Shkup, 24 janar 2024 (MIA) - Agjencia e Aviacionit Civil (AAC) ka përgatitur raportin paraprak të mbikëqyrjes së jashtëzakonshme pas incidentit në operatorin kombëtar të navigimit ajror në fushën e sigurisë. Është përpiluar Procesverbal përfundimtar, në bazë të të cilit nga 14 konstatime të përcaktuara është përgatitur vendim me urdhër për ndërmarrjen e 11 masave dhe aktiviteteve të detyrueshme me afat të ndryshëm për zbatim, të cilat do të përcaktohen në një plan korrigjues që do të përgatitet bashkërisht nga inspektorët e autorizuar në AAC me përgjegjësit në M-NAV, njoftoi për MIA-n Drejtori i AAC-së Tomisllav Tuntev.

Ka edhe urdhërpagesa për kundërvajtje sepse, siç thotë ai, ata shqiptuan sanksione ndaj kompanisë dhe personave nën një përgjegjësi specifike.

Pasi të dakordohet plani operativ , AAC-ja do të fillojë me mbikëqyrjen e përhershme të realizimi të aktiviteteve.

Për pjesën e sigurisë, ata presin që M-NAV t'u sigurojë atyre një  raport paraprak gjatë javës për të përfunduar raportin e AAC-së me procesverbal. Nëse ka arsye dhe nevojë, siç thotë Tuntev, do të përgatitet një vendim në bazë të procesverbalit me një urdhër për ndërmarrjen e masave të caktuara. Pas përfundimit të kësaj, do të përgatitet një raport i veçantë dhe do t'i dorëzohet Qeverisë, e cila paraprakisht ka kërkuar të informohet nga AAC-ja.

Ndryshe nga pjesa e sigurisë, në fushën e sigurimirt janë konstatuar shkelje të rënda dhe mosrespektim të dispozitave ligjore dhe akteve nënligjore.

Në bisedë për MIA-n, Tuntevi tha se konkretisht, procedurat e sigurisë në M-NAV nuk janë respektuar, programi i tyre i sigurisë nuk është respektuar, dispozitat e Programit Kombëtar të Sigurisë së Trafikut Ajror dhe disa dispozita të Ligjit për Aviacionin nuk janë respektuar.

"Nga inspektimi i jashtëzakonshëm rezultoi gjithashtu se M-NAV ka përgatitur edhe të gjitha dokumentet e nevojshme, por në këtë rast bëhet fjalë për shkelje të procedurave që janë përcaktuar. Dikush me dëshirë mori të drejtën të mos respektonte procedurat, por të punonte sipas bindjes së tij. Kjo çoi në hyrjen e paautorizuar ose të paligjshme të personave në ambientet zyrtare, por jo në sallën operative ku bëhet komunikimi midis avionëve dhe kontrollorëve. Dhe për shkak të një sërë lëshimesh të tjera që ndoshta u toleruan për një periudhë të gjatë në vetë ndërtesën, të tilla si mosmbajtja e një dere të caktuar të mbyllur që duhet të ishte mbyllur për ta dhe duke i bërë ata të ndjehen më komod. Një sërë rrethanash që çuan në shkelje të procedurave të sigurisë në drejtim të sigurimit fizik të objektit", thekson Tuntevi.

Mangësitë e identifikuara nga inspektorët e autorizuar në fushën e sigurisë, thotë ai, janë rezultat i mosrespektimit të vazhdueshëm të procedurave të përcaktuara të sigurimit.

"Në bazë të procesverbalit, inspektori i autorizuar ka nxjerrë vendim me urdhër, janë përcaktuar 14 konstatime dhe janë vendosur 11 masa të detyrueshme, të cilat do t'i nënshtrohen një plani korrigjues të aktiviteteve. Plani i veprimit korrigjues po përgatitet në bashkëpunim me M-NAV sepse ata duhet të deklarojnë në lidhje me 11 masa të detyrueshme kur dhe si mund të realizohen ato. Disa prej tyre janë me afat menjëherë, disa me 15 ditë, disa me 90 ditë, disa sipas një afati që do të përcaktohet më tej në një komunikim të përbashkët. Përveç 11 masave të detyrueshme, do të ketë tre rekomandime që ne insistojmë t'u përmbahemi, dhe do të ketë një direktivë operative për aktivitete të caktuara që tani nuk janë pjesë as e Programit të Sigurisë Kombëtare, as e ligjit, dhe ne nuk mund të presim t'i ndryshojmë ato", thotë Tuntevi.  

Qëllimi i këtyre masave, thekson ai, është pengimi, respektivisht parandalimi i përsëritjes së një ngjarjeje të tillë.

Një nga opsionet, siç thotë ai, është blerja e një dere detektori metali dhe një pajisje me rreze X në kohën e duhur për të pasur kontroll mbi të gjithë ata që hyjnë. Intenca është që niveli i sigurimit gjatë hyrjes në objektin M-NAV të rritet përafërsisht në nivelin e sigurisë që operatori i aeroportit ka për të gjithë ata që hyjnë brenda aeroportit.

