28 август 2023

Радио Слободна Европа

Од десет српски пасоши издадени на странски државјани во 2023 година, речиси шест отишле кај руски државјанин.

Ова го покажува анализата на Радио Слободна Европа (РСЕ).

Така, трендот на доделување српско државјанство на руски државјани од 2022 година продолжи и во 2023 година.

Во анализата се вклучени само оние државјанства што ги доделува Владата на Србија по посебна процедура.

Одлуките на Владата се објавени во Службен весник од каде што РСЕ ги извади податоците.

Податоците за државјанствата кои се доделуваат по редовна процедура и за кои одлучува Министерството за внатрешни работи (МВП) на Србија не се јавно достапни.

Во годината на руската инвазија врз Украина, стотици илјади Руси побараа привремен или постојан престој во Србија, некои поради западните санкции против Москва, кои ги спречија да работат за западни компании, некои поради страв од мобилизација.

Србија, иако е кандидат за членство во Европска унија (ЕУ), е меѓу ретките земји во Европа што не воведе санкции кон Русија и има директни летови со Москва.

Официјален Белград не ги прекина специјалните врски со Кремљ ниту година и пол од почетокот на руската инвазија врз соседна Украина и покрај повиците од Брисел и Вашингтон.

За седум месеци од 2023 година, речиси ист број како и во цела 2022 година

Во 2022 година, бројот на руски државјани кои добиле српски пасош се зголемил тројно во споредба со годината пред инвазијата.

Трендот продолжи и во 2023 година.

Само во првите седум месеци, бројот на руски државјани кои добиле српско државјанство е речиси еднаков на бројот за целата претходна година.

Законот за државјанство и овозможува на Владата да дава државјанство по посебна постапка под одредени услови.

Како што е дефинирано во законот, државјанството се доделува според таа процедура доколку „приемот во државјанство би претставувал интерес“ за Србија.

Владата ја одобрува одлуката на предлог на надлежното Министерство, а одлуката се објавува во „Службен весник“.

Повеќе Руси со српски пасоши од сите други националности заедно

Според одлуките на Владата на Србија објавени во „Службен весник“, до 21 август во српско државјанство се примени 76 државјани од друга националност.

Повеќето од нив доаѓаат од Русија.

На списокот на руски државјани на кои Владата им додели државјанство во 2022 година, најмногу има спортисти и бизнисмени, за што веќе пишуваше РСЕ.

Србија како прибежиште

Од почетокот на руската инвазија врз Украина, стотици илјади Руси поминаа низ Србија, која остана отворена за руските граѓани на кои не им е потребна виза за влез.

Ова особено се засили со фактот што во септември 2022 година рускиот претседател Владимир Путин најави делумна мобилизација во земјата.

Според податоците од 15 мај годинава, кои Министерството за внатрешни работи ги достави до РСЕ, во Србија живеат речиси 30.000 руски државјани по основ на одобрен привремен престој.

Многумина од нив ги преселија своите работни места во Србија, па паралелно со зголемувањето на бројот на Русите, растеше и бројот на руски компании.

До објавувањето на текстот, Министерството за внатрешни работи на Србија не одговори на прашањето на РСЕ колку руски државјани во моментов имаат дозволи за престој во Србија.

Два патишта до српско државјанство

Според Законот за државјанство, постојат два начини на кои странските државјани можат да добијат српско државјанство.

Странец кој добил постојан престој во Србија може, на лично барање, да добие државјанство под услов да има над 18 години и да работи.

Исто така, услов е да има ослободување од странско државјанство, три години континуирано пријавен престој во Србија и да достави писмена изјава дека Србија ја смета за своја земја.

За прием во српско државјанство одлучува Министерството за внатрешни работи. Овие податоци не се достапни за јавноста.

Според член 19 од истиот закон, државјанство на Србија може да добие и странец кој не ги исполнува бараните услови, но чијшто прием во државјанство би „претставувал интерес“ за Србија.

„Србија денес ми е како дом“

Дваесет и седумгодишниот Лев од Русија дошол во Србија пред нешто повеќе од една година, поради страв од мобилизација и затворање на границата.

Програмер по професија, во Белград, како што вели во интервју за РСЕ, работи за голема западна ИТ компанија.

Тоа што не му требаше виза за влез во земјава беше една од главните причини зошто ја одбра Србија.

„Нам (Русите) ни е многу погодно што можеме да останеме овде без визи. Исто така, мислам дека е прилично лесно да се добие дозвола за престој, дури и ако е привремена, а по некое време е и трајна“, рече Лев.

На прашањето како ја доживува Србија денес, една година подоцна, тој изјави:

„Мислам дека сега ми е како дома. Го сакам Белград и мојата област. Ги сакам луѓето кои се толку топли и ви посакуваат добредојде.

Лев изјавил дека го учи српскиот јазик и дека планира уште долго да остане во Србија.

Русите како растечко национално малцинство

На пописот на населението одржан во октомври 2022 година, бројот на Русите тројно се зголемил во споредба со претходниот попис во 2011 година.

Официјалната статистика на пописот опфати повеќе од 10.000 граѓани кои се изјасниле како Руси.

Бројот на Русите во Србија е трипати поголем од претходниот попис

Ова ги направи 16-та по големина малцинска заедница во Србија. За споредба, во 2011 година тие беа 20-ти по број.

На пописот од 2022 година се наведени сите оние граѓани кои престојуваат во Србија една или помалку година, но со намера да останат одредено време во земјата.

Измените на законот како олеснување за добивање државјанство

Владата на Србија подготви измени на Законот за државјанство, кои доколку бидат усвоени во Собранието, би можеле да ја олеснат процедурата со која странските државјани ќе можат да добијат српски пасош по три години постојан престој.

Предлог-измените Владата на 5 мај ги испрати на разгледување до пратениците, што може да се види на веб-страницата на Собранието.

Засега не се знае кога предлог измените ќе се најдат на дневен ред на собраниската седница.

ЕУ, за чие членство се стреми Србија, реагираше на најавата за измени на законот.

Брисел во мај објави дека безвизниот режим што Србија го има со ЕУ може да биде загрозен доколку Србија усвои поедноставени процедури за добивање државјанство.

Тоа што веднаш потоа беше загрозен безвизниот режим на Србија со ЕУ беше отфрлен од Министерството за евроинтеграции на Србија.