Shkup, 10 qershor 2023 (MIA) - Jam i bindur se pas miratimit të ndryshimeve kushtetuese, Bullgaria do ta humbë kredibilitetin për bllokim. Kjo nuk do të thotë që gjatë bisedimeve Bullgaria ose ndonjë vend tjetër nuk mund të ngrejë disa çështje që do t'i kërkojnë nga ne si kushte, por është thelbësore për ne që gjithçka të bazohet në rregullat evropiane, në standardet evropiane, që nuk është një kërkesë vullnetare ose një kërkesë e njëanshme ose një çështje dypalëshe dhe ne do të insistojmë në këtë. 

Zëvendëskryeministri për Çështje Evropiane dhe kryenegociator me BE Bojan Mariçiq tha në një intervistë me MIA-n mbi pyetjen nëse ka garanci se edhe pas miratimit të ndryshimeve kushtetuese Bullgaria nuk do të vendosë përsëri bllokadë në anëtarësimin tonë në BE. 

"Garancia jonë më e mirë është ajo që është shkruar në kornizën e bisedimeve, që është se në momentin e miratimit të ndryshimeve kushtetuese ne automatikisht marrim konferencë të dytë ndërqeveritare, e cila duhet të hapë Klasterin 1 dhe të fillojë negociatat në atë pjesë, praktikisht negociatat për të marrë një kurs të caktuar," tha Mariçiq. 

Në periudhën e ardhshme, ai pret garanci shtesë se gjuha maqedonase dhe identiteti maqedonas nuk mund të rrezikohen. 

"Ne presim që sa më shpejt që të jetë e mundur, në ditët dhe javët e ardhshme, një shtet i madh anëtar, shteti më i madh anëtar në Bashkimin Evropian, do të bëjë një gjest politik në Parlamentin e tij për të miratuar një lloj deklarate të tillë për riafirmimin e gjuhës dhe identitetit tonë në kontekstin e integrimit në Evropë”, tha zëvendëskryeministri. 

Ai vlerësoi se më së voni deri në vitin 2030 do të bëhemi anëtare e BE-së dhe, siç thotë ai, kemi një shans dhe mundësi vërtet serioze që duhet ta shfrytëzojmë për të kapur tani këtë paketë të zgjerimit të ardhshëm. 

-Momenti i parë i radhës kur do të hapet dera për anëtarët e rinj, Maqedonia e Veriut do të jetë në anëtarët e rinj. Ky është qëllimi ynë dhe ne mendojmë se është i arritshëm në pesë apo gjashtë vitet e ardhshme", vlerëson ai. 

I pyetur nga MIA në se amendamentet kushtetuese do të hynin në procedurën parlamentare, Mariçiqi thotë se kjo është e mundur këtë muaj dhe varet nga dinamika që ata do ta dakordojnë brenda dialogut me opozitën. 

-Po, besoj se është e mundur këtë muaj dhe sa më shpejt aq më mirë. Varet nga dinamika që do të biem dakord brenda këtij dialogu që duam të hapim. Por, Qeveria dhe LSDM do të jenë proaktive. Ne nuk do të lejojmë që koha të kalojë pa ndërmarrë hapa dhe për këtë arsye është e rëndësishme të hyjmë në dialog sa më shpejt që të jetë e mundur dhe të japim atë rezultat dialogu sepse kjo do të rezultojë se ne vetëm po blejmë kohë ose se disa nga faktorët politikë po blejnë kohë", thotë Mariçiqi për MIA-n. 

Në vazhdim është intervista e plotë me zëvendëskryeministrin për Çështje Evropiane Bojan Mariçiq, me një video-material, që është regjistruar dje, më 9 qershor të vitit 2023: 

Takimi i liderëve është mbajtur të mërkurën, nuk është arritur asnjë marrëveshje, mirëpo kenë lënë hapësirë që komunikimi të vazhdojë. Keni përmendur tashmë se jeni gati të formoni grupe pune me opozitën. A është diskutuar tashmë për këtë? 

 - Para së gjithash, unë do të thoja se, nuk do të thoja aq fort se nuk është arritur asnjë marrëveshje. Ajo që është e rëndësishme është se pozicionet janë zhvendosur nga një pikë e vdekur dhe se opozita ka ndryshuar disi atë qëndrim të vendosur deri më tani se nuk do të ketë ndryshime kushtetuese me asnjë çmim. Është mirë që e kanë parë, e kanë parë nevojën për konsensus dhe për, të them, një pozitë në të cilën ne nuk do ta bllokojmë veten si shtet dhe tani mbetet atë vullnet të mirë ta tregojnë në veprim. Qeveria ka dhënë një dorë, kryeministri ka bërë një ofertë konkrete për renditjen e hapave. Së pari, votim për hapjen e Kushtetutës do të thotë dy të tretat e para të votave, pastaj formimi i një qeverie në të cilën do të kishte hapësirë për të gjithë, pastaj përfundimi i votimit të dytë, përfundimi i shqyrtimit, hapja e Grupit të parë dhe vazhdimi i bisedimeve. Sigurisht që arritja në pikën e zgjedhjeve vitin e ardhshëm në termin të rregullt.

