Bruksel, 6 qershor 2024 (MIA) – Në vend më 31 janar të vitit të kaluar, e ashtuquajtura normë e burgosjes ishte 142 të burgosur në 100.000 banorë, që është një rritje prej 25,5 për qind në nivel vjetor, sipas të dhënave nga Statistikat penale vjetore të Këshillit të Evropës për vitin 2023.

Me këtë, siç lajmëroi korrespondenti i MIA-s nga Brukseli, Maqedonia e Veriut renditet e dyta në mesin e anëtarëve të Këshillit të Evropës sipas rritjes së shkallës së burgosjes pas Moldavisë, ku ajo është rritur për 52,1 për qind. Pas vendit janë Qiproja me shkallë të burgosjes prej 24,8 për qind, Turqia me 15 për qind, Azerbajxhani me 12,5 për qind, Irlanda me 11,7 për qind, Mali i Zi me 11,3 për qind, Armenia me 10,6 për qind, Kroacia me 10,4 për qind dhe Hungaria me 8,7 për qind.

Lituania regjistroi rënien më të madhe të shkallës më 31 janar të vitit 2023 krahasuar me datën e njëjtë në vitin 2022 prej 8,9 për qind, përpara Estonisë prej 8,8 për qind dhe Greqisë prej 5,2 për qind.

Nga vendet e tjera të rajonit, shkalla e burgosjes në një vit është rritur në Bullgari u për 8,1 për qind, në Serbi për 4,2 për qind, në Slloveni për 2,1 për qind dhe në Shqipëri për 1,6 për qind, derisa në Rumani ajo është e pandryshuar. Ndryshe, shkalla mesatare e burgosjes në Evropë shënon rritje prej 2,4 për qind.

Nga ana tjetër, nëse shikohet në mënyrë nominale, me 142 të burgosur në 100.000 banorë, Maqedonia e Veriut renditet e 15-ta midis 48 drejtorive të burgjeve të vendeve anëtare të Këshillit të Evropës të përfshira me analizën.

Turqia ka shkallën më të lartë të burgosjes me 408 të burgosur në 100.000 banorë, përpara Gjeorgjisë me 256, Azerbajxhanit me 244, Moldavisë me 242, Hungarisë me 211, Polonisë me 194, Sllovakisë me 183, Shqipërisë me 179, Republikës Çeke me 176, Lituanisë me 174, Letonisë me 172, Malit të Zi me 168, Serbisë me 162, Estonisë me 151 dhe Maqedonisë së Veriut me 142 të burgosur për 100.000 banorë.

Shkallët më të ulëta të burgosjes janë regjistruar në Finlandë me 52 të burgosur në 100.000 banorë, Holandë me 52, Norvegji me 55, Gjermani me 67, Slloveni me 68, Danimarkë me 71, Zvicër me 73, Armeni me 79, Suedi me 80 dhe Irlandë me 85 të burgosur në 100.000 banorë.

Numri i përgjithshëm i të burgosurve në vendet e përfshira me Statistikën penale vjetore më 31 janar të vitit 2023 ishte 1.034.876 persona. Më së shumti të burgosur ose 348.265 ishin në Turqi, përpara Britanisë së Madhe me 90.964, Francës me 72.294, Polonisë me 71.228, Gjermanisë me 56.294, Italisë me 56.127, Spanjës me 55.909 dhe Ukrainës me 42.708 të burgosur.

Dendësia mesatare e burgjeve në 37 drejtori të burgjeve të anëtarëve të Këshillit të Evropës është ulur në nivel vjetor për 2 për qind nga 93,5 në 91,6 të burgosur për 100 vende në dispozicion, me ç'rast në vend ishte 101, duke u renditur në vendin e 10-të me Kroacinë për sa i përket mbipopullimit të institucioneve ndëshkuese-përmirësuese.

Në shtatë vende, dendësia e burgjeve ka qenë mbi 105 të burgosur për 100 vende, që konsiderohet “mbipopullim i lartë”, edhe atë Qipro me 166, Rumania me 120, Franca me 119, Belgjika me 115, Hungaria me 112, Italia me 109 dhe Sllovenia me 107 të burgosur në 100 vende. Dhjetëshen e parë që rrethojnë Maqedoninë e Veriut dhe Kroacinë e plotësojnë Greqia me 103 dhe Suedia me 102 të burgosur në 100 vende të lira.

Dendësia më e ulët në burgje regjistrohet nga Ukraina me 48 të burgosur në 100 vende të disponueshme, përpara Armenisë me 53, Spanjës (me përjashtim të Katalonjës) me 60, Estonisë me 68 dhe Bullgarisë dhe Lituanisë me 69 të burgosur në 100 vende të disponueshme.

