Normalizimi i kulturës së dhunës krijon terren pjellor për shumëzimin e saj

Shkup, 21 shkurt 2023 (MIA) - Arsyetimi, relativizimi, promovimi i dhunës në çfarëdo forme shkakton pasoja në kuptimin cilësor dhe objektiv të realitetit të çdo individi në shoqëri. Ajo ka shumë forma dhe lloje të ndryshme dhe një prej tyre, të cilën e kemi dëshmuar në periudhën e kaluar përmes disa rasteve të ndryshme, është dhuna seksuale ndaj grave, e cila, për fat të keq, ende disi nuk perceptohet qartë nga publiku, megjithëse ka përkufizime të qarta të e asaj që ajo përfshin dhe çfarë formash mund të marrë. Parandalimi i kulturës së dhunës menaxhohet në nivele të ndryshme dhe këtu duhet të luajë një rol të madh mediat profesionale, si dhe edukimi mediatik i qytetarëve, veçanërisht brezave të rinj.

“Rasti i podkastit të jutuberit Stefan Lazarov me Dragan Pavloviq-Llatas është një shembull tekstual i asaj se si tingëllon mizogjinia dhe mungesa e vlerave themelore morale njerëzore - ndjeshmëria, dhembshuria, pendimi dhe faji. Kjo mungesë reflektohet edhe në mënyrën se si e trajton këtë situatë krijuesi i këtij podcast-i, pa asnjë përgjegjësi apo autokritikë. Mirëpo, nuk është e parëndësishme që shumica e opinionit e njohu dhe e dënoi atë”, theksoi platforma “Meduza” në një deklaratë për MIA-n

Podkasti u transmetua një javë më parë dhe shkaktoi një sërë reagimesh. Qytetarët kanë reaguar për intervistën në rrjetet sociale, ndërsa ka pasur edhe reagime nga organizatat joqeveritare dhe shoqatat e gazetarëve. Ministria e Punëve të Brendshme (MPB) dje ka njoftuar se kanë dorëzuar një njoftim në Prokurorinë kompetente Publike (PP), në lidhje me intervistën e publikuar, pas së cilës PP ka parashtruar lëndë. Jutuberot Llazarov mbrëmë e ka fshirë videon, e më pas ka postuar një video me titullin “Më falni”.

Ndryshe, ky podkast, sipas “Meduzës”, është imazhi dhe pasqyrimi i konceptit “locker room talk”, një lloj zone e lirë mashkullore, ku pa frena, pra pa ndjenjë përgjegjësie apo frikë nga pasojat, si p.sh. mund të zhvillohet një "bisedë mashkullore" , e cila shpesh përfshin objektivizimin e grave dhe trupave të tyre dhe mburrjen për incidente që bien në fushën e ngacmimeve dhe dhunës seksuale.

Në të tilla “biseda”, shtojnë ata, vajzat perceptohen si objekte, në vend të qenieve njerëzore.

“Nën presionin e kulturës së dhunës dhe modeleve të këqija të maskilizmit, shumë djem dhe burra përjetësojnë dhunën dhe qëndrimet degraduese ndaj atyre që kultura i mëson se janë më të dobët, të ndryshëm nga ata ose inferiorë, siç janë, për shembull, gratë. Normalizimi i kulturës së dhunës dhe ajo që është më problematike, normalizimi dhe banalizimi se dy burra të rritur që tallen duke i gjuajtur me shuplaka për "punën" e tyre në grup, krijon terren pjellor për edhe më shumë dhunë dhe për të festuar ngacmuesit si një lloj fituesi”, thonë nga " Meduza".

Simptomatike dhe e tmerrshme në këtë rast, theksojnë ata, është se prezantuesi nuk sheh absolutisht asgjë të diskutueshme në atë që ndan i ftuari i tij dhe vendos se ky është një material që ia vlen të ndahet me publikun, i cili përfshin kryesisht të rinjtë, ndaj më pas, theksojnë ata, nuk duhet të habitemi që vazhdojnë të njëjtën kulturë “maço” të dhunës dhe degradimit të grave dhe vajzave.