Opozita nuk e ka kundërshtuar këtë ide. Ai dha vetëm disa kushte shtesë dhe unë mendoj se kjo është arsyeja pse ia vlen të ulesh dhe të flasësh. Sot pasdite kemi edhe Këshillin Ekzekutiv edhe Këshillin Qendror, do t 'i përcaktojmë këto hapa të ardhshëm dhe do të kryejmë shpejt një veprim intensiv në komunikim me opozitën për t' u ulur dhe jo për të humbur kohë, për të shfrytëzuar këtë moment pozitiv dhe energjinë pozitive që erdhi nga takimi i liderëve dhe e shkarkuar nga pozicionet e mëparshme. Pra, pa këmbëngulur se kush u dorëzua, kush kishte çfarë pozicioni të shikojmë përpara dhe të arrijmë një zgjidhje. Ne kemi bërë thirrje për këtë për një vit pasi u miratua propozimi francez. Është gjë e mirë që po ndodh tani, edhe pse mund të kishte qenë shumë më mirë më parë. 

 Prandaj, mund të them vetëm se sonte do të përcaktojmë hapat e ardhshëm me ide konkrete rreth grupeve të punës dhe do të ecim përpara shpejt. Kemi komunikime gjatë gjithë kohës, por zyrtarisht do t 'i drejtohemi opozitës për të hapur këtë dialog.

Jam i bindur se pas miratimit të amendamenteve kushtetuese, Bullgaria do të humbasë të drejtën e saj të besueshme për të bllokuar. Kjo nuk do të thotë se në rrjedhën e bisedimeve Bullgaria apo ndonjë vend tjetër nuk mund të bëjë këtë.

 

Vlerësimi juaj si Zëvendëskryeministër për Çështje Evropiane, sa i zbatueshëm është propozimi i liderit të VMRO-DPMNE-së Hristijan Mickoski për zbatimin e vonuar të ndryshimeve kushtetuese?

- Shikoni, kjo nuk është një ide e re. Ne e kishim këtë ide si një pozicion negociues si me Bullgarinë ashtu edhe me Bashkimin Evropian vitin e kaluar kur u përcaktua propozimi francez. Të mos harrojmë, ka edhe deklarata publike se kjo ishte kërkesa jonë fillestare – ndryshimet kushtetuese të ndodhin ose në fund të procesit të negociatave ose të kenë efekt ligjor në fund të procesit të negociatave. Për fat të keq, kjo nuk u pranua as nga Bullgaria as nga shtetet anëtare të BE-së që ishin në njëfarë mënyre ndërmjetësues në atë proces dhe ne kemi arritur në këtë fazë që kemi tani, dhe se për të kryer ndryshimet kushtetuese drejt fundit të shqyrtimit do të thotë të përkojë fundi i ndryshimeve kushtetuese me fundin e shqyrtimit dhe mendoj se nëse shohim kornizën negociuese ajo gjithashtu thotë zbatimin e saktë të atyre ndryshimeve kushtetuese dhe pastaj të hapë Grupin e parë automatikisht duke thirrur një konferencë ndërqeveritare pa vendim shtesë nga Bullgaria. 

Kjo, nga ana tjetër, ishte kërkesa jonë, ky automatizmi ishte kërkesa jonë për të pasur garanci që Bullgaria nuk do të bllokonte përsëri. Ne jemi, natyrisht, të vetëdijshëm për atë që shkruan, sigurisht që jemi të gatshëm të flasim me VMRO-DPMNE-në për këtë temë dhe të kontrollojmë se çfarë shkruan, si është e vendosur dhe t'u drejtohemi të gjitha adresave ku është e nevojshme të adresohet. Por ne e dimë përgjigjen. Nuk do të jetë pengesë për ne që të ulemi dhe të bisedojmë me VMRO-DPMNE-në. Megjithatë, ne duhet të jemi të vetëdijshëm për kufizimet. Prandaj, korniza jonë për bisedime duhet të jetë e arsyeshme dhe duhet të jetë realiste, dhe ne sigurisht që jemi të gatshëm të flasim brenda këtyre mundësive reale. Por është mirë si një pozicion fillestar të uleni në tryezë dhe të filloni dialogun e shumëpritur. 

Kur amendamentet për ndryshime në Kushtetutë do të hynin në procedurë parlamentare dhe sa gjasë keni që të arrini marrëveshje, a do të thotë kjo arritje e marrëveshjes ndërmjet LSDM-së dhe VMRO-DPMNE-së? 

 

- Kjo është arsyeja pse thashë, më vjen keq që pak më herët VMRO-DPMNE-ja të kishte hyrë në këtë mënyrë në mënyrë konstruktive në këtë histori, mendoj se sot do të kishim qenë në një pozitë tjetër dhe do të kishim pasur më shumë kohë për disa procese. U dërguam ftesë kur u formua Komisioni për ndryshime kushtetuese – Grupi punues në Ministrinë e Drejtësisë. Ata ishin një nga partitë e rralla politike që refuzuan të dërgonin përfaqësues atje së bashku me Levicën. Përndryshe, nëse do të nominonin, do të kishin të drejtën dhe mundësinë të marrin pjesë në procesin e formulimit të tekstit të nismës për ndryshime kushtetuese. Kështu që tani mendoj se jemi në njëfarë mënyre, kur puna e Komisionit Kushtetues ka përfunduar, ne tashmë kemi propozimin e nismës, do të jetë pak më ndryshe të thuhet, por ai tekst është përcaktuar edhe nga Komisioni Kushtetues, ajo që ka përcaktuar nuk është asgjë ndryshe nga ajo që kemi thënë deri më tani dhe ajo që është në kornizën negociuese, dhe ky është koncepti aktual i bashkësive ose pjesëve të popujve që tashmë kemi në Kushtetutë për t 'u plotësuar në serinë e bashkësive tashmë të përcaktuara që janë në Kushtetutë për të plotësuar disa të tjera. Midis tyre janë bullgarët dhe malazezët, kroatët dhe të tjerë të përmendur atje. Pra, ky është propozimi ynë, ky është koncepti ynë. Ne jemi të gatshëm të shohim se çfarë idesh ka VMRO-DPMNE dhe mendoj se shumë shpejt mund të dorëzojmë tekstin e amendamenteve ose iniciativën për amendamente në Kuvend.

 

A do të jetë ky fundi i muajit?

Po, besoj se është e mundur këtë muaj dhe sa më shpejt aq më mirë. Varet nga dinamika që do të dakordojmë brenda këtij dialogu që duam të hapim. Por, Qeveria dhe LSDM do të jenë proaktive. Nuk do të lejojmë të kalojë koha pa ndërmarrë hapa dhe për këtë arsye është e rëndësishme të hyjmë në dialog sa më shpejt që të jetë e mundur dhe të japim rezultate të atij dialogu, sepse në këtë mënyrë do të rezultojë vetëm se po blejmë kohë ose se disa nga faktorët politikë po blejnë kohë. 

Besoj se nëse jemi të arsyeshëm dhe nëse punojmë mirë deri në fund të këtij muaji mund ta dërgojmë nismën në Kuvend, në mënyrë që votimi i parë të jetë në korrik, mund të jetë në shtator. E gjitha varet nga dinamika. Ne jemi për këtë sa më shpejt që të jetë e mundur, sepse kemi humbur shumë kohë dhe deri tani vite, vite për këtë fazë të negociatave. 

Kanë mbetur më pak se gjashtë muaj deri në fund të procesit tonë të shqyrtimit për të qenë në përputhje me legjislacionin e BE-së. Në cilat fusha kërkohet integrim i përshpejtuar, sa është zbatuar deri më tani nga ajo që është sjellë? 

Ajo që është interesante, po, procesi i skriningut është shumë i rëndësishëm dhe shumë i rëndësishëm në mobilizimin e administratës sonë, por njëkohësisht edhe në identifikimin e atyre fushave ku jemi të mirë, pozitive, ku kemi progres serioz dhe atyre fushave ku duhet të punojmë më shumë. Integrimi i përshpejtuar është term specifik që prezantohet tani me metodologjinë e re dhe këtë mundësi për të kërkuar të futet në disa fusha që u përkasin vetëm shteteve anëtare. Ne marrim pjesë, të themi, në integrimin e përshpejtuar në disa fusha të tilla si ato programe të shkëmbimit dhe arsimit të të rinjve Erasmus, disa programe të financimit të Bashkimit të tilla si Evropa Kreative, të tilla si programe të tjera që mundësojnë, nuk e di, zhvillimin e ndërmarrjeve të vogla dhe të mesme, etj.