Nga vendet e tjera të rajonit, dendësia e burgjeve në Turqi është 100, Mal të Zi me 78 dhe Shqipëri me 87 të burgosur në 100 vende të lira.

Mosha mesatare e të burgosurve maqedonas është 35 vjeç, e cila është nën mesataren e përcaktuar në 40 drejtori të burgjeve të përfshira me analizën, e cila është 38 vjet.

Të burgosurit më të rinj mesatarisht i ka Bullgaria me moshë mesatare 33 vjeç, përpara Suedisë me 34 vjeç dhe Danimarkës, Moldavisë dhe Francës, ku mosha mesatare e popullsisë së burgut, si dhe në vend, arrin 35 vjeç.

Të burgosurit më të vjetër me një moshë mesatare 50 vjeç i ka Serbia, përpara Gjeorgjisë me 44, Italisë me 43, Portugalisë dhe Spanjës me 41 secila, dhe Estonia, Shqipëria, Republika Çeke dhe Norvegjia me të burgosur me një moshë mesatare 40 vjeç.

Nga numri i përgjithshëm i të burgosurve, afërsisht 15 për qind kanë qenë të moshës 50 deri 64 vjeç, dhe kjo normë në vend është 21 për qind. Italia dhe Sllovakia kanë përqindjen më të lartë të të burgosurve në këtë kategori moshe, ose 24 vjeç, pasuar nga Maqedonia e Veriut dhe Portugalia me 21 për qind dhe Spanja me 19 për qind.

Nga të gjithë të burgosurit, vetëm pothuajse tre për qind ishin mbi moshën 65 vjeç, me atë shkallë më të lartë në Kroaci me 10,3 për qind, pasuar nga Lituania dhe Italia me pesë secila, Sllovenia me 4,8 për qind dhe Letonia dhe Shqipëria me 4,7 për qind.

Më 31 janar të vitit 2023, vetëm 5 nga 100 të burgosur në Evropë kanë qenë gra. Përqindja më e lartë e të burgosurve u regjistrua në Qipro me 9,2 për qind, përpara Republikës Çeke prej 8,5, Letonisë dhe Finlandës me 7,7, Hungarisë me 7,4 dhe Spanjës (me përjashtim të Katalonjës), Sllovakisë dhe Portugalisë me 7,2 për qind të të burgosurve femra. Më së paku të burgosur femra ka pasur në Shqipëri me 1,3%, përpara Kroacisë me 1,9%, Armenisë me 2,6%, Azerbajxhanit me 2,9%, Francës me 3,2% dhe Gjeorgjisë me 3,4%.

Nga numri i përgjithshëm i të burgosurve në burgjet evropiane, deri në 27 për qind ishin të huaj. Shkalla më e lartë e të burgosurve të huaj ose 78 për qind ishte në Luksemburg, përpara Zvicrës me 71, Greqisë me 57, Qipros me 55, Austrisë me 51, Spanjës dhe Maltës me 49 secila, Belgjikës me 42, Gjermanisë me 40, Sllovenisë me 34, Estonisë me 33, Italisë me 32 dhe Danimarkës me 29 për qind. Përqindja më e ulët e të burgosurve të huaj ishte në burgjet në Rumani me vetëm 1,1%, përpara Moldavisë me 1,5%, Azerbajxhanit me 1,9%, Ukrainës me 2,1%, Letonisë me 2,4%, Polonisë me 2,6% dhe Shqipërisë me 2,8%.

Pothuajse një e treta e atyre që u mbajtën në burgjet evropiane më 31 janar të vitit të kaluar kanë qenë në paraburgim. Në Maqedoninë e Veriut, në këtë datë, 12,3 për qind e personave të akomoduar në burg ishin në paraburgim, duke e vendosur vendin në vendin e pestë për sa i përket shkallës më të ulët të të burgosurve. Më pak persona në paraburgim ka pasur vetëm Republika Çeke me 7,5, Polonia me 11,4, Lituania me 11,2 dhe Rumania me 12,1 për qind të numrit të përgjithshëm të personave të privuar nga liria. Shkalla më e lartë e të paraburgosurve ishte në Shqipëri me 55 për qind, përpara Armenisë me 53 për qind, Luksemburgut me 49 për qind, Zvicrës me 46 për qind, Holandës me 45 për qind dhe Malit të Zi me 42 për qind.

Në vitin 2022, kohëzgjatja mesatare e dënimit të të burgosurve në burgjet evropiane ishte 10,1 muaj, që është më shumë se trefishi i kohëzgjatjes mesