Shkup, 2 janar 2025 (MIA) - Këshilli Gjyqësor nesër në seancë do ta zgjedhë kryetarin e ri, pasi ish kryetarja Vesna Dameva para një muaji dha dorëheqje të parevokueshme, ndërsa zgjedhja u shty deri në kompletimin e përbërjes me  zgjedhjen e dy anëtarëve të rinj nga radhët e gjyqtarëve.

Personi i parë i Këshillit Gjyqësor dhe zëvendësi i tij zgjidhen nga anëtarët me të drejtë vote, pasi Gjykata Kushtetuese në mars të vitit 2023 hoqi kufizimin që ata të zgjidheshin vetëm nga radhët e anëtarëve të zgjedhur nga Kuvendi.

Kryetari i Këshillit zgjidhet me të paktën tetë vota nga anëtarët e Këshillit me të drejtë vote.

Këshilli përbëhet nga 15 anëtarë, tetë prej të cilëve zgjidhen nga gjyqtarët e radhëve të tyre, pesë zgjidhen nga Kuvendi, dy prej të cilëve zgjidhen nga Presidenti i Shtetit. Anëtarë të Këshillit sipas detyrës zyrtare janë Kryetari i Gjykatës Supreme dhe Ministri i Drejtësisë, të cilët marrin pjesë në punën e Këshillit pa të drejtë vote.

Pesë nga gjyqtarët u zgjodhën  vitin e kaluar. Në dhjetor, gjyqtarët Ariton Ala nga Gjykata e Apelit në Shkup dhe Danka Ristova nga Gjykata e Apelit në Shtip, në fillim të shtatorit, gjyqtarja Xheneta Bektoviq nga Gjykata Themelore Penale Shkup u zgjodh anëtare e këshillit nga radhët e gjyqtarëve që u përkasin komuniteteve, që janë më pak se 20 për qind e popullsisë në shtet, ndërsa në qershor u bënë anëtarë të rinj gjyqtarët Isamedin Limani nga Gjykata Supreme dhe Aleksandar Kambovski nga Gjykata e Apelit.

Tre anëtarët e tjerë të Këshillit nga radhët e gjyqtarëve janë gjyqtarja Antoneta Dimovska e zgjedhur në korrik të vitit 2023, gjyqtari Ivica Nikollovski i zgjedhur në shtator të vitit  2022 dhe Hanif Zendeli i zgjedhur në janar të vitit 2020.

Pas propozimit të Presidentit, anëtarë të Këshillit ishin Vesna Dameva, e zgjedhur në dhjetor të vitit 2019 dhe Milazim Mustafa, i zgjedhur në korrik të vitit 2019.

Anëtarët e Këshillit të zgjedhur nga Kuvendi janë Tanja Çaçarova-Ilievska e zgjedhur në dhjetor të vitit 2021, Pavlina Cërvenkovski e zgjedhur në dhjetor të vitit 2020 dhe Selim Ademi i zgjedhur në dhjetor  të vitit 2019.

Në dhjetor, Kuvendi votoi një raport negativ për punën e Këshillit Gjyqësor, i cili hapi çështjen e shkarkimit të anëtarëve të Këshillit Gjyqësor të zgjedhur nga Kuvendi.

Kryetari i Kuvendit Afrim Gashi tha në një konferencë për media para Vitit të Ri se “nuk përjashtohet mundësia e fillimit të procedurës për shkarkimin e pesë anëtarëve të Këshillit Gjyqësor të zgjedhur në Kuvend”, por theksoi se do të konsultohen me Gjykatën Kushtetuese për këtë.

"Raporti negativ për punën e Këshillit Gjyqësor do të thotë se Kuvendi në njëfarë mënyre i revokon dhe se mund të fillojë procedura për shkarkimin e tyre dhe emërimin e të rinjve. Procedura është e specifikuar në Rregulloren e Punës. Komisioni për Zgjedhjet dhe Emërimet, ashtu siç i ka caktuar, do të shkarkohet në të njëjtën mënyrë dhe emërimi i anëtarëve të rinj të Këshillit Gjyqësor do të vazhdojë në të njëjtën mënyrë. Nga Komisioni për Zgjedhje dhe Emërime varet se kur do të fillojë procedura, do të jetë në rend dite sapo të ketë kushte për atë çështje", tha Gashi.