 Por ne gjithashtu kemi fusha dhe politika serioze ku mund të futemi më shpejt. Kjo është ofruar si një opsion. Ne kemi deklaruar në tre grupet e para tashmë fusha të caktuara ku mundemi, ja nuk e di rrjetin evropian të migracionit për bashkëpunim, për kontrollin e migracionit, për sigurinë kufitare. Ne gjithashtu kemi kërkuar në disa formate ku vendoset mbrojtja e konsumatorit, në disa formate ku legjislacioni është bërë në çështjen e arsimit, shkencës dhe kulturës. Pra, ne kemi shumë fusha të tjera ku kemi kërkuar. Kërkojmë veçanërisht në fushën e energjetikës dhe transportit. Atje jemi tashmë pjesë, por kërkojmë edhe më shumë që të përfshihemi, sepse ato janë fusha kyçe, sepse kemi probleme të përbashkëta me shtetet anëtare të BE-së dhe duhet të kërkojmë zgjidhje të përbashkëta. Kjo është ajo që unë mund të them në lidhje me skriningun.

 Skriningu do të na japë një pamje të saktë, një pasqyrë të saktë se ku jemi, si qëndrojmë në të gjitha fushat, cilat janë pikat tona të forta, cilat janë dobësitë tona, dhe ajo që është edhe më e rëndësishme për sa kohë dhe çfarë duhet të realizojmë sepse ato na vënë disi përpara dilemës dhe na kërkojnë të deklarojmë për sa vite, për sa muaj, për sa kohë mund të harmonizohemi plotësisht. Në asnjë fushë nuk japim më shumë se shtatë vjet sepse qëllimi ynë është të hyjmë në BE në vitin 2030 dhe për këtë arsye ne japim një kornizë të tillë kohore. Ka fusha shumë të rralla ku mund të kërkojmë periudha tranzicioni deri në shtatë vjet anëtarësim, por ende nuk kemi ardhur në atë fazë.

 

 

Për shkak se ka kritika nga përfaqësuesit evropianë se shumë është kryer në letër, por pak është zbatuar, si qëndrojmë në atë plan në ligje të caktuara?

- Nuk është e njëjta gjë kudo dhe kjo është arsyeja pse ky vlerësim është paushall dhe nuk është mirë ta përsërisim atë shumë, sepse na vendos në një pozitë të kemi fusha ku jemi me të vërtetë të mirë. Çuditërisht, ndoshta për opinionin, në fushën e furnizimit publik kemi institucione të forta, Byroja e Furnizimit Publik dhe të gjitha procedurat rreth saj, kemi një shkallë të madhe të harmonizimit me Bashkimin Evropian dhe atje u vlerësuam në procedurat për kryerjen e furnizimit publik. Doganat dhe pjesa e realizimit të Bashkimit Doganor kemi një nivel të lartë të harmonizimit të rregulloreve, por edhe një nivel të lartë të harmonizimit të punës, zbatimit nga shërbimi doganor dhe fusha të tjera të tilla. Agjencia e Ushqimit dhe Veterinarisë, Inspektimi Fitosanitar, të gjitha në atë pjesë të, të themi, bujqësisë, jemi gjithashtu shumë të harmonizuar. 

Kur i prisni raportet e BE-së për skriningun. A jeni ndoshta të njohur me përmbajtjen e tyre, atë që ju bëni në ndërkohë, jeni ndoshta duke përgatitur draftin e udhërrëfyesve? 

- Ne kemi pritur deri tani, por mendoj se për arsye taktike apo strategjike, për shkak të monitorimit të dinamikës me ndryshimet kushtetuese, Komisioni Evropian ende nuk i ka dorëzuar raportet. Përndryshe, ne e dimë se raportet për shqyrtimin e Klasterit të parë – vlerat themelore, të Klasterit të dytë – tregu i brendshëm janë tashmë në fazën e konsultimit brenda Komisionit dhe ne presim që ato të jenë para Këshillit të ministrave të Bashkimit Evropian këtë verë. 

Paralelisht, ne tashmë jemi duke punuar në hartimin e udhërrëfyesve dhe presim që raportet e shqyrtimit të miratohen diku në vjeshtë dhe të dorëzojmë udhërrëfyesit dhe duke paraqitur udhërrëfyesit ne praktikisht do t 'i plotësojmë ato kushte për hapjen e Grupit të parë së bashku me ndryshimet kushtetuese. Kjo është arsyeja pse unë them se është e rëndësishme në aspektin kohor të rrjedhë puna. 

Ne planifikojmë këtë verë të punojmë dhe të përfundojmë atë pjesë kyçe të ekipit negociator, në mënyrë që të ketë vend për të gjithë. Dhe kjo është arsyeja pse unë do ta vendosja në tryezë për të biseduar me opozitën sepse ne duam që ky ekip të zgjasë, të mbijetojë dhe të ketë mbështetjen e të gjitha partive politike. 

