Bruksel, 29 nëntor 2023 (MIA) – Duhet një qasje e koordinuar ndërmjet NATO-s dhe Bashkimit Evropian dhe përshpejtim i integrimit të vendeve të Ballkanit Perëndimor në Aleancë dhe në BE, sepse është i vetmi ilaç për të gjitha problemet që ka rajoni dhe për të reduktuar ndikimin e palëve të treta, tha ministri i Punëve të Jashtme Bujar Osmani në një intervistë për MIA-n nga Brukseli, ku dje mori pjesë në takimin e shefave të diplomacisë së vendeve anëtare të NATO-s.

“Ndikimet hibride latente, të cilat në dukje nuk i shohim, po “sabotojnë” vazhdimisht në një farë mënyre për të krijuar terren pjellor për vazhdimin e mosbesimit në rajon, të mosbashkëpunimit, të tensioneve, sepse vetëm në kushte të tilla mund të ndikojnë faktorët malinj. Në kushte stabile, në bashkëpunim, në një proces të përshpejtuar evropian zvogëlohet hapësira për ndikim”, theksoi Osmani.

Ai theksoi se NATO-ja gjatë kësaj periudhe i kushton vëmendje të shtuar zhvillimeve në Ballkanin Perëndimor, që është veçanërisht e rëndësishme për ne që jemi pjesë e atij rajoni, për të pasur siguri dhe paqe, dhe prandaj sa më shumë që të arrijmë ne si vend të mbajmë vëmendjen e Aleancës në rajonin tonë, aq më i madh është suksesi ynë si anëtar i Paktit.

Sipas tij, narrativa në rritje separatiste e liderëve nga Republika Sërpska në Bosnjë dhe Hercegovinë, e cila ndonjëherë mund të konsiderohet pjesë e retorikës së rregullt nacionaliste parazgjedhore, është veçanërisht e rrezikshme për rajonin.

“Megjithatë, mendoj se kjo është një tendencë e rrezikshme, sepse një pjesë e territorit të asaj retorike po përvetësohet gjithnjë e më shumë dhe bëhet pjesë e normales së re në diskursin tonë të përditshëm dhe më pas nuk ka kthim prapa. Dhe për këtë është shumë e rëndësishme që të gjithë të ngremë zërin për të parandaluar trende të tilla, dhe sigurisht për të inkurajuar dialogun ndërmjet Serbisë dhe Kosovës”, thekson Osmani.

Në lidhje me luftën në Ukrainë, shefi i diplomacisë thekson se vendi ka dëshmuar të jetë një partner i besueshëm i NATO-s dhe BE-së dhe një nga mbështetësit më të mëdhenj të Kievit si politikisht ashtu edhe ushtarakisht për frymë. Nga ky këndvështrim dhe si kryetar i OSBE-së, ai do t'ia kushtojë energjinë e Organizatës Ukrainës dhe përgjegjësisë që Rusia duhet të mbajë për shkak të agresionit dhe për shkak të shkeljes së parimeve bazë mbi të cilat bazohet OSBE-ja.

“Ne nga të gjitha aspektet, nga ato dypalëshe dhe nga ato shumëpalëshe, ishim vërtet të paqartë në mbështetjen tonë për Ukrainën, sepse mendojmë se Ukraina nuk po lufton vetëm për lirinë e saj, por Ukraina po lufton për të gjithë ne, sepse nëse parimi është që më i madhi sulmon fqinjin më të vogël vetëm për hir të asaj që mund të bëhet pjesë e normales së re të rendit global, atëherë mund ta imagjinoni se çfarë mund të ndodhë me vendet më të vogla, si ne. Ne jemi të mbrojtur vetëm nga një rend juridik ndërkombëtar i bazuar në rregulla dhe për këtë po luftojmë kaq fort, natyrisht për Ukrainën, por edhe për veten tone”, thekson Osmani.

Në intervistë, Osmani flet edhe për Këshillin Ministror të OSBE-së që do të mbahet nesër në Shkup, të cilin e konsideron si ngjarjen më të madhe politiko-diplomatike që ka ndodhur në vendin tonë që nga pavarësia, si në përmasa ashtu edhe në përmbajtje, për procesin e integrimeve evropiane, polarizimin në shoqërinë tonë, si dhe për zgjedhjet e ardhshme në vend.

Vijon video intervista e plotë me ministrin Osmani për MIA-n:

Mirëdita zoti minister dhe faleminderit që pranuat intervistën për MIA-n. Dje keni marrë pjesë në takimin ministror të NATO-s në Bruksel, ku temat kryesore ishin Ukraina dhe zhvillimet në Lindjen e Mesme. Megjithatë, situata në Ballkanin Perëndimor është gjithashtu e pashmangshme. Në periudhën e kaluar kemi qenë dëshmitarë të rritjes së tensioneve në Kosovë, në BeH dhe vetë Sekretari i Përgjithshëm Stoltenberg thekson këto tensione të shtuara. Çfarë mesazhesh iu dërguan këtij tubimi lidhur me situatën në Ballkan?

“Ky është një takim i rregullt ministror i NATO-s ku janë diskutuar tri tema. Njëra prej tyre, e cila është veçanërisht e rëndësishme për ne, është se ka një seancë speciale për Ballkanin Perëndimor, e cila tregon rëndësinë që ka rajonit për NATO-n, dhe natyrisht kjo nënkupton edhe një fokus më të madh në të gjitha sfidat që mund të ndodhin. Dhe kur kësaj i shtohet vizita e fundit e Sekretarit të Përgjithshëm në Shkup, ku ai zhvilloi takime dhe mblodhi liderët nga rajoni, tregon se vërtet NATO-ja në këtë periudhë ka shtuar vëmendjen në lidhje me zhvillimet në rajon, dhe kjo është veçanërisht e rëndësishme për ne, sepse sigurisht që ne jemi pjesë e atij rajoni. Për ne më e rëndësishmja është që të ketë siguri dhe paqe në rajonin ku jemi. Prandaj sa më shumë që të arrijmë ne si vend të mbajmë vëmendjen e Aleancës në rajonin tonë, aq më i madh është suksesi ynë si anëtar i NATO-s.

Natyrisht, pika të brishta janë Bosnja dhe Hercegovina dhe marrëdhënia mes Serbisë dhe Kosovës. Bosnja dhe Hercegovina për shkak të narrativës separatiste gjithnjë e më në rritje, narrativës secesioniste të liderëve nga Republika Sërpska, të cilën ndonjëherë mund ta nënvlerësojmë si pjesë e retorikës së rregullt nacionaliste parazgjedhore. Megjithatë, mendoj se është një trend i rrezikshëm, sepse gjithnjë e më shumë territori i asaj retorike përvetësohet dhe bëhet pjesë e normales së re në diskursin tonë të përditshëm dhe më pas nuk ka kthim prapa. Dhe kjo është arsyeja pse është shumë e rëndësishme që të ngremë zërin për të parandaluar trende të tilla, dhe natyrisht për të inkurajuar dialogun ndërmjet Serbisë dhe Kosovës. Ne kemi qenë po aq të zëshëm sa NATO-ja në dënimin e sulmit të fundit në veri të Kosovës nga një grup i armatosur, si dhe sulmin ndaj trupave të NATO-s ku u plagosën mbi 93 ushtarë të NATO-s.

Në një farë mënyre, Maqedonia e Veriut ka pjesën e saj në marrëdhënie sepse ishte mikpritëse e dialogut ndërmjet Kosovës dhe Serbisë, e ashtuquajtura Marrëveshja e Ohrit, e cila është baza për arritjen e një marrëveshjeje gjithëpërfshirëse ndërmjet Serbisë dhe Kosovës, e cila duhet të ketë në qendër njohjen reciproke dhe më pas integrimin euroatlantik të të gjitha vendeve të rajonit.

Sigurisht, dje folëm edhe për Samitin e Uashingtonit. Ju e dini që vitin e ardhshëm, në 75 vjetorin e krijimit të NATO-s, Samiti do të mbahet në Uashington dhe është një samit jashtëzakonisht i rëndësishëm, sepse këtu duhet të futen themelet e NATO-s në periudha të reja, duke hyrë në një kontekst gjeopolitik, dhe sigurisht në momentin e agresionit në Ukrainë, i cili është veçanërisht i rëndësishëm dhe është shumë e rëndësishme që NATO të vazhdojë unitetin e saj në mbështetje të Ukrainës sado të jetë e nevojshme.

Deri në çfarë mase në të gjitha ato zhvillime në rajonin e Ballkanit Perëndimor mund të njihet ndikimi rus me dezinformata, lajme të rreme?

“Mendoj se është i pranishmë në forma të ndryshme nga ndikimet më të fshehta të padukshme deri tek ndikimet më të dukshme përmes lojtarëve proksi në rajon. Megjithatë, të gjitha janë njësoj të rrezikshme dhe ato ndikime hibride latente që ne në dukje nuk i shohim, por vazhdimisht “sabotuese” në një farë mënyre për të krijuar terren pjellor për vazhdimin e mosbesimit në rajon, të mosbashkëpunimit, të tensioneve. sepse vetëm në kushte të tilla mund të ushtrojnë ndikim faktorët malinj. Në kushte të qëndrueshme, në bashkëpunim, në një proces të përshpejtuar evropian, hapësira për ndikim zvogëlohet. Dhe prandaj mesazhi im sot ishte – jepni një qasje të koordinuar ndërmjet NATO-s dhe Bashkimit Evropian, le të përshpejtojmë integrimin në NATO dhe Bashkimin Evropian, sepse ky është i vetmi ilaç për të gjitha problemet që ka rajoni dhe për të reduktuar atë ndikim të palëve të treta .

Një nga temat e takimit ishte situata në Ukrainë. Sa mund të kontribuojë Maqedonia e Veriut në mbështetjen e Ukrainës, veçanërisht nga aspekti i të qenit kryetar aktual i OSBE-së dhe në kontekstin e negociatave të mundshme të paqes?

Maqedonia e Veriut u shqua si një partner i vërtetë dhe aleat i vërtetë i NATO-s, edhe pse ishte në fillimet e anëtarësimit, në tre vitet e para të saj. Megjithatë, ne kemi arritur të tregohemi si një partner i besueshëm, sepse besojmë në ato vlera. Pra, ne fillimisht e përafruam politikën tonë të jashtme 100 për qind me politikën e sigurisë së jashtme të Bashkimit Evropian duke iu bashkuar sanksioneve të Bashkimit Evropian që u vendosën pas 24 shkurtit, por edhe në mënyrë retroaktive ndaj të gjitha sanksioneve që i janë vendosur Rusisë që nga viti 2014, pas aneksimit të Krimesë. Pra, ne jemi një nga mbështetësit më të mëdhenj të Ukrainës si në aspektin politik ashtu edhe në atë ushtarak. Ju i dini ato vlerësime që NATO-ja thoshte se ne jemi vendi i katërt në NATO për sa i përket mbështetjes ushtarake që i kemi dhënë Ukrainës për frymë.

Pas kësaj, kryesimi ynë i OSBE-së ishte nën parimin e "no biznis as juzhëll", pra se ne nuk mund të diskutojmë për temat e përditshme të OSBE-së, por do t'ia kushtojmë energjinë e Organizatës Ukrainës, përgjegjësisë që Federata Ruse duhet të ketë për shkak të agresionit dhe për shkak të shkeljes së parimeve bazë mbi të cilat bazohet Organizata.

Pra, ne nga të gjitha aspektet, nga ato dypalësh dhe edhe nga aspekti shumëpalësh, kemi qenë vërtet të qartë në mbështetjen tonë për Ukrainën sepse mendojmë se Ukraina nuk po lufton vetëm për lirinë e saj, por Ukraina po lufton për të gjithë ne, sepse nëse parimi është që, më i madhi të sulmojë fqinjin më të vogël, vetëm për hir të kësaj mund të bëhet pjesë e normalitetit të ri të rendit global, atëherë mund të imagjinoni se çfarë mund të ndodhë me vendet më të vogla, ashtu siç jemi edhe ne. Ne jemi të mbrojtur vetëm nga një rend juridik ndërkombëtar i bazuar në rregulla, dhe kjo është arsyeja pse ne po luftojmë kaq fort, natyrisht, për Ukrainën, por edhe për veten tonë.

Kur e përmendëm tashmë OSBE-në, kemi takimin ministror në Shkup, që është një ngjarje e madhe. Cilat janë pritshmëritë tuaja nga ky takim?

“Shikoni, qëllimi i çdo diplomacie, veçanërisht të vendeve më të vogla, është që të mund ta ekspozojë vendin në skenën e madhe ndërkombëtare. Mendoj se nuk ka asnjë ngjarje më të madhe politike dhe diplomatike që ka ndodhur në vendin tonë që nga pavarësia e tij, siç është Këshilli ministror i OSBE-së, si në përmasa ashtu edhe në përmbajtje.

Së pari, për nga madhësia, sepse në Shkup do të jenë të pranishme 76 shtete, pra e gjithë hemisfera veriore dhe do të diskutohen çështjet e sigurisë së rajonit të OSBE-së, duke përfshirë ministrat e jashtëm të vendeve më të fuqishme në botë, por edhe në në thelb, sepse presidenca jonë arriti të ndalojë rënien e Organizatës. Organizata, për shkak të nivelit të ulët të besimit midis vendeve pjesëmarrëse, e shkaktuar kryesisht nga agresioni rus në Ukrainë, ishte në rrezik të zhdukej disi nga skena ndërkombëtare. Presidenca jonë, së bashku me të gjitha vendet pjesëmarrëse, natyrisht, arriti që Organizata të ngrihet në këmbët e saj, të ketë një kryesues vitin e ardhshëm dhe të vazhdojë t'i shërbejë popullit, sepse në fund të fundit gjithçka bëhet për njerëzit, siç tingëllon edhe slogani i presdiencës sonë.

Më në fund në takimin ministror në Shkup do të jetë edhe Llavrovi. A keni ndoshta njohuri për një takim të mundshëm midis Lavrovit dhe Blinkenit?

Së pari, mendoj se duhet të sqarojmë se z. Lavrov nuk vjen në Shkup, po vjen në OSBE, siç ishte në Nju Jork para disa muajsh në Kombet e Bashkuara dhe jo në SHBA. Duke qenë se jemi vendi pritës i OSBE-së, i presim të gjithë ministrat e vendeve pjesëmarrëse dhe të vendeve partnere të OSBE-së dhe sigurisht që nuk diktojmë axhendën e tyre, axhendat dypalëshe që ata kanë. Ne jemi këtu për të ofruar kushte që ministrat nga të gjitha vendet të takohen, sepse besojmë se vetëm dialogu është mënyra më e mirë për të gjetur një zgjidhje për të gjitha problemet. Prandaj, përpjekja jonë gjatë presidencës është t'i bëjmë thirrje Rusisë të ndalojë agresionin, të tërheqë trupat e saj nga Ukraina dhe t'u kthehet parimeve dhe angazhimeve të organizatës dhe të kthehet në rendin juridik ndërkombëtar normal që ka siguruar për 70 vjet paqen dhe stabilitetin dhe përparimin e paparë në kontinentin tonë.

Gjatë dy viteve të fundit, integrimi evropian dhe negociatat për anëtarësim në BE kanë dominuar skenën e brendshme politike. Megjithatë, javët e fundit, të krijohet përshtypja se bisedat dhe debatet rreth zgjedhjeve të ardhshme presidenciale dhe parlamentare kanë rënë disi në hije. A është e gabuar kjo përshtypje?

“Mendoj se si asnjëherë më parë shoqëria jonë politike është e polarizuar në dy fronte të mëdha. Në një front evropian, paraardhësit e të cilit janë partitë nga koalicioni aktual qeveritar dhe nëse mund të them një front antievropian, drejtues të të cilit janë parti të caktuara nga opozita. Është në interesin tonë që kjo temë të mbetet dominuese, të mbetet e vetmja narrativë sepse është e vetmja zgjidhje e problemeve me të cilat përballen qytetarët. Mund të dilni për të ofruar ndonjë zgjidhje kreative, ato nuk janë reale nëse nuk ka mbështetje evropiane për ato zgjidhje. E vetmja zgjidhje që qytetarët të kenë një standard më të mirë jetese, të kenë shëndet më të mirë, arsimim më të mirë, të parandalojnë emigrimin e njerëzve, që të rinjtë të mos vrapojnë larg, por të qëndrojnë në vend, zgjidhja e vetme është anëtarësimi i përshpejtuar në Bashkimin Evropian.

Dhe prandaj mendojmë se kjo temë duhet të mbetet dominuese. Çdo histori tjetër, qoftë ajo populiste, nacionaliste, parazgjedhore, është thjesht një përpjekje për të imponuar interesa partiake dhe karrieriste në kurriz të interesave thelbësore të qytetarëve. Mendoj se është e qartë për qytetarët se nuk mund të ketë alternativë tjetër përveç Bashkimit Evropian. Kjo është arsyeja pse çdo premtim që në thelb, dhe po e përsëris këtë ndoshta për herë të tretë, çdo premtim që në thelb nuk e ka Bashkimin Evropian, nuk është i besueshëm.

A ka ndonjë afat, datë për zgjedhjet në horizont?

Mendoj se është shumë e rëndësishme që data e zgjedhjeve, për formën e zgjedhjeve, të ketë një konsensus të plotë mes partive politike dhe ky është parimi im personal, që të kemi një fushë të barabartë loje, është shumë e rëndësishme të kemi edhe pëlqimin e opozitës, sepse nuk duhet të hyjmë në kushte të pabarabarta konkurrence. Sidomos në vendin tonë qeveria teknike e bën të mundur këtë fushë. Nuk ka vend në botë ku emërohet një ministër i punëve të brendshme nga opozita, ku kryeministri jep dorëheqjen, ministri i punës dhe politikës sociale - tre zëvendësministra me firma të lidhura... dhe tani kur dëgjoj opozita që bën thirrje për largimin e “qeverisë së Përzhinës””, siç kam lexuar diku, ky është komplimenti më i madh për Qeverinë. Kjo do të thotë se opozita beson se Qeveria mund të organizojë vetë zgjedhje të ndershme, dhe ne duhet ta pranojmë këtë, por mendoj se duhet të pajtohemi së bashku për datën dhe formën e zgjedhjeve.

Prandaj, në mbledhjen e kryesisë që është paralajmëruar në fillim të muajit të ardhshëm, do të duhet të dëgjojmë partitë opozitare dhe të marrim një vendim së bashku.

Sashko Panajotov

Foto/Video: MIA