Në intervistën e Vitit të Ri për MIA, kryeministri Hristijan Mickoski thotë se kjo përbërje e Këshillit Gjyqësor mund të ketë ligjshmëri, por nuk ka legjitimitet tek qytetarët. Ai thekson se potenciali i personelit që duhet të rifreskojë këtë organ duhet të ketë realisht një synim dhe agjendë imponuese përpara, por edhe një memorie institucionale pas tij, pra të ketë një biografi dhe peshë, sepse siç theksoi ai, “nëse njërin e zëvendësojmë me të tjerët, dhe zakonet mbeten të njëjta dhe mënyra e sjelljes, nuk kemi bërë asgjë”.

Ai i është përgjigjur kësaj në pyetjen se a mbetet në qëndrim për shpërndarjen e plotë të Këshillit Gjyqësor dhe Këshillit të Prokurorëve Publikë, për ligjin e ri për Këshillin Gjyqësor, por edhe zëvendësimin e paralajmëruar të pesë anëtarëve të tij që zgjidhen përmes Kuvendit.

 Në dhjetor të vitit të kaluar, Vesna Dameva dha dorëheqjen e saj të parevokueshme për shkak të asaj që ajo theksoi si “dështimi i autoriteteve ekzekutive dhe legjislative për të siguruar drejtësi të shpejtë dhe efikase, si dhe përpjekjet për të cenuar integritetin e saj nga zyrtarë të lartë të qeverisë. " Këshilli Gjyqësor më pas mbeti duke funksionuar pa kryetar. Më pas, Prokuroria dhe policia hynë në Këshill për të kontrolluar një vepër të mundshme penale të kryer me mandatin e Damevës, si dhe në lidhje me procedurat për përcaktimin e përgjegjësisë së gjyqtarëve që kanë vepruar në rastin “Target-Fortesa”.

Kryeministri Hristijan Mickoski, që në fillim të mandatit të tij, filloi të zbatojë atë që e kishte paralajmëruar në fushatën parazgjedhore – shpërbërjen e Këshillit Gjyqësor. Ai në verën e vitit të kaluar bëri thirrje për bisedime dhe propozoi zgjidhje për Këshillin Gjyqësor dhe Këshillin e Prokurorëve Publikë, duke thënë hapur se diçka duhet të ndryshojë sepse besimi i qytetarëve në drejtësi është dy për qind.

Në përgjigje të njoftimeve të tilla, në muajin maj, Këshilli Gjyqësor përmes një deklarate njoftoi se gjyqësori është i pavarur dhe se çdo ndërhyrje në gjyqësor dhe në autoritetin gjyqësor mbart me vete një rrezik serioz për demokracinë, sigurinë juridike dhe sundimin e ligjit.

Pasi nuk ka ardhur asnjë propozim, në gusht kryeministri Mickoski, së bashku me ministrin e Drejtësisë, Igor Filkov, zhvilluan një takim me kryetaren e Këshillit Gjyqësor, Vesna Dameva, pas së cilës Qeveria ka mbajtur qëndrimin e saj për nevojën për reforma rrënjësore në gjyqësorin dhe shpërbërjen e Këshillit Gjyqësor dhe Këshillit për prokurorë publikë.

Njoftimet e qeverisë së re për “shpërbërjen” e Këshillit Gjyqësor dhe Prokurisë, Komisioni Evropian i vlerësoi me shqetësim serioz në Raportin e vitit 2024, sepse do të cenonin pavarësinë e gjyqësorit. Nga aty rekomanduan forcimin e Këshillit Gjyqësor duke rishikuar kornizën legjislative dhe funksionalitetin e tij të përgjithshëm në përputhje me rekomandimet e Misionit vlerësues.

Seria e debateve të ekspertëve që Ministria e Drejtësisë organizon në bashkëpunim dhe me mbështetjen e projektit "Përkrahja e BE-së për Sundimin e Ligjit" kishin si dokument fillestar të punës Propozim ndryshimet dhe plotësimet e Ligjit për Këshillin Gjyqësor, nga grupi punues për adresimin e rekomandimeve të Misionit vlerësues.

Ministri i Drejtësisë, Igor Filkov, në tryezën e pestë të rrumbullakët të fundit për konsultime me opinionin ekspert për ndryshimet në Ligjin për Këshillin Gjyqësor, tha se sipas Agjendës së Reformës e cila është miratuar zyrtarisht nga Komisioni Evropian, vendi duhet të të ketë një ligj të ri për Këshillin Gjyqësor deri në qershor të vitit 2025. sa/

FOTO: Arkivi i MIA-s