Shkup, 1 gusht 2023 (MIA) - Kryetari i Kuvendit Talat Xhaferi në një intervistë për MIA-n thekson rëndësinë e së ardhmes së shtetit nga miratimi i ndryshimeve kushtetuese, duke theksuar se barra e procesit është mbi pushtetin, por se është e domosdoshme nevoja për përfshirjen dhe marrjen e një pjese të përgjegjësisë së opozitës për të ardhmen, e jo për zgjidhje për zgjedhjet e ardhshme. Seanca për ndryshimet kushtetuese fillon më 18 gusht dhe debati duhet të përfundojë më 31 gusht, por shprehet ai, votimi mund të shtyhet, e nëse nuk ka kushte, nuk do të ndodhë fare.

"Sesioni më 18 gusht do të hapet dhe do të miratohet siç është procedura, prandaj kërkohet prania e 61 deputetëve dhe një votim i së paku një të tretës së numrit të përgjithshëm. Është një parim i përgjithshëm dhe sigurisht që hapet një diskutim, kërkohet një debat sipas procedurës për të hapur një debat. Se çfarë do të jetë, si do të jetë nuk mund ta them tani sepse nuk mund të parashikoj. Por detyrimi im është të kem planifikuar dhjetë ditë pune që Kuvendi të jetë në gjendje të punojë nëse është paraqitur për fjalë për aq shumë, kështu që maksimumi për kohëzgjatjen e debatit është dhjetë ditë. Dita e dhjetë i jep fund debatit nëse ka ende folës apo jo", sqaron Xhaferi.

Sipas përllogaritjeve, dita e dhjetë për debatin do të ishte 31 gusht, por Xhaferi gjithashtu thekson se nëse nuk ka shumicë prej dy të tretave, votimi mund të prolongohet , por mund të mos ndodhë, duke i dhënë kështu fund procedurës për ndryshime kushtetuese.

"Sidoqoftë, është e hapur mundësia dhe ekziston një praktikë e tillë dhe ju e shihni, ja pothuajse një mandat ë plotë i votimit të prolonguar për shkak të kalkulimit të deputetëve me kuorumin", shton Xhaferi.

Xhaferi nuk përgjigjet drejtpërdrejt se kur mund të shtyhet votimi në fazën e parë, respektivisht të përcaktohet nevoja për miratimin e ndryshimeve kushtetuese, në mënyrë që të arrihet në fund të nëntorit ose në fund të vitit me ndryshimet kushtetuese në mënyrë që të hapet rruga për mbajtjen e konferencës së dytë ndërqeveritare.

Lidhur me atë nëse qeveria ka kalkulime për afatin deri në të cilin mund të ketë dialog me opozitën dhe për të gjetur një mënyrë për të votuar ndryshimet kushtetuese, Xhaferi thekson se “në thelb, mundet në aspektin procedural" të ketë prolongim ” dhe “votimi të mos ndodhë fare”.

Duke iu referuar përvojës së vitit 2008 kur duhej të bëheshim anëtarë të NATO-s, ai thotë se "nuk duhet të përsërisim gabimet". Historikisht, shton ai, janë marrë shumë vendime mbi të cilat në kohën e vendimmarrjes ka pasur mendime të kontestuara.

Në intervistë, kryetari Xhaferi foli edhe për reformat për të cilat po punohet në Kuvend, duke përfshirë bisedimet për Rregulloren e punës, shërbimet parlamentare, vendosjen e planit eventual vjetor për punën e Kuvendit, për zhvillimet e BDI-së, si dhe për qëndrimin e tij për zgjedhjet.

Në vazhdim vijon intervista e plotë me kryetarin e Kuvendit, Talat Xhaferi me video material:

Kryeparlamentar Xhaferi, intervistën po e bëjmë në prag të Festës Kombëtare të Ilindenit. Këtë vit do të flisni nga Meçkin Kamen në Krushevë, një qytet që në kujtesën tonë historike është gdhendur me shkronja të mëdha dhe gjithmonë ngjall emocione të forta. Për ne, është gjithashtu një festë e bashkimit për një të nesërme më të mirë. Çfarë mesazhi do t'u dërgonit qytetarëve?

- Në çdo rast, mesazhi themelor do të dërgohet nga atje dhe unë do t'i lë mundësisë për të dëgjuar drejtpërdrejt dhe të mos prejudikoj. Gjithsesi, porosia është në drejtim të asaj që është ideja themelore e Ilindenit dhe ajo që është angazhimi i të gjithë neve për të ardhmen e këtij shteti dhe qytetarëve të këtij shteti. Në këtë kontekst, mendoj se perceptohet edhe ideja themelore e fjalimit të adresimit. Si bartës i aktiviteteve këtë vit është Kuvendi. Kështu që, në këtë kontekst, ky është drejtimi i asaj që është thelbi i porosisë që duhet të ngjajë dhe të dërgohet nga atje.

Si e vlerësoni punën e Parlamentit në periudhën e kaluar? A mund të kishte qenë më mirë, a mund të kishte qenë më shumë? Punohet në shumë reforma në Kuvendin?

- Në thelb, nuk është e papërshtatshme për ne të japim vlerësim për punën tonë. Por si Kryetar i Kuvendit, mendoj se kryesisht ato që ishin pikat kryesore të urgjencës dhe interesit, para së gjithash, të qytetarëve dhe për sa i përket asaj që është proces reformues, në raport me çështjet e statusit në marrëdhëniet ndërkombëtare në shtet, mendoj se janë përmbushur. A do të mund të ishte më mirë, gjithmonë ekziston mundësia për më mirë dhe më adekuate, pra edhe sjellja dhe efikasiteti i Kuvendit. Por në kuadër të asaj që është kompetenca ime, jam përpjekur në çdo moment të kem parashikueshmëri të punës dhe angazhimit të deputetëve jashtë Kuvendit brenda subjekteve nga të cilat vijnë dhe brenda detyrimeve të tyre për të komunikuar me qytetarët. Besoj se edhe pse nuk ka mundësi për një kalendar për punën e Kuvendit, prapë mund të vendos një dinamikë të planifikimit të seancave. Por në instancë të fundit gjithçka varet nga qëndrimi i vetë deputetëve sa i përket...

Kur do të mund të vendoset ky kalendar në Kuvend?

Në thelb, sipas Kushtetutës sonë dhe sistemit tonë nuk mund të pritet të ketë kalendar klasik, siç kanë shumica e parlamenteve në botë. Duke marrë parasysh, siç thatë, se seanca e kushtëzuar pranverore ka përfunduar. Pra, ne nuk punojmë në sesione, ne punojmë në seancë të përhershme. Dhe në kushte të tilla nuk mund të planifikosh kalendar, për sa i përket asaj që dimë nga përvoja nga parlamentet e tjera. Megjithatë, në procesin e Zhan Monesë, në të cilin jemi duke punuar në një diskutim në lidhje me Rregulloren e re duhet të vihen në përdorim nga mandati i ardhshëm, unë ende parashikoj mundësi për të pasur parashikueshmëri, më saktë në lidhje me atë që është puna e Kuvendit dhe kjo nuk varet nga ajo që do të thotë puna organizative e personit të parë të Kuvendit, por duhet të parashikohet në Rregulloren, respektivisht rregullat e përgjithshme në kuptimin e të pasurit parashikueshmëri nga kur dhe deri kur mund të ketë fluks materialesh. Duke marrë parasysh se propozuesit e autorizuar nuk kanë afat kohor në cilën periudhë kohore të vitit duhet t 'i dorëzojnë materialet në Kuvend, por e kanë këtë mundësi në baza ditore. Dhe për këtë arsye, kur keni një ortek të fluksit të materialeve, nuk mund të bëni një përzgjedhje të asaj që do të shihni, çfarë nuk do të shihni, nëse konsideroni se Rregullorja është e saktë për sa i përket detyrimit për të thirrur seanca, duke mbajtur një debat në Kuvend. Në funksion të kësaj, ju e dini se Rregullorja aktuale e punës përcakton detyrimin që materiali që u lëshohet deputetëve, nga dita kur u lëshohet deputetëve, deri në ditën e caktuar për seancë, të mos kalojë më shumë se 20 ditë. Kjo është strikte. Dhe në aspektin organizativ kjo është kompetencë e kryetarit të Kuvendit të mbajë llogari për këtë afat. Dhe për këtë arsye ju nuk keni parashikueshmëri kur keni nevojë për seancë, kur nuk do të keni nevojë për seancë. Në Rregulloren e re , mundohemi të bëjmë dinamikën e hyrjes së materialeve dhe të përshkruajmë në mënyrë rigoroze normën për materialet që, për shembull, tani po i marr si shembull, që do të vinin pesë ditë pune gjatë muajit, ato materiale të shihen në atë muaj. Të gjitha materialet e tjera pas kësaj date në muajin e ardhshëm. Dhe kjo do të jepte një dinamikë më të përshtatshme në aspektin e planifikimit për të ditur se në cilën javë do të ishte marrja e materialeve, në cilën javë do të ishte puna e trupave të punës dhe në cilat ditë do të garantohej për debat plenar dhe kështu të përfundonte faktikisht. Parashikohet një rafinim i madh i punës në organet e punës, në mënyrë që ajo që ndodhi në të kaluarën të mos ndodhë në drejtim të manipulimit të detyrimeve rreth mbledhjes së seancave të trupave të punës. Dhe gjithashtu parashikohet që ndryshe nga kjo Rregullore e tanishme e Procedurës, materialet që nuk do të plotësohen në organet e punës mund të shqyrtohen drejtpërdrejt në seancë plenare. Dhe me këtë, në thelb, vendoset një rend i gjërave me qëllim që të ketë parashikueshmëri, efikasitet në punën e Kuvendit.

Përmendët Rregulloren e Procesit Zhan Mone?

- Gjithsesi, duke marrë parasysh se një periudhë më të gjatë si deputet, si koordinator, këtu është një mandat i dytë si Kryetar i Kuvendit. Unë kam përvojë, mund të shoh gjëra që janë të papërshtatshme ose të zbatuara ose të planifikuara ose të parashikuara, të përshkruara në aktet e punës së Kuvendit. Dhe në këtë kontekst, edhe pas zgjedhjeve të para, ajo e mëparshmja do të thotë në vitin 2017, duke marrë parasysh statusin e Kuvendit në raport me institucionet e tjera, dhe si bazë ishte përcaktimi kushtetues si vlerë themelore nga veprimet e autoriteteve legjislative, ekzekutive dhe gjyqësore, ishte e nevojshme të hynte në një proces të reformimit ose rivendosjes së institucionit në kompetencat dhe statusin në të cilin është përcaktuar me Kushtetutë. Natyrisht, përmes bisedimeve me të gjitha partitë politike, me Qeverinë atëherë kemi filluar procesin e pavarësisë së Kuvendit sa i përket buxhetimit dhe përdorimit të buxhetit të Kuvendit. Faza tjetër ishte përpjekja për pavarësi të shërbimit parlamentar në aspektin e ndarjes së nevojës në raport me institucionet e tjera,

Kuvendi të kërkojë pëlqimin e Ministrisë së Financave dhe MSHIA-s sepse ishte pengesë për vendimmarrjen dhe zbatimin e kompetencave të saj. Tani imagjinoni si fuqi legjislative të vareni nga fuqia që ju zgjidhni për t'ju dhënë pëlqimin nëse do të zhvendosni një nëpunës ose do të pranoni një nëpunës dhe do të prisni me muaj për këtë. Duke marrë parasysh se përbërja e atëhershme e Qeverisë dhe bisedat që i kemi pasur e kanë kuptuar pikën për sa i përket asaj se cila është ideja e kësaj pune, jo për ta ndarë Kuvendin si diçka jashtë sistemit, por për të qenë në gjendje ta ngremë Kuvendin në mënyrë që të funksionojë ashtu siç e parasheh Kushtetuta. Deri më tani, është arritur që Buxheti, pasi të harmonizohet me Qeverinë ose me procesin e buxhetimit të shtetit që nga ai moment ekzekutivi, Qeveria nuk mund të ndikojë më në zërat e buxhetit të Kuvendit. Nëse nuk ka pëlqim nga Kuvendi, duke marrë parasysh se buxhetimi është vjetor dhe ato mjete që nuk mund të shpenzohen gjatë vitit ose që do të parashikohen nuk mund të shpenzohen plotësisht. Pra, në komunikim me Qeverinë, ne bëjmë një plan për t'i kthyer ato mjete në buxhet, në mënyrë që ato të mund të përdoren për sende të tjera ku mund të përfundojnë deri në fund të vitit. Ky është kursi normal i asaj që është marrëdhënia midis autoriteteve. Në fakt, si kryetar i Kuvendit, sipas Rregullores, unë jam edhe koordinator ndërmjet autoriteteve. Pra, unë jam i detyruar të koordinoj punën për atë që është kompetencë e Kuvendit dhe detyrimin e të tjerëve për t'u paraqitur para Kuvendit. Dhe në këtë kontekst, pra bëjmë planifikimin e asaj se çfarë është buxheti. Sa i përket shërbimit parlamentar, ju e dini se ne ndryshuam ose plotësuam Ligjin për Kuvendin, në pjesën e menaxhimit të shërbimit edhe në aspektin e lëvizjes horizontale edhe në aspektin e lëvizjes vertikale, veçanërisht në aspektin e vendosjes së rrjedhës së asaj që nënkupton procedura në të cilën varemi nga Qeveria. Në Kuvend, sipas ligjit, është formuar Sekretariat që kujdeset për stafin, përsa i përket lëvizjeve. Këshilli Buxhetor merr vendimin e duhur për planet vjetore, për sa i përket nevojave për punësime të reja ose ngritje në detyrë. Dhe Kryetari i Kuvendit përfundimisht jep pëlqimin për mjete të siguruara financiare. Dhe ky rreth përfundon brenda Kuvendit, sepse të tre institucionet që kujdesen për këtë proces i kanë të gjitha njohuritë, elementet lidhur me nevojën për vendimmarrje. Dhe asnjëra prej tyre nuk mund të jetë pengesë për tjetrën, respektivisht, nuk mund të shkojë përtej asaj që është zgjidhja ligjore. Dhe në këtë kontekst, ajo që është më e rëndësishme për zyrtarët në Kuvend sa i përket të ardhurave financiare, pjesa tjetër e shërbimit civil, duke marrë parasysh peshën dhe pozicionin e Kuvendit si institucion për të pasur një diferencë prej 20% në të ardhurat për të njëjtin titull në kuptimin e një institucioni tjetër dhe këtij. Dhe kjo është një nga mënyrat që ne përpiqemi të sigurohemi që zyrtarët në të cilët ne po investojmë resurse të duhura, në mënyrë që të mund t 'i mbajmë ata këtu. Dhe një nga kushtet, parakushtet që një person të qëndrojë në vendin e punës janë të ardhurat e tij.

Deri ku është ekipimi i Kanalit të Kuvendit?

- Kanali i Kuvendit sipas Programit për mbështetjen e Kuvendit në aspektin teknik është i pajisur plotësisht, që do të thotë hapësira. Është një vendim i gjatë për themelimin e Kanalit të Kuvendit, duke marrë parasysh se Kanali i Kuvendit transmeton punët e Kuvendit drejtpërdrejt për punë në seancat plenare dhe buxhetin kur punon në Komision, dhe gjithsesi konsideroj se ideja është që ajo të jetë burim për mediat e tjera në mënyrë që të mund të sigurojë informacion adekuat për punën dhe aktivitetet e Kuvendit dhe deputetëve dhe të plotësohet nga burimi i informacionit në mënyrë autentike për atë që po ndodh në Kuvend në çdo moment. Ekipit është para përfundimit. Një pjesë e konkursit u realizua në periudhën e mëparshme, sepse disa nga vendet që duhej të mbusheshin nuk mund të bëheshin me zgjedhje, kështu që e përsëritëm konkursin. Ai është në bashkëpunim me Programin e mbështetjes së Kuvendit me Qeverinë Zvicerane dhe me zbatuesin e Programit, UNID. Pra, përzgjedhja kryhet në mënyrë cilësore për sa i përket asaj se cilat janë të gjitha kriteret e përcaktuara për sa i përket sistematizimit të punëve dhe detyrave të punës në vendet përkatëse të punës. Nuk ka asnjë devijim nga kjo. Normalisht, kjo procedurë kalon në Agjencinë e Administratës në mënyrë që i gjithë procesi të jetë transparent dhe shpresojmë që pas pushimeve të ketë staf dhe të mund të punojmë në një skemë prove për atë që do të thoshte dhe me atë që do të merrej. Si rezultat, Këshilli i Kanalit të Kuvendit do të duhet të ekipohet në mënyrë plotësuese. Sipas Rregullores së punës dhe Ligjit, kryetari i Këshillit është njëri nga nënkryetarët, gjegjësisht nënkryetari nga opozita. Për fat të keq, ne nuk e kemi një këtu në dy mandate, por me ndryshimet në Ligj kemi bërë të mundur si periudhë kalimtare që Këshillin ta drejtojë Kryetari i Kuvendit deri në zgjedhjen e një Nënkryetari nga opozita dhe të jetë në gjendje të funksionojë në mënyrë përkatëse. Pra, nuk e lëmë si hapësirë të zbrazët. Gjatë kësaj periudhe, një vështrim i ri i faqes së internetit, pajisjeve dhe pajisjes plotësuese të ambienteve të sallave ku mbahen seancat e komisioneve janë bërë në mënyrë që digjitalizimi të mund të sigurohet dhe vendimmarrja automatike dhe raportimi për fjalime të tilla si në sallën plenare, por gjithçka varet nga procedura që zhvillohet nëse do të jetë e suksesshme apo jo, dhe ju e dini që Ligji për furnizime publik është i qartë në aspektin e procedurave për ushtrimin e tij pavarësisht – mund të jetë në rregull, por nëse nuk është brenda asaj që është e nevojshme dhe kufizimi Ligji për furnizime publike nuk mund të shkoni në procedurë të mëtejshme.

Kryeparlamentar Xhaferi, ju keni koordinim të rregullt çdo të hënë. A keni dakorduar se çfarë do të ndodhë në Kuvend më 18 gusht?

- Seanca më 18 gusht do të hapet dhe do të miratohet rendi i ditës siç është procedura, prandaj kërkohet prania e 61 deputetëve dhe një votim i së paku një të tretës së numrit të përgjithshëm. Është një parim i përgjithshëm dhe sigurisht që hapet diskutim, debat, bën thirrje sipas procedurës për të hapur debat. Se çfarë do të jetë, si do të jetë nuk mund ta them tani sepse nuk mund të parashikoj. Por detyrimi im është të kem planifikuar dhjetë ditë pune që Kuvendi të jetë në gjendje të punojë nëse është paraqitur për fjalë për aq shumë, kështu që maksimumi për kohëzgjatjen e debatit është dhjetë ditë. Dita e dhjetë i jep fund debatit pa marrë parasysh nëse ka ende folës apo jo. Kjo është.

Është e hapur mundësia në raport me votimin?

- Sidoqoftë, është hapur mundësia dhe ekziston një praktikë e tillë dhe ju e shihni, ja pothuajse një mandat të plotë i votimit të prolonguar për shkak të kalkulimit të deputetëve me kuorumin.

Javën e kaluar, në fakt, u ngrit një tjetër dilemë me deklaratat e disa zyrtarëve nga Qeveria në kuptimin që ndryshimet kushtetuese mund të ndodhin deri në fund të mandatit të kësaj Qeverie, që është pak më shumë se shtatori, të them. Cili është afati përfundimtar, termini përfundimtar duke marrë parasysh procedurat për të votuar në këtë fazë të parë të ndryshimeve kushtetuese. Ndryshimet kushtetuese kanë tri faza. Nevojiten disa muaj për miratimin e tyre. Sa kohë mund të prolongohet ky afat? Ja, le të themi se do ta shtyni votimin kur të vijë nga mundësia në fillim të shtatorit...

- 31 gushti do të jetë dita e dhjetë.

Sa kohë mund ta prolongoni votimin për atë fazë të parë dhe nëse thjesht nëse nuk votohet kjo do të thotë se nuk ka më...?

- Nëse flasim për procedurën, ju thatë në parashtrimin e pyetjes afatet. Nuk ka afat për votim sepse, ndryshe nga disa procedura të tjera që janë të rrepta dhe shprehimisht tregojnë se ky debat do të zgjasë tre ditë dhe votimi duhet të kryhet para skadimit të asaj dite, që në rastet për zgjedhjen e një qeverie dhe një numri të të tjerëve, interpelanca zgjat një ditë dhe në fund të ditës para hyrjes të nesërmen duhet të deklarohet Kuvendi në lidhje me atë nismë. Në këtë rast, nuk ka dispozitë të tillë strikte.

Nuk ka asnjë dispozitë, por ka një përfundim të skriningut që lidhet me konferencën e dytë ndërqeveritare...?

- Epo, tani kemi gjëra të tjera që krijojnë njëfarë dinamike të gjërave. Ajo lidhet me skriningun dhe mbajtjen e konferencës së ardhshme ndërqeveritare e cila është parakusht për të shkuar në fazën tjetër në procesin e para-aderimit të Republikës së Maqedonisë së Veriut në Bashkimin Evropian. Dhe në këtë drejtim është referimi, apeli dhe gjithçka që është bërë është bërë për t'i bërë të gjithë të vetëdijshëm se ky është shansi ynë tani për ta kapërcyer atë si proces dhe për të filluar procesin në periudhën e ardhshme, domethënë pas miratimit të ndryshimeve kushtetuese. Në kohë nëse i gjithë procesi mund të përfundojë deri atëherë – po, nëse është e mundur të vazhdohet në drejtim të realizimit të asaj që është në interesin e përgjithshëm të shtetit, të qytetarëve. Të gjitha prolonmgimet tjera nënkuptojnë parakushte të tjera dhe pasoja të tjera pas përvojës. Tani le t'i kthehemi përvojave tona, në mënyrë që të mos përsërisim gabimet. Unë do ta them përsëri, ne u larguam në vitin 2008 për një kohë më të mirë. Në atë kohë më të mirë, ne të gjithë e vlerësojmë që tani që i dimë të gjitha informacionet thonim, do të ishte më mirë zgjidhja e atëhershme që kemi pasur për emrin e shtetit sesa ajo aktuale, sepse nëse ndryshimi do të ishte pranuar atëherë, do të kishte qenë vetëm për përdorim të jashtëm, tani kemi shkuar edhe në njërën edhe në tjetrën. Prandaj, në praktikë, ne nuk do të kemi zgjidhje kushtëzuese më të mira se zgjidhja optimale që kemi.

A ka kalkulim në qeveri se kur mund të jetë periudha e fundit për të arritur në fund të vitit për të miratuar ndryshimet kushtetuese? Ju mund të llogarisni me shtyrje për të lënë hapësirë për komunikim politik, dialog politik të një lloji nëse vendosni me opozitën për të gjetur një mënyrë për të arritur ato ndryshime kushtetuese, por a ka afat deri kur mund të prolongohet ai votim për fazën e parë?

- Në fakt, votimi mund të mos ndodhë fare. Proceduralisht, kjo mund të mos ndodhë.

A është kjo praktikisht fundi i procedurës?

- Përfundon dhe pikë, pra Kuvendi nuk është deklaruar, pra nuk ka, pra kjo procedurë në vitin e ardhshëm është vit i zgjedhjeve dhe tashmë cila procedurë? Pra, formalisht mund të jetë kështu. Qasja është se gjithmonë flitet për shumicën, për qeverinë, forca udhëheqëse në këtë çështje është shumica në pushtet, por është po aq e domosdoshme nevoja për përfshirjen dhe marrjen e një pjese të detyrimit, domethënë, përgjegjësisë edhe nga opozita për atë që është për idenë e së ardhmes, e jo për atë që është zgjidhja në zgjedhjet e ardhshme. Edhe shumica nëse do të kalkulonte me zgjedhjet e ardhshme, nuk do t'u ishte rrekur atyre vendime që u është rrekur. Kalkulimi është për të ardhmen dhe supozoj se partitë politike që përbëjnë shumicën i kanë llogaritur të gjitha këto gjëra kur hyjnë në vendime dhe i kanë llogaritur ato, ata ndoshta kanë llogaritur që disa nga gjërat do të shkojnë në shëtitje për sa i përket PR, për sa i përket vlerësimeve, për sa i përket të sotmes, si do të jetë vlerësimi nesër, nëse do të bie. Po e përsëris, e kam thënë edhe diku tjetër. Historikisht, janë marrë shumë vendime për të cilat në kohën e vendimit ka pasur mendime të kontestuara. Ja, jemi në prag të Kryengritjes së Ilindenit, apo jo? Është marrë vendim për të hyrë në veprim të armatosur. A mendoni se të gjithë kanë qenë të njëzëshëm në vendimin e tillë? Jo. Por nga perspektiva e 120 viteve ekziston një vend për të cilin vendimi fillestar me gjithë rrezikun nuk ishte politik, por fizik, pra, por kishte virtyt sepse mendonin për të ardhmen, e nuk mendonin për statusin e tyre. Edhe ne këtu sa më shpejtë që të zgjohemi dhe të mendojmë për të ardhmen dhe për ato breza të ardhshëm që do të trashëgojnë një punë këtu, për t'u lënë atyre të paktën një rrugë të hapur që ata të mund të zhvillojnë dhe të shkojnë më tej. Cili do të ishte pozicioni ynë tani nëse do të ishim jashtë institucioneve të NATO-s, duke marrë parasysh rrethimin e sigurisë? Këto janë pyetjet dhe dilemat që parashtorhen për punët dhe aktivitetet e ardhme. Ajo që kemi kaluar ne e dimë të gjithë atë që kemi kaluar, dhe qëllimi është ta realizojmë atë që është përcaktimi edhe i qytetarëve, edhe i shtetit edhe i institucioneve që nga pavarësia e shtetit në vitin 1991.

Ju patët një veprim tjetër nga ministrat e BDI-së të cilët ia deponuan dorëheqjet kryeministrit dhe kërkuan që ato dorëheqje të përditësohen në momentin kur VMRO-DPMNE voton për ndryshimet kushtetuese. A do t'i humbasë BDI-ja votat nëse ju prisni dhe shkoni në zgjedhje për disa muaj siç janë planifikuar zgjedhjet?

- Me sa di unë, Bashkimi Demokratik për Integrim ka deklaruar se po bën përpjekje që mandati të shkojë si mandat i rregullt dhe t 'i kthehet procesit dhe sistemit për një mandat katërvjeçar. Por vendimi që u njoftua është në kontekstin e asaj se cili ishte rezultati apo deklarata e takimit të liderëve midis kryeministrit dhe presidentit të opozitës, parakushti i opozitës. "Po, ne do të bashkohemi nëse BDI shkon në opozitë" dhe u tregua, deklarativisht gjatë konferencës që u mbajt, se nëse ky është parakushti për interesin e qytetarëve dhe shtetit, që ne duhet të jemi jashtë kësaj qeverie për të votuar mbi ndryshimet kushtetuese, udhëheqja, kreu njoftoi se është i gatshëm.

A jeni dakord me këtë mënyrë të funksionimit të BDI-së dhe dorëzimin e këtyre akteve, a do ta ndiqni në një farë mënyre atë shembull?

- Në parim, nëse jeni pjesë e një organizate dhe në atë organizatë, nëse keni mundësi të shprehni mendimin tuaj, do të shprehni mendimin tuaj dhe në fund, kur të ketë një vendim, nëse dëshironi të vazhdoni të jeni pjesë e organizatës, do të respektoni vendimin që është marrë. Përndryshe, ju duhet të vendosni të largoheni nga subjekti.

A do ta ndiqni atë në një farë mënyre si Kryetar i Kuvendit dhe ja deputetët e BDI-së do të ndjekin në njëfarë mënyre këtë vendim të ministrave për të dhënë dorëheqjen?

- Pse nuk do ta ndiqja atë vendim nëse shkon në favor të asaj që është ideja e vendimit? Pse duhet të insistoj unë?

Do të ndërmerrni diçka, ja mund të depononi dorëheqjen?

- Pra, nëse të gjithë po largohen, pse do të insistoja të qëndroja? Pse?

Jo të insistoni, ja këtë moment ta përdorni edhe ju të kontribuoni disi në presionin që po ushtrohet mbi opozitën, që opozita të votojë për ndryshimet kushtetuese?

- Unë nuk konsideroj se ky është presion ndaj opozitës. Kjo është ofertë nëse do të ishin kërkesat e tyre.

Ju pyeta pak kohë më parë për kalkulimet e BDI-së në raport me votuesit. Në periudhën e kaluar, partia është përballur me shumë vështirësi, kushtimisht thënë, situata të vështira. Së pari, shfaqja e “grupit të zjarrit”, pastaj ka akuza të rënda për krim dhe korrupsion, z. Merko tashmë është futur në listën e zezë, pastaj është një tjetër zyrtar që po ndiqet penalisht nga gjyqësori. Si do të dalë Bashkimi Demokratik për Integrim nga e gjithë kjo? A mendoni se diçka duhet të ketë ndryshuar në periudhën e kaluar? Ju si Bashkimi Demokratik për Integrim jeni angazhuar edhe për veting, mirëpo nuk ka ardhur deri te kjo.

- Epo tani, është më shumë një mënyrë për të artikuluar atë që ka shkuar përtej funksionimit të institucionit. Mendoj se qytetarët prisnin qëndrimin tim për akuzat që ishin në adresën time personalisht, kështu që ata u personifikuan në adresën time dhe qytetarët prisnin një përgjigje adekuate. Derisa zgjati e gjithë situata paralele e deklarimit paralel, unë nuk isha dhe nuk doja të bëhesha pjesë e saj. Po, është e vërtetë, unë në takimet me qytetarët në lidhje me përpjekjen për t'i mbajtur këto gjëra brenda subjektit, pasi në fakt deklaratat e qytetarëve që janë të shqetësuar me këtë ishin se kjo është një çështje që ata të debatojnë brenda, të kenë lirinë që kemi pasur gjithmonë, por kur gjërat tashmë kanë dalë jashtë partisë, natyrisht, si një strukturë kur shkuam me qytetarët, ne duhet të kishim dërguar një mesazh që të gjithë duhet të qëndronim në shtëpi dhe shtëpia nuk është për shitje. Nëse ju kujtohen deklaratat e para. E si përgjigje ndaj kësaj, është përkthyer kundërpërgjigja në baza personale me kualifikimet me të cilat jemi kualifikuar. Fillimisht, se kam punuar në llogari të Arben Taravarit si kandidat që nuk ka të vërtetë absolute, as “a” nga ajo, se aktivitetet me të cilat kam punuar në atë proces janë e kundërta e asaj që pretendohet dhe natyrisht duhet të kisha dërguar një mesazh nëse ata tashmë kanë dalë jashtë subjektit me aktivitet duke organizuar një organizatë paralele pasi një lëvizje ishte e çuditshme për mua – pu, pu nuk vlen, kthehemi, tani do të jemi çfarë “djem të mirë”? Kjo në vetvete paraqet një dilemë për vetë anëtarët e partisë në vetë strukturën dhe paraqet një dilemë tani në lidhje me të cilën komunikimi do të jetë më tej, sepse për sa kohë që është brenda kornizës së të menduarit të ndryshëm, megjithatë, kur dilni jashtë me pikëpamjen se tashmë e keni sqaruar se kthimi prapa është i ligjshëm, ata janë anëtarë...

Duke shkuar më shpejt në votime, a do të jeni në gjendje t 'i mbani votuesit në këtë mënyrë?

- Mirë, tani nuk më takon mua të gjykoj nëse shkuarja apo jo në zgjedhje është apo çfarë është, kjo është tashmë punë e organeve të partisë, ata do të flasin.

Cili është mendimi juaj atëherë?

- Pra, nuk ka asnjë arsye për të mos shkuar deri në fund të mandatit. Tani nëse e them përsëri, mendimi im do të interpretohet se zgjatja e mandatit është e lidhur me mua personalisht.

Prandaj ju pyeta, cili është mendimi juaj personal?

- Mendoj se mandati duhet të përfundojë, jo për shkak të kushedi kujt, por mandati duhet të përfundojë për të vendosur atë që u shpall në fillim, se ka nevojë të kthehet mandati i rregullt katërvjeçar në mënyrë që të jemi në gjendje të realizojmë programet me të cila po dilet para qytetarëve, të cilat janë programe dhe parashikime katërvjeçare, nuk janë parashikime për proceset zgjedhore gjashtëmujore. Si do t 'i përmbushni gjërat që planifikoni të realizoni me katër buxhete në një buxhet, ju nuk mund t' i realizoni fizikisht, financiarisht ose në proces. Dhe prandaj duhet të kthehet.

Ajo që ju nuk m'u përgjigjët, si do të pastrohet partia brenda e thënë me kusht nga të gjitha ato sulme ndaj korrupsionit, si do të bëhet ai veting “i brendshëm”?

- Veting i brendshëm. Këtu është problemi në aspektin e asaj që ne e përcaktojmë. Ne që nga kongresi edhe lideri kanë vendime të hapura, urdhëroni, lërini institucionet të punojnë. Vetë lideri deklaroi se jo të gjitha lulet janë për erë dhe për këtë arsye ka institucione për këtë dhe procesi duhet të ligjërohet me një ligj të vetingut. Por kur kanë menduiar për atë, të paktën ajo që unë kam si njohuri nga bisedat brenda koalicionit janë udhëhequr me përvojë nga vetingu i përgjithshëm, siç e filloi procesin Shqipëria, kështu që sipas përvojës nuk doli shumë mirë për të prerë gjithçka, përsëri sepse krijohen boshllëqe në veprim, por duhet gjetur mënyrën se si do të zbatohet kjo. Dhe sigurisht, secili prej nesh duhet të shikohet në pasqyrë dhe të përkujtojë veten se ku e ka vendin në mënyrë që të dimë se çfarë ndodh më tutje. Unë personalisht mund të them se jam i qetë në raport me këtë. Të paktën për veten time mund të them se jam i qetë për sa i përket asaj që më duhet në mënyrë informative, në fakt, institucioni përkatës ka zbatuar një program të përshtatshëm vjetor, të cilin e ka, në të cilin jam përfshirë me të gjitha procedurat, kështu që jam njoftuar se jam pjesë e Programit për verifikimin e asaj që kam paraqitur në pyetësor, kjo procedura ka përfunduar. Pra, secili për vete duhet të shikojë para pasqyrës dhe kjo më pas e përbën tërësinë. Dhe secili në vetvete që ka probleme duhet të jetë korrekt, dhe për këtë të paktën lideri duhet t'i tregojë atij dhe të gjejë një mënyrë për ta liruar atë perceptim dhe subjekt, sepse nuk ka subjekte të korruptuara, tani kolektive. Nuk guxoni të përgjithësoni veten, në kuptimin e të gjithë institucionit, ajo është e përbërë nga njerëz, nëse ata janë të organizuar për disa punë ka zgjidhje të përshtatshme ligjore, të cilat përcaktojnë nëse ata janë një grup, nëse ata janë individë, të përshtatshme për të gjithë ka një procedurë të përshtatshme, por kjo nuk është i përshtatshëm përgjithësimi i të gjithëve në një paketë.

Elizabeta Veljanovska Najdeska

Foto: Darko Popov

Video dhe montazhi: Sërgjan Kërstiq dhe Andrej Brankoviq