AAC gjithashtu propozoi masa për trajnimin shtesë të stafit nga agjencia e jashtme që punon për sigurimin fizik.  "Gjithashtu, për të rifituar shërbimin e tyre, për të punësuar njerëz të rinj, për t'i trajnuar ata, ne do t'i vërtetojmë ato sepse sigurimi i veprimeve të paligjshme në M-NAV është pjesë e procesit të certifikimit që ne zhvillojmë me ta. Nëse M-NAV tregon vullnet, aftësi për të zbatuar këto aktivitete dhe në periudhën e parashikueshme të përcaktuar nga një plan korrigjues i aktiviteteve i merr ato dhe na dëshmon se ato zbatohen, atëherë ne ia kemi arritur qëllimin. Nëse vërtetojmë se nuk është kështu, është ekstreme që të mund të revokojmë certifikatën në lidhje me veprimtarinë e sigurimit, të deklarojmë se M-NAV me të gjitha instalimet dhe pajisjet si në Shkup ashtu edhe në Ohër ndodhet në "ersajd"  dhe se kushdo që dëshiron të hyjë në ato objekte do të kalojë përmes sigurisë së operatorit të aeroportit. Nuk besoj se do të arrihet deri këtu", thekson drejtori i AAC-së.

Ai thekson se deri më tani M-NAV ka pranuar gjithmonë sugjerimet e tyre, ndërsa masat që janë të detyrueshme duhet të kryhen sepse, siç thekson ai, ka edhe urdhërpagesa për kundërvajtje sepse ata kanë vendosur sanksione për një përgjegjësi specifike ndaj një kompanie dhe personave.

Drejtori i AAC-së thekson se është për të ardhur keq që shërbimi i sigurimit në M-NAV ka pasur një transformim dhe është punësuar outsoursing,  gjë që, siç thotë ai, është sipas rregullores.  "Ata kanë dorëzuar të gjitha dokumentet e nevojshme që kanë trajnimin e nevojshëm, marrëveshjen e vlefshme midis tyre, që do të ushtrojnë sigurimin fizik në rampën e parë ku hyjnë automjetet dhe që e dyta tashmë ka sigurim nga vetë kompania. Por nga 15-16 persona, ai shërbim është reduktuar në dy ose tre,  por ne nuk mund të zgjidhim marrëdhëniet dhe interesat ndërpersonale në M-NAV, por mbikëqyrjen në kompetencën tonë", shprehet drejtori i AAC-së.

Ai përsëriti qëndrimin se nuk ka pasoja sigurie në rastin dhe procedurat në fushën e sigurimit fizik që mund të kishin shkaktuar pasoja të rënda dhe për këtë arsye duhet të punohet në të ardhmen të mos ndodhi gjëra të tilla.  Në 16 minuta sa zgjati incidenti, nga ora 14.53 deri në 16.09, thekson ai, nuk është regjistruar asnjë raport ngjarjeje as nga piloti, as nga kontrollori, as nga personeli i aeroportit dhe as nga ndonjë personel i aviacionit. Asnjë nga avionët, pavarësisht se ku ndodhet, qoftë gjatë ose pas incidentit, nuk ishte pa shërbimin standard të navigimit të ofruar nga M-NAV për avionët në fluturim.

Kishte, siç shton, rrezik që të ndodhte diçka sepse çdo shkelje e procedurave nga pikëpamja e sigurisë sigurisht që rrit rrezikun e pasojave të padëshiruara të sigurisë, por faktet thonë se në këtë rast nuk ka pasur pasoja të tilla. "Unë e dënoj këtë ngjarje dhe nuk duhet të kishte ardhur deri te kjo", tha Tuntevi.

Ai vlerëson si shumë të papërgjegjshme deklaratat në periudhën e kaluar se siguria ishte e rrezikuar dhe ia atribuon ato periudhës parazgjedhore dhe pretendon se

"Ne nuk kemi asnjë qëllim apo detyrë për të fshehur dikë ose për të shpallur dikë fajtor ose jo fajtor, ka prgane të tjera për këtë. Vërejmë një situatë, shohim se çfarë ka ndodhur nga pikëpamja e legjislacionit ndërkombëtar dhe vendor, cilat janë shkaqet dhe pasojat, e në bazë të kësaj nxjerrim zgjidhje, rekomandimet, sanksionet tona.., thekson drejtori i AAC-së.

Incidenti në M-NAV më 4 janar, solli ndryshime në menaxhmentin. Këshilli Mbikëqyrës i M-NAV pranoi propozimin e Qeverisë për të emëruar Hekuran Asanin dhe Millan Koraçin si drejtorë në kompani në vend të drejtorëve të mëparshëm Fahrudin Hamidi dhe Lube Stamenkovski dhe ndryshimi duhet të zyrtarizohet me regjistrimnin në Regjistrin qendror.

Pas vendimit të Qeverisë për ndryshimin e kreut të M-NAV, Sindikata e e Kontrollorëve të fluturimit (SKF), i cili në periudhën e kaluar reagoi ndaj punës së kryesisë aktuale të M-NAV dhe zbatimit të shpalljeve për punë, e pezulloi vendimin për grevë të përgjithshme.

Për ndërhyrjen në M-NAV, Prokuroria Themelore Publike Shkup hapi hetiм ndaj tetë personave për të cilët ekziston dyshimi i arsyeshëm se si bashkautor kanë kryer vepër penale – Rrezikim të sigurisë së trafikut ajror sipas nenit 303 paragrafi 2 në lidhje me nenin 22 të Kodit Penal.

Mbikëqyrja në M-NAV kryhet edhe nga Inspektorati Shtetëror i Punës (ISHP), gjithashtu me rekomandimin e Qeverisë. Mbikëqyrja fillestare u zgjerua pas ankesave të kandidatëve që janë paraqitur në shpalljet e fundit për punë dhe kanë parashtresë anonime për sindikatën. 

Foto: MIA