“Edhe pse jemi të vetëdijshëm për rrëfime të tilla që vazhdojnë dhe u transmetohen brezave të rinj me pretekstin "burrat janë burra" dhe shpesh transmetohen në mënyrë më pak publike, të njëjtat rrëfime nënkuptojnë një traumë të zgjatur dhe të thelluar për çdo viktimë të dhunës , ndërsa në fakt zhvlerësim i çdo vajze dhe gruaje, sepse në këto “biseda” vajzat perceptohen si objekte, në vend të qenieve njerëzore, theksoi “Meduza” për MIA-n.

Qëndrimi i Meduzës është se audienca dhe sektori privat duhet të dallojnë abuzuesit dhe të mos u japin atyre një hapësirë dhe një platformë, nga e cila në fund të fundit përfitojnë në kurrizin e traumës së dikujt tjetër.

“Në thelb, përderisa kjo bisedë është e disponueshme për t'u parë, përderisa ka njerëz që mendojnë se ka diçka shumë qesharake në lidhje me një anekdotë përdhunimi dhe derisa ne si shoqëri të pranojmë se kemi një problem vërtet serioz me mënyrën se si trajtohen gratë, kultura e dhunës do të vazhdojë të dalë nga të gjitha poret e shoqërisë: qoftë ky raportimi i keq, qoftë mosveprim sistematik, qoftë tallja dhe vënia në lojë, qoftë riprodhimi i dhunës shtesë”, thuhet në platformë.

Edhe Shoqata e Gazetarëve të Maqedonisë (SHGM), Sindikata e Pavarur e Gazetarëve dhe Punëtorëve Mediatikë (SPGPM) dhe Këshilli i Etikës në Mediat e Maqedonisë (SHEMM) dje e dënuan fjalimin që, siç thonë ata, nxit dhunë dhe stimulon diskriminimin gjinor, që së fundmi u shfaq në një kanal në platformën YouTube.

“Theksojmë se liria e fjalës nënkupton përgjegjësi dhe ekzistencë të një ndërgjegjësimi të lartë për parimet dhe liritë demokratike, të drejtat dhe detyrimet në një shoqëri të hapur. Kur liria e fjalës kthehet ose provokon akte kriminale apo çfarëdo lloj shkeljeje të të drejtave civile dhe të njeriut, atëherë nuk është liri, por agresion dhe si e tillë duhet trajtuar”, thuhet në reagimin e SHGM-së, SPGPM-ja dhe SHEMM.

Dhuna është një problem që na prek të gjithëve

Ndryshe, ky është vetëm një nga një sërë rastesh që kanë të bëjnë me nënçmimin dhe ngacmimin e femrave, të cilat gjatë kësaj periudhe kanë trazuar opinionin. Kemi qenë dëshmitarë të një sërë titujsh në media që kanë të bëjnë me sulme fizike ndaj grave dhe madje edhe vrasje.

Platforma për Barazi Gjinore për MИА-n thekson se dhuna është një problem që na prek të gjithëve.

Ky, siç thonë ata, nuk është një problem privat që duhet zgjidhur në shtëpi, në familje, por social, sepse është pasojë e pabarazisë strukturore historike midis burrave dhe grave. Në fund të fundit, pikërisht kjo është arsyeja pse në shumicën e rasteve viktimat janë gra, ndërsa autorët janë burra.

“Ne shohim shembuj të neglizhencës sistematike të viktimave të dhunës dhe mizogjinisë në çdo hap. Por kjo nuk do të thotë se nuk na tmerron sërish apatia e institucioneve, të cilat jo vetëm janë të paaftë të punojnë për parandalimin e dhunës me bazë gjinore, por edhe dështojnë plotësisht në fushën e mbrojtjes, gjë që çon në formën në ekstreme të dhunës ndaj grave – në femicid”, thonë nga Platforma.

Sipas Assoc. Dr. Mirjana Jovanovska Stojanovska, kryetare e Odës së Psikologëve, ata që tregojnë agresivitet dhe mosrespekt të madh ndaj grave kanë problem të madh.

“Në shoqërinë tonë, mashkulli është ende ai të cilit i lejohet sjellja agresive dhe nuk dënohet. Gratë ende trajtohen si një pjesë më pak e vlefshme e shoqërisë, e cila fjalë për fjalë i shërben burrave dhe të gjitha veprimet e tyre duhet të jenë në drejtim të ruajtjes, mbështetjes, përkujdesit të burrit. Diku brenda vetes edhe femrat e bartin këtë “rregull” sepse e marrin nga nënat dhe baballarët e tyre dhe përkrahen nga mjedisi social ku janë rritur”, thotë Jovanovska Stojanovska për MIA-n.

