Shkup, 6 nëntor 2024 (MIA) - Fitorja bindëse e Donald Trampit në zgjedhjet presidenciale në Shtetet e Bashkuara të Amerikës konfirmoi se sondazhet e opinionit publik dështuan, në të cilat kishte  perspektiva të barabarta për fitore me kundërshtaren e tij, demokraten Kamala Harrs. Në rrugën tonë të integrimeve evropiane, nuk përjashtohet mundësia e ndërmjetësimit të Departamentit të Shtetit për zhbllokimin e procesit, thonë në deklarata për MIA-n ish-ambasadori në SHBA, Vasko Naumovski dhe analisti Marko Troshanovski.

I pyetur për të komentuar rezultatin e zgjedhjeve dhe çfarë ndryshimesh pret në politikën e jashtme amerikane dhe veçanërisht në rajon, Naumovski theksoi se sondazhet e opinionit publik dështuan sërish, ndryshe nga sondazhet që treguan vlerësime të barabarta për Donald Tramp dhe Kamala Haris dhe se Trampi fitoi votat në të ashtuquajturat shtete të lëkundura.

“Presidenti Tramp arriti të përmirësojë rezultatin e tij dhe të fitojë një numër shumë më të madh votash në shtetet federale që bartin fitoren. Fokusi kryesor i administratës së re amerikane pritet të jetë tek ekonomia, e cila ishte një nga arsyet e kësaj kthese në politikën amerikane dhe në të njëjtën kohë të bëhen disa ndryshime në politikën e jashtme, që do të rikthejë udhëheqjen e SHBA-së në skenën globale. Para së gjithash, ai i referohet rolit që Shtetet e Bashkuara mund të marrin për t'i dhënë fund luftës midis Rusisë dhe Ukrainës dhe në këtë mënyrë të kontribuojnë në stabilizimin e kontinentit evropian, si në aspektin ekonomik, politik dhe të sigurisë, gjë që në mënyrë të pashmangshme do të ketë gjithashtu pasoja për rajonin e Ballkanit”, thotë ambasadori Naumovski, i cili është profesor në Fakultetin Juridik në Shkup.

Sipas Naumovskit, nuk pritet ndonjë ndryshim drastik në marrëdhëniet bilaterale mes SHBA-së dhe Maqedonisë, sepse nuk kemi çështje të hapura, por, thotë ai, janë të mundshme ndryshime të caktuara në drejtim të mbylljes së çështjeve të hapura që ekzistojnë ende në Ballkan dhe në këtë kontekst të vendosen bazat për integrimin e mëtejshëm të plotë të Ballkanit Perëndimor në BE, që në thelb është një nga qëllimet e politikës së jashtme afatgjatë amerikane.

Sipas analistit Troshanovski, sondazhet kanë dështuar në parashikimet për fituesin, sepse rezultatet kanë dhënë shanse të barabarta për të dy kandidatët, por cili është, thotë ai, rezultati i deritanishëm, tregon se fitorja e Trampit është më e madhe se sa pritej. Ai beson se kjo do të rrisë më tej polarizimin ekzistues në shoqërinë amerikane, që deri më tani, siç thekson ai, ka arritur në nivele të paprecedentë antagonizmi mes dy rrymave kryesore të ndara midis mbështetjes për Trampin dhe kandidates demokrate Haris.

“Për sa i përket Evropës dhe Ballkanit Perëndimor, ka një shqetësim të madh, besoj tek shumica e liderëve evropianë, për këtë rezultat të zgjedhjeve amerikane, por sigurisht që mund të jetë edhe një mundësi për të shtrënguar më tej radhët evropiane në drejtim të rritjes së borxhit të jashtëm të përbashkët, mbështetje më e madhe financiare për ekonominë, reformat që sipas Mario Draghit, duhet të injektohet një shumë prej 800 miliardë eurosh, në ekonominë e BE-së për të mbetur konkurruese në shkallë globale, etj. Shqetësimet për një dobësim të mundshëm të NATO-s apo largimin e Amerikës nga NATO-ja, mendoj se janë më pak të sigurta edhe pse mund të pritej një ftohje e marrëdhënieve. Megjithatë, ne jemi në një konflikt gjeopolitik global. Imponimi i njëanshëm i një marrëveshjeje armëpushimi ose paqeje midis Rusisë dhe Ukrainës që Trampi ka mbrojtur është gjithashtu kundër interesave të Brukselit. Dhe sigurisht përshkallëzimi i mundshëm i luftërave tregtare me masa reciproke që shënuan mandatin e tij të mëparshëm si në kontekstin e Evropës ashtu edhe në kontekstin e Kinës, dhe së fundi ndikimi në të djathtën ekstreme, që Trampi do të kishte potencialisht në BE. Këto janë fushat për të cilat ne duhet të shqetësohemi dhe ka shqetësim, por nga ana tjetër mund të ndihmojë kontinentin evropian, i cili është në një lloj harresë dhe një një bashkëpunim lidershipi të pamjaftueshëm nga ana e Gjermanisë dhe Francës për ta bërë përfundimisht reformat e dhimbshëm, por të nevojshme të BE-së,” vlerëson Troshanovski. 

Lidhur me pyetjen se a mund të presim mbështetje të mundshme nga Amerika në lidhje me mundësinë e ndryshimeve kushtetuese me efekt të vonuar, pra hyrjen e tyre në fuqi pas përfundimit të negociatave, për të cilat insiston Qeveria, për të zhbllokuar integrimet tona evropiane, Naumovski dhe Troshanovski nuk e refuzojnë një mundësi të tillë.

“Një nga synimet tradicionale strategjike të SHBA-së është arritja e stabilizimit të plotë të Ballkanit dhe integrimit të tij në BE dhe të gjitha çështjet që lidhen me këtë temë sigurisht që mund të jenë pjesë e lëvizjeve që SHBA-ja do të ndërmarrë në këtë rajon në të ardhmen. Në këtë kontekst mund të mbështeten dhe inkurajohen procese të caktuara që do të kontribuojnë në zgjidhjen e çështjeve bilaterale që pengojnë zgjerimin e BE-së”, thotë Naumovski.

“Sigurisht, mund të presim, këtë e ka bërë deri më tani Departamenti i Shtetit në drejtim të mbështetjes së procesit, por qëndrimet negociuese të Bullgarisë dhe Maqedonisë, në kuadër të luftës së Ukrainës, Bullgaria si një vend i ekspozuar në frontin lindor, me një rëndësi shumë më të madhe në kontekstin aktual, sigurisht që ndikoi që mbështetja e mundshme e Amerikës në këtë mosmarrëveshje, të mos ishte gjithmonë në interesin tonë, ajo do të anojë ndaj Bullgarisë. A do të bëjë kjo administratë një hap më të madh në këtë drejtim, mendoj se ka një interesim të tillë mes liderëve europianë dhe Amerikës për të nxitur një lloj modaliteti që do të bëjë të mundur ndryshimet kushtetuese. Por për këtë presim formimin e një qeverie stabile në Bullgari sepse realisht nuk keni një bashkëbisedues në palën tjetër”, thekson Troshanovski për MIA-n.

Kandidati republikan dhe ish-presidenti Donald Tramp ka shpallur fitoren në zgjedhjet presidenciale, megjithëse rezultatet zyrtare janë ende në pritje.

Sipas Asoshieted pres, Trampi ka 267 vota të Kolegjit Zgjedhor, shumë pak i nevojiten  për 270 votat e nevojshme për të fituar. Foks Njuz e ka shpallur tashmë fitues, edhe pse rezultati zyrtar është ende në pritje.

Kthimi i mundshëm i Trampit në Shtëpinë e Bardhë mendohet të shënojë një ndryshim të rëndësishëm në udhëheqjen amerikane dhe potencialisht në marrëdhëniet SHBA-Evropë. Gjatë mandatit të tij të mëparshëm, Trampi kritikoi publikisht aleatët evropianë të NATO-s për dështimin e objektivit të shpenzimeve të mbrojtjes të aleancës prej 2 për qind të PBB-së.

Ai argumentoi se SHBA-ja po mbante një barrë të padrejtë mbi kostot e NATO-s dhe kërcënoi të tërhiqej nga aleanca nëse anëtarët e tjerë nuk rrisin kontributet e tyre.

Violeta Gerov

Foto: Arkivi i MIA-s

Foto: Bi-Bi-Si/EPA/MIA arkiv