Shkup, 18 dhjetor 2025 (MIA) - Politika e rishikuar e integritetit që përfshin gjyqësorin, Këshillin Gjyqësor dhe Akademinë për Gjykatës dhe Prokurorë Publik, e cila sjell procedura dhe metodologji të përditësuara të monitorimit, duke përfshirë edhe Manualin për oficerët e integritetit në gjyqësor, u promovua dhe u nënshkrua sot në Shkup në ngjarje të organizuar nga Misioni i OSBE-së dhe Komisioni Shtetëror për Parandalimin e Korrupsionit (KSHPK).

Kryetari i KSHPK Adem Çuçul, në fjalën e tij në ngjarjen, theksoi se promovimi dhe nënshkrimi i Politikës së përditësuar të integritetit në gjyqësor nuk është vetëm formalitet institucional.

"Është deklaratë e përbashkët se integriteti nuk është 'shtesë' e drejtësisë, por parakusht i saj, se besimi nuk pritet, por ndërtohet me durim, përgjegjësi dhe maturi. Gjyqësori është shtyllë e shtetit të së drejtës. Kur integriteti në gjyqësor është i qartë, i gjallë dhe i matshëm, stabilizohet i gjithë sistemi juridik. Akti i sotëm është sinjal se ne e kuptojmë këtë përgjegjësi. Prandaj, ngjarja e sotme ka vlerë të veçantë sepse, me seriozitet të plotë dhe me vegla konkrete, po fillojmë të theksojmë sistematikisht gjyqësorin. Ky është sinjali më i fortë që mund ta dërgojmë në opinion: se reformat synojnë pikërisht aty ku qytetarët matin shtetin më drejtpërdrejt, në sallat e gjykatave, në proceset, në vendimet dhe në institucionet që formojnë cilësinë e drejtësisë", tha Çuçuli.

Ai përkujtoi se bashkëpunimi i KSHPK-së me gjykatat në fushën e zbatimit të sistemit të integritetit filloi në vitin 2023, pikërisht nga nevoja për t'iu qasur në mënyrë sistematike dhe të qëndrueshme integritetit të gjyqësorit.

"Gjatë vlerësimit të vitit të kaluar, nëpërmjet njohurive reale dhe reagimeve nga terreni, janë evidentuar nevoja serioze për ndryshimin dhe specifikimin e saktë të Politikës, si dhe për avancimin e pyetësorëve. Rezultati i sotëm është përgjigje ndaj atyre gjetjeve, konfirmim që ne e trajtojmë implementimin si proces që përmirësohet në bazë të provave. Këtu do të doja veçanërisht të theksoja bashkëpunimin e mirë dhe mbështetjen e madhe nga Misioni i OSBE-së në Shkup. Ky partneritet nuk ishte vetëm ndihmë teknike apo mbështetje e projektit. Ishte investim strategjik në proces që kërkon pjekuri: të krijohet dokument që nuk është deklarativ, por i zbatueshëm, për të hapur hapësirë për dialog midis institucioneve, për të siguruar rigorozitet dhe standardizim metodologjik, duke respektuar me këtë rast specifikat e gjyqësorit dhe pavarësinë e tij. Falënderojmë OSBE-në për vazhdimësinë, profesionalizmin dhe ndjeshmërinë me të cilën u zhvillua procesi", theksoi kryetari i KSHPK-së.

Ai sqaroi se Politika e përditësuar e integritetit në gjykata, Këshillin Gjyqësor dhe Akademinë fillon nga një mendim i thjeshtë, por thelbësor: integriteti është themeli i qeverisjes së mirë dhe përgjigje e qëndrueshme ndaj korrupsionit. Ai, shton Çuçul, e përkufizon integritetin jo si ideal abstrakt, por si detyrë konkrete profesionale, të ligjshme, të pavarur, të paanshme, etike, të përgjegjshme dhe transparente, e cila mbron reputacionin e institucioneve dhe eliminon rreziqet dhe dyshimet që shkatërrojnë besimin.

“Kur flasim për sistemin e integritetit në gjyqësor, flasim për një sërë standardesh që janë drejtpërdrejt të rëndësishme për punën e përditshme të institucioneve: mbrojtja e interesit publik dhe parandalimi i konflikteve të interesit, respektimi i kodeve përkatëse të etikës, menaxhimi i burimeve njerëzore bazuar në merita dhe kualifikime – me transparencë dhe rezistencë ndaj nepotizmit dhe ndikimeve të paautorizuara, menaxhimi racional dhe efikas i burimeve publike, niveli i lartë i transparencës dhe qasja në informacione me karakter publik, denoncimi i mbrojtur nga sinjalizuesit, si shtyllë parandalimi, sistemet e menaxhimit të cilësisë dhe, ajo që është veçanërisht e rëndësishme, perspektivë e ndjeshme dhe gjithëpërfshirëse gjinore, sepse diversiteti ndikon në rreziqet dhe mënyrën në të cilën duhet të funksionojnë mekanizmat e integritetit”, shtoi Çuçuli.

Ai theksoi se Politika krijon edhe pikë të qartë të koordinimit dhe mbështetjes - emërimin e personit për integritet dhe zëvendës, me rol koordinues dhe këshillues, me detyrë që të ndjekë implementimin, të këshillojë për dilemat dhe të propozojë masa, gjithmonë në përputhje me pavarësinë e institucioneve dhe kompetencat e përcaktuara me ligj. Në fushën e monitorimit, sqaron Çuçuli, Politika vendos sistem me dy nivele – monitorimi i brendshëm brenda institucionit dhe monitorimi i jashtëm nga KSHPK.

"Kjo nuk duhet të shihet si kontroll për hir të kontrollit, por si mekanizëm cilësor, për të përcaktuar efektivitetin e masave, për të matur uljen e rreziqeve dhe për të siguruar llogaridhënie përmes njoftimit të rregullt dhe me kohë. Është po aq e rëndësishme të thuhet se ky proces nuk përfundon sot. Hapi tjetër është thelbi - implementimi dhe matja. Kjo është arsyeja pse, në vitin 2026, ne vazhdojmë bashkëpunimin tonë me Misionin e OSBE-së në Shkup me fokus në zhvillimin e pyetësorëve dhe metodologjisë së përshtatshme për monitorimin e sistemit të integritetit në gjykata, Këshillin Gjyqësor dhe Akademinë, si dhe promovimin e dokumenteve shoqëruese, duke përfshirë manualet dhe udhëzimet për personat me integritet", theksoi Çuçuli.

Kreu i Misionit të OSBE-së në Shkup, Kilian Vall, në fjalën e tij theksoi se ekzistojnë sisteme të integritetit për të mbrojtur profesionistët në të ashtuquajturat zona gri dhe shtoi se edhe sistemi më i mirë në botë nuk vlen asgjë nëse nuk ka korrigjim në sjelljen e individit.

Ai përmendi hulumtimin e OSBE-së për gjendjen e korrupsionit në vend, duke vënë në dukje se inkurajon fakti që 60 për qind e të gjithë gjykatësve nuk besojnë se mekanizmat ekzistues janë efikas në mbrojtjen e funksionit gjyqësor nga presioni dhe ndikimet e jashtme, ndërsa rreth 50 për qind e gjykatësve nuk besojnë se sistemi ekzistues i mbrojtjes nga konfliktet e interesit është plotësisht efikas në parandalimin e situatave të tilla.

"Ajo që duhet të bëjmë tani është të kalojmë nga aplikimi deklarativ në aplikim të plotë, nga nënshkrimi në veprim, nga biseda në mbështetjen e standardeve të qarta. Integriteti nuk është statik dhe diçka që arrihet një herë e përgjithmonë, është një proces i vazhdueshëm", tha Vall.

Ai shtoi se besimi ndërtohet përmes zbatimit të vazhdueshëm, monitorimit dhe përmirësimit të mekanizmave.

"Lidhur me pamjen më të gjerë, Politika e Integritetit e rishikuar kontribuon në përpjekjet më të gjera të vendit në trajtimin e korrupsionit, forcimin e mekanizmave parandalues mbrojtës, forcimin e sjelljes etike dhe liderizëm, duke dërguar mesazh të qartë se integriteti është përgjegjësi e përbashkët", tha Valli dhe përkujtoi se kjo paketë përfshin ndryshime në Kodin Penal, por edhe reforma në sistemin e drejtësisë në përgjithësi.

Ambasadorja gjermane Petra Dreksler theksoi se sundimi i së drejtës dhe respektimi i të drejtave të njeriut janë vlerat kryesore të BE-së. Ajo vuri në dukje se rendi ndërkombëtar gjithashtu ka të çara, prandaj themelet e demokracive tradicionale nuk janë më imune. Për momentin, tha ajo, është thelbësore që si për shtetet anëtare ashtu edhe për ata që janë në rrugën e anëtarësimit në BE të përqendrohen në vlerat themelore evropiane.

Ajo theksoi se një sistem gjyqësor i pavarur, efikas dhe i paanshëm është kyç për sundimin e së drejtës, ku nuk është e rëndësishme vetëm mënyra se si funksionojnë institucionet, por edhe se si ato perceptohen nga qytetarët.

Dreksler përmendi besimin e ulët prej dy për qind në gjyqësor dhe vuri në dukje se në një mjedis të tillë është shumë e vështirë për vetë sistemin të perceptojë dobësitë e veta dhe të jetë kritik.

"Ekzistimi i politikave të forta të integritetit është qasja e duhur," tha ajo, duke shtuar se duhet të gjenden mënyra për të forcuar qëndrueshmërinë e sistemit. Theksoi se këto politika të integritetit marrin forma të ndryshme në Evropë në tradita dhe sisteme të ndryshme ligjore.

"Në Gjermani, për shembull, integriteti i gjyqësorit mbështetet nga një kombinim i mjeteve legale të mbrojtjes, kontrolleve institucionale, standardeve etike dhe qasjeve parandaluese", tha ajo, por vuri në dukje se nuk ka asnjë politikë të vetme të artikuluar plotësisht në Gjermani, prandaj, siç vuri në dukje, ajo nuk mund të bëjë rekomandime nga përvoja e tyre kombëtare.

Por është e rëndësishme të theksohet, shtoi ambasadorja, se asnjë sistem nuk është përfunduar ndonjëherë dhe duhet të shqyrtohet vazhdimisht nëse mekanizmat funksionojnë. 

Foto: MIA