Media ka rolin kyç në ndërgjegjësimin e publikut

Sipas Platformës të Barazisë Gjinore, raportimi sensacional “ushqen” narrativën se viktima “vete e ka fajin”.

“Titujt seksistë nga ana tjetër, të cilët jo gjithmonë i referohen dhunës, mbështesin ndarjen patriarkale të roleve midis burrave dhe grave. Së fundi, në vend që të dënojnë ashpër dhunën dhe të raportojnë në mënyrë objektive, një pjesë e medias ndihmon në transmetimin e seksizmit si normë sociale tek brezat e rinj, të cilët në mungesë të mbështetjes sistematike, edukimit seksual gjithëpërfshirës dhe një busull të duhur moral dhe etik, jo vetëm (do) përjetësojnë këtë kulturë dhune, por (do) ta përjetësojnë në forma gjithnjë e më ekstreme”, shtoi Platforma.

Nën titujt e publikimeve të tilla në një pjesë të mediave shpesh vërejmë komente të tipit “vetë e ke fajin”, ndërsa Jovanovska Stojanovska konsideron se njoftime të tilla janë tmerrësisht zhgënjyese dhe tregojnë një nivel shumë të ulët të vetëdijes tek popullata komentuese.

“Është interesante të profilizohen fillimisht ata që komentojnë. Çfarë kategorie njerëzish janë ata? Nëse nisemi nga fakti se secili prej nesh është sjellë në botë nga një grua, atëherë një pjesë e madhe e secilit prej nesh është introjekt i asaj gruaje”, thekson për MIA-n Jovanovska Stojanovska.

Sipas koordinatores së projektit të Shoqatës të Gazetarëve të Maqedonisë (SHGM), Biljana Nasteska Kalanoska, mendimi se në shekullin e 21-të flitet për sulme fizike, përdhunime dhe vrasje të grave është zhgënjyes. Akoma më e tmerrshme, siç thotë ajo, është mënyra se si transmetohet informacioni në media të caktuara.

“Fakti me të cilin përballemi të gjithë është se epoka digjitale ka bërë të vetën, aksesi i lehtë në informacion ka lënë hapësirë për zhvillimin e mediave online që jetojnë nga titujt "click bate". Por interneti është këtu për të qëndruar, po ashtu edhe mediat profesionale, të cilat duhet të jenë shembull me të cilin të tjerët duhet të udhëhiqen në drejtim të metodës së raportimit”, thekson Nasteska Kalanoska për MIA-n.

Ajo është decisive se kur bëhet fjalë për raportimin e përmbajtjeve delikate, duhet të trajtohet gjithmonë me kujdes të veçantë, sepse në radhë të parë është një person që është sulmuar, dikujt i është lënduar jeta ose mos e dhëntë Zoti edhe ka humbur jetën.

“Në media do të hasni gjithmonë shembuj pozitivë dhe negativë. Ekziston një rrezik i veçantë kur thellohemi në detajet e rastit, sepse kufiri midis tregimit të gjithë historisë dhe sensacionalizmit është i hollë. Ndonjëherë (pa)dashur, gazetari përqendrohet në disa aspekte tragjike në vend të gjithë rastit dhe këtu është rreziku për të krijuar një sensacion. Në raste të tilla nuk duhet harruar se viktima dhe familja viktimës gjithmonë duhet të respektohen, është e domosdoshme”, shton Nasteska Kalanoska.

Ajo është e vendosur që duhet të respektohen standardet e etikës gazetareske dhe historia duhet të transmetohet e plotë tek publiku, pa lëndime shtesë për viktimën dhe të afërmit e saj.

Çdo shoqëri që tenton të ecë përpara kalon procesin e maturimit në një dimension më njerëzor, por ajo që hasim në vendin tonë në lidhje me dhunën seksuale ndaj grave është viktimizimi i dyfishtë i viktimave, duke i bërë ato të ndjejnë turp me tezat e shkruara “e ke pasur vetë fajin”, por edhe pjesë e pandashme e të ashtuquajturit toksiciteti mashkullor, që është se dominimi ndaj grave ka edhe dimension seksual dhe çdo dominim përmban një fije dhune, e cila nëse nuk identifikohet, vihet në dukje dhe parandalohet, do të vazhdojë të marrë përmasa më të mëdha.

Bisera Trajkovska

Maria Spasovsk