 

Përfaqësues të lartë të BE kanë theksuar në mënyrë të përsëritur se vendi duhet të përdorë momentin aktual gjeopolitik, përndryshe, thonë ata, kjo do të shpinte në stagnim. Ju ishit në Bruksel javën e kaluar për takime me eurodeputetët. A ka ndonjë skenar për vendin nëse nuk miratohen ndryshimet kushtetuese?

- Ne po punojmë që ndryshimet kushtetuese të kenë sukses dhe të gjithë skenarët në të cilët nuk do të kemi sukses, e dimë se janë skenarë të pasuksesshëm. Këto janë skenarët në të cilët ne zbresim nga treni në të cilin hipëm vitin e kaluar. Pra, vitin e kaluar, 19 korrik, ne kapëm trenin për t'u bashkuar me Bashkimin Evropian dhe po punojmë për të qëndruar. Nëse nuk i përfundojmë ndryshimet kushtetuese, do të na duhet të zbresim në stacionin tjetër dhe të presim ndonjë tren tjetër që do të vijë ndoshta në pesë, ndoshta në 10 ose ndoshta në 15 vjet, por ne mbetemi në sferën e të panjohurës dhe në sferën e të pacaktuarës dhe të rrezikshmes. 

Qëllimi ynë është të mbajmë rrugën e sigurt të Republikës së Maqedonisë së Veriut, të vazhdojmë rrugën e sigurt dhe për këtë arsye simbolika ose metafora e kapjes së trenit ose humbjes së trenit është serioze dhe duhet ta marrim seriozisht. Sepse ne, duke luajtur me ato metafora, kemi humbur shumë trena deri më tani ose anije ose çfarëdo që dëshironi t'i quani dhe ka qenë gjithmonë në dëmin tonë. Asnjëherë në histori nuk kemi treguar se pritja është një strategji e mirë për forcimin e pozicioneve tona. Sa herë që prisnim më gjatë për të zgjidhur disa çështje, pozicionet tona u përkeqësuan dhe problemet u rritën dhe ne përfunduam duke paguar një çmim më të lartë se sa mund të kishim paguar fillimisht për të zgjidhur problemin. Kjo na është treguar edhe në kontestin me Greqinë dhe na është treguar edhe në shumë fusha të tjera.

 

Përveç BE-së, apelet për të përdorur momentin vijnë edhe nga Uashingtoni. Senatori Kris Marfi tha se mosmiratimi i ndryshimeve kushtetuese do të ndikonte edhe në marrëdhëniet me Shtetet e Bashkuara. Çfarë do të thotë kjo?

- Qëllimet strategjike të vendit tonë janë vendosur 30 vjet më parë. Qëllimet dhe angazhimet tona strategjike janë anëtarësimi në NATO dhe anëtarësimi në Bashkimin Evropian. Kjo do të thotë që nëse i keni përcaktuar këto qëllime si strategjike, jeni gati të merrni vendime të vështira për t 'i arritur ato qëllime. Kur vjen koha për të marrë vendime të vështira, me të vërtetë shihet kur dhe nëse cili faktor politik dhe palë e interesuar është vërtetë "për" anëtarësim në Bashkimin Evropian ose për anëtarësim në NATO. 

Ne u përballëm me atë kur u bashkuam me NATO-n pesë vjet më parë VMRO-DPMNE e humbi atë tren ose atë mundësi për të marrë pjesë në ato procese. Është fat që disa nga deputetët e tyre u inkurajuan dhe hynë në atë proces dhe kjo është për t 'u përgëzuar. Tani jemi në një situatë të ngjashme. Ndërkohë, ne jemi bërë anëtar i NATO-s dhe sot unë mendoj se në kushtet e luftës në Ukrainë, kur kemi agresion të tillë brutal nga Rusia, ne të gjithë ndjehemi më të sigurt nëse jemi anëtar i NATO-s. Për shkak se ne jemi anëtarë të NATO-s, ne ndihemi më të sigurt. Jam i sigurt se nëse nuk do të ishim anëtarë të NATO-s, do të shtroheshin pyetjet: A nuk do të ishte, a nuk do të kishte ndikim tek ne, a nuk do të ishim objektiv i një sulmi të radhës? Sot, qytetarët janë dëshmitarë se nuk e kemi këtë. E njëjta gjë vlen edhe për Bashkimin Evropian. Për të siguruar një paqe të qëndrueshme si shtet, ne kemi nevojë për anëtarësim në NATO. 

Për të siguruar zhvillim të qëndrueshëm dhe për të siguruar rritje ekonomike të këtij vendi, transformim në të gjitha sferat, infrastrukturë më të mirë, cilësi më të mirë të jetës, paga më të larta dhe një standard më të mirë të jetesës dhe shërbime më të mira publike, ne kemi nevojë për Bashkimin Evropian. Kjo është arsyeja pse unë mendoj se këto momente vijnë kur ju duhet të vendosni nëse jeni kandidat i vërtetë për anëtarësim në BE apo jo. Ne jemi të vetëdijshëm për të gjitha si të them dhimbjet, pengesat dhe paragjykimet dhe gjithçka në lidhje me anëtarësimin në Bashkimin Evropian, ashtu siç kemi pasur situatë me anëtarësimin në NATO. Megjithatë, partitë politike përgjegjëse vënë interesin e vendit në radhë të parë dhe ky është mesazhi i partnerëve tanë nga SHBA dhe BE se tani nuk është koha për politikë dhe nuk është koha për të mbledhur pikë të lira politike në kurriz të përcaktimeve strategjike. Ne duhet t 'i përmbushim këto detyrime si investim në anëtarësimin tonë në Bashkimin Evropian, e më pas mund të diskutojmë politikisht që të mos dakordohemi ose të debatojmë për të gjitha çështjet ideologjikisht të ndryshme, por angazhimet strategjike janë në radhë të parë për shkak të shtetit sepse vendi ynë nuk mund të ecë përpara. Maqedonia e Veriut nuk do të jetë në gjendje të ecë përpara nëse nuk ecim drejt këtyre qëllimeve strategjike. Dhe për këtë arsye, porosia është se mbështetja e Shteteve të Bashkuara dhe partnerëve tanë evropianë duhet të përdoret dhe të vlerësohet duke zgjidhur këto çështje në vend që të hyjmë në një situatë ku ne do të jemi kundër, praktikisht duke qenë kundër anëtarësimit tonë në Bashkimin Evropian në planin afatgjatë.

E dini, ka një ndryshim nga ciklet e kaluara të zgjidhjes së problemeve kur kishim ndoshta kohë dhe luks të prisnim 10 vjet për të zgjidhur një problem ose 20 ose 15, por tani nuk e kemi atë luks sepse kemi një luftë një mijë kilometra larg dhe në një luftë është e nevojshme të dallojmë qartë faktorët politikë që qëndrojnë në cilën pozitë dhe kush qëndron në cilën anë dhe kush qëndron për çfarë. Dhe këtu nuk ka mundësi të improvizimeve, nuk ka mundësi të angazhimeve deklarative që nuk mbështeten nga vendimet politike. Jo, ky është momenti kur vendimet politike duhet të merren dhe angazhimet deklarative duhet të thuhen me akt. Dhe në këtë frymë, ne i shohim këto deklarata 

Ministri austriak i Çështjeve Evropiane, Aleksander Shalenberg në samitin e GLOBSEK kritikoi qëndrimin e Bashkimit Evropian ndaj zgjerimit, duke thënë se BE do të humbasë Ballkanin Perëndimor nëse pret për integrimin e tij deri në 2040. Nga ana tjetër, BE ka paralajmëruar plan të ri zhvillimor për të përshpejtuar integrimin e vendeve të Ballkanit Perëndimor, çfarë do të thotë ky plan? A do të thotë kjo ndoshta një formë të re të asociimit dhe anëtarësimit. Konkretisht për vendin, a mund të sqaroni se çfarë do të thotë ky plan, a do të kishit ndoshta më shumë qasje në fondet e BE-së? 

- Nga informacionet tona, para së gjithash, ne duhet të dimë se ky është një proces serioz politik dhe mendoj se forma përfundimtare do të paraqitet nga kryetarja e Komisionit Evropian Ursula fon der Lajen këtë verë. Ajo e paraqiti atë si ide, megjithatë, ne presim që këtë verë të paraqitet si plan konkret me pika konkrete të zbatimit që do të jenë me interes për ne dhe që do të thotë përfitime konkrete për qytetarët në të gjithë rajonin, duke përfshirë edhe Maqedoninë e Veriut. 

Megjithatë, unë mendoj se çfarë do të thotë kjo, si do të tregohet në veprim ose cilat janë pritjet tona ose cilat janë idetë tona, së pari mendoj se është e nevojshme të rishikohet ndihma aktuale IPA dhe të rritet ndihma IPA për të gjitha vendet e Ballkanit Perëndimor. Pra, ne kemi nevojë për më shumë para. Jemi të sigurt se më shumë para do të lidhen me më shumë reforma dhe e kemi dëgjuar këtë parim për më shumë reforma në Bruksel për një kohë të gjatë dhe presim që të jetë një nga parimet mbi të cilat do të ndiqet kjo politikë e re – më shumë reforma për të marrë më shumë para. Ata që janë të mirë në reforma, që kanë raporte të mira, do të marrin më shumë para, ata që besojnë se çështjet mund të vonohen më shumë dhe të mos zgjidhin probleme, të mos miratojnë ligje, të mos përmirësojnë situatën në terren do të marrin më pak para. Pra, vendimi do të jetë sërish në duart tona. Unë gjithashtu mendoj se do të hapet dera që disa fusha të jenë më të asocuar dhe më të përfshira në politikat e Bashkimit Evropian dhe në disa fusha.

