во Скопје. Филмот е подготвуван и сниман во период од три години, и драматуршки зборува за патување низ времето, за она што сме денес и што ќе бидеме утре.

Филмот е подготвуван според мотиви од „Дневник по многу години“ на Конески, од истакнатиот македонски документарист, Никола Т. Калајџиски. Во продукција е на „Контраст филм“, а продуцент е Златко Димески. 

Монтажата на филмот е на Аристид Филактов, додека композитор на музиката е Златан Миливоевиќ, а дизајнер на звук е Дарко Спасовски. Како директори на фотографија се јавуваат Дејан Димески и Петар Кочишки.

Калајџиски на денешната прес-конференција по повод премиера на филмот, посочи дека откриваат нови моменти од приватниот и професионалниот живот на Конески. 

-Ова е филмот за клучната фигура на 20-тиот век во Македонија. Тоа е времето пред големото дело на Крсте Мисирков - „За Македонцките работи“, а подоцна периодот на АСНОМ, кога се конституираше современата македонска држава. Документарниот филм го има мотото „Не ме дума минатото, ме дума денот од утре“.Тоа е моќна парафраза, од мојата куса дружба од времето со професорот Конески. Во филмот се собрани сите биднини и небиднини на нашиот македонски народ, сите јанѕи, но и сите надежи и опстојби да се биде свој на своето, рече Калајџиски.

Како што посочи, филмот не е само автобиографски. Тој зборува за она што сме денес и што ќе бидеме утре.

-Блаже Конески во филмот е „спакуван“ како да е тука со нас, како да постои дијалог со генерации, на професорот Конески од една страна и денешните генерации од друга страна, додаде режисерот.

Проф. д-р Људмил Спасов од Филолошкиот факултет „Блаже Конески", кој е еден од стручните соработници на филмот, го објасни значењето на зборот „јанѕа“. Како што посочи, јанѕа е метафора која науди различни токувања - мака, радост, надеж. Јанѕа е зборот кој што Конески често го употребувал во своето уметничко творештво.

-Филмот раскажува за еден човек кој седи и комуницира со нас и ги раскажува сите негови премрежиња. Јанѕа е зборот кој што Конески често го употребувал во своето уметничко творештво. Се надевам дека филмот ќе го понуди вистинскиот човек кој преживеа многу издигања и паѓања, кој што го сакавме и не го сакавме, но остави траги кои не можат никогаш да се избиршат, додаде проф. д-р Спасов на прес-конференцијата.

Тој додаде дека филмот има за цел да не обедини сите нас, и се надева оти ќе служи и во школската практика.

Проф. д-р Елена Јованова Грујовска, директорката на Институтот за македонски јазик, која исто така е една од стручните соработници на филмот, на прес-конференцијата посочи дека за Конески останува материјал за кажување за уште најмалку два или три филма. Конески, како што рече, е неисцрпна инпирација.

-Благодарна сум што продукцијата ја искористи собата на Институтот за филмот, и ние сме благодарни затоа што на овој начин и во филмот се гледа континуитетот Мисирков-Конески. Имав чест да го видам филмот во работна верзија и се што е кажано во филмот само ја покажува и ја потврдува големината на Конески, рече директорката на Институтот.

Дејан Димески на прес-конференцијата рече дека филмот е подготвуван во период од три години, со над 25 соработници и од 40 до 50 снимачки дена.

-Три години макотрпна работа, три години над 25 соработници, од 40 до 50 снимачки дена. Кога го работите филмот три години, се навраќате на приказната. Професорот Спасов го снимавме најмалку четири пати во тие три години. Како се движи приказната, како се развива истражувањето, излегуваат на виделина нови моменти и се прават нови интервјуа. Не сакавме филмот да го оставиме недоречен, го прегледувавме и новите сознанија за Конески ги вметнувавме во филмот, рече Димески.

Филмот се остварува сo поддршка од Агенцијата за филм на Северна Македонија.бт/са/