 

 

Mirëpo, ky nuk është zëvendësim i anëtarësimit?

- Sigurisht që nuk është zëvendësim, por është një zëvendësim i pritjes së pafund, sepse opsioni tjetër është të presësh për një kohë të gjatë në të njëjtat kushte si në 20 vitet e fundit, të cilat ne kemi parë se nuk japin rezultate. Dhe kjo është arsyeja pse është e rëndësishme që elementi i tretë që duhet të përmbajë ky plan dhe për të cilin duhet të përpiqemi është të kemi një pikë të parashikueshme si një vit i synuar për anëtarësimin në Bashkimin Evropian. Ne po e komunikojmë atë si 2030, por ne gjithashtu presim që Bashkimi Evropian të japë një objektiv tregues, një vit tregues në të cilin ne mund të bëhemi anëtarë. Kjo do të thotë që të gjithë do të bëhen anëtarë atë vit, mund të thotë që ata që janë mjaft të përgatitur me një nivel të mjaftueshëm të reformës dhe transformimit do të jenë në gjendje të hyjnë atëherë, pjesa tjetër mund të hyjë pas dy vjetësh, pas tre vjetësh, pas pesë vjetësh. 

Megjithatë, duhet të ketë një afat kohor 

- Ne insistojmë në këtë. Kjo do të thotë se ne nuk kemi më një kuptim të vonesës së pafundme në aspektin e afatit kohor dhe këtu thjesht do të shtoja se ka një mundësi të mirë, këtu 2024 është viti i ardhshëm zgjedhor në BE kur do të mbahen zgjedhjet parlamentare evropiane, do të ketë një përbërje të re të Parlamentit dhe Komisionit, etj., është një mundësi e mirë kur do të planifikohet buxheti pas 2027, sepse buxhetet e BE-së janë shtatëvjeçare nga 2021 në 2027, 2027 do të jetë buxheti për shtatë vitet e ardhshme. Në atë buxhet për shtatë vitet e ardhshme në një pjesë duhet të na parashikojnë që një pjesë e vendeve që janë kandidate të jenë anëtare të Bashkimit Evropian dhe do të jetë treguesi i parë se sa seriozisht do të funksionojë ky plan. 

Ka një euroskepticizëm në rritje midis qytetarëve, në pjesën më të madhe sepse BE nuk i dha shtetit atë që premtoi, më shumë se gjysma janë kundër ndryshimeve kushtetuese, sepse ata thjesht nuk besojnë se kjo do të ishte kërkesa e fundit e Bullgarisë. Si t'i bindim qytetarët dhe si të garantojmë se Bullgaria nuk do të vendosë përsëri bllokadë pas miratimit të ndryshimeve kushtetuese?

 

“Garancia jonë më e mirë është ajo që është shkruar në kornizën negociuese, e cila është se në momentin e miratimit të ndryshimeve kushtetuese ne automatikisht marrim një konferencë të dytë ndërqeveritare që duhet të hapë Klasterin 1 dhe të fillojë negociatat në atë pjesë, praktikisht negociatat për të marrë një kurs të caktuar. 

Jam i bindur se pas miratimit të amendamenteve kushtetuese, Bullgaria do të humbasë të drejtën e saj të besueshme për të bllokuar. Kjo nuk do të thotë që gjatë bisedimeve Bullgaria ose ndonjë vend tjetër nuk mund të ngrejë disa çështje që do t'i kërkojnë nga ne si kushte, por është thelbësore për ne që gjithçka të bazohet në rregullat evropiane, në standardet evropiane, që nuk është një kërkesë vullnetare ose një kërkesë e njëanshme ose një çështje dypalëshe dhe ne do të insistojmë në këtë. 

Ne presim që në periudhën e ardhshme si një garanci shtesë që ajo që është më e rëndësishme dhe më e shenjtë për ne - gjuha maqedonase dhe identiteti maqedonas – nuk mund të rrezikohet, ne presim që në ditët dhe javët e ardhshme një shtet i madh anëtar, shteti më i madh anëtar në Bashkimin Evropian, të bëjë një gjest politik në Parlamentin e tij për të miratuar një lloj deklarate të tillë për riafirmimin e gjuhës dhe identitetit tonë në kontekstin e integrimit në Evropë. 

Nuk do ta zbuloni për cilin shtet bëhet fjalë? 

- Nuk do ta zbuloj sepse mendoj se është e radhës që ata ta zbulojnë vetë, por mund t 'ju them se do të ndodhë në periudhën e ardhshme. 

Ambasadori holandez në vend ka kritikuar në mënyrë të përsëritur korrupsionin dhe gjyqësorin. A mund të jetë Holanda vendi që do të bllokonte negociatat nëse nuk do të kishte rezultate në luftën kundër korrupsionit dhe çfarë po bën Qeveria në këtë plan? 

- Ne kemi komunikim të drejtpërdrejtë dhe të hapur me Holandën për këtë dhe të gjitha çështjet e tjera. Ne presim që dialogu të intensifikohet në periudhën e ardhshme dhe besojmë se është e rëndësishme jo vetëm me Holandën, por edhe me të gjithë Bashkimin Evropian të jetë i bindur se po ndërmarrim hapat e duhur. 

Ajo që mund t 'ju them është se ne kemi ftuar Holandën të dërgojë – të emërojë një ekspert në grupin e punës që do të krijojë hartën e sundimit të ligjit dhe ata e kanë pranuar atë dhe ne tashmë kemi një nominim, kështu që ne presim që nën mbikëqyrjen e Holandës ta bëjmë atë rrugë të sundimit të ligjit në mënyrë që ata të kenë besimin se ne kemi parashikuar hapat e duhur si qeveri për periudhën e ardhshme deri në anëtarësim për të bërë një ndryshim thelbësor në të gjitha fushat, veçanërisht në këto fusha kyçe që përmendët. 

Pra, lufta kundër korrupsionit dhe lufta për sundimin e ligjit është një proces afatgjatë edhe Holanda edhe qytetarët edhe të gjitha shtetet e tjera anëtare të BE-së gjithmonë do të kenë një aleat në qeveri për këtë çështje si në luftën e përditshme kundër korrupsionit ashtu edhe në luftën e përditshme kundër perceptimit, por edhe në masat afatgjata dhe vendimet sistemore që duhet të merren. 

Çfarë përgjigje i keni dhënë letrës së BE-së që kërkon shpjegim për përdorimin e flamurit evropian për ndërtimin e Korridoreve 8 dhe 10d? 

Ishte një bisedë që kishte vazhduar për muaj të tërë. Pyetjen e parë e morëm para disa muajsh në skriningun e furnizimeve publike për Kapitullin 5 rreth këtij projekti, dhamë edhe një përgjigje me gojë, dhamë edhe një sqarim me shkrim dhe tani që ligjet janë futur në procedurën parlamentare, kemi marrë pyetjet shtesë. 

Ne sqaruam gjithçka në detaje. Atë që e themi në publik, e themi edhe në letër drejtuar Komisionit Evropian. Së pari, ne besojmë se ekziston një justifikim politik për vendosjen e flamurit evropian sepse infrastruktura, funksionaliteti i rrjetit rrugor janë një nga kushtet ose udhëzimet kryesore që marrim nga BE në funksionimin e tregut të përbashkët, në funksionimin e lëvizjes së lirë të mallrave, shërbimeve, njerëzve. Gjithashtu, që më 16 maj praktikisht me vendimin e Bashkësisë së Transportit, Korridori 8 u bë pjesë e udhërrëfyesit të BE-së, pra, për t 'u bërë pjesë e korridoreve evropiane, e rrjeteve trans-evropiane dhe kështu praktikisht përpjekjet tona për të përfunduar këtë Korridor bëhen edhe në interes të Bashkimit Evropian, dhe natyrisht ne treguam se këto ndryshime të ligjeve nuk do të zbatohen vetëm për projektin Behtel dhe Enka, por do të zbatohen edhe për projektet e infrastrukturës evropiane të financuara nga paratë e Bashkimit Evropian ose projektet strategjike që financohen ose mbështeten nga kompanitë nga vendet anëtare të Bashkimit Evropian. 

Zëvendëskryeministër, për fund, cili është vlerësimi juaj, kur do të bëhemi anëtare e BE-së? 

- Më së voni deri në vitin 2030, mendoj se do të bëhemi anëtare e BE-së dhe se kemi një shans dhe mundësi vërtet serioze që duhet ta përdorim tani për të kapur këtë paketë të zgjerimit të ardhshëm. Momenti i parë i radhës kur do të hapet dera për anëtarët e rinj, Maqedonia e Veriut do të jetë në anëtarët e rinj. Ky është qëllimi ynë dhe ne mendojmë se është i arritshëm në pesë apo gjashtë vitet e ardhshme.

Neda Dimova Prokiq

foto: Frosina Naskoviq

Video: Andrej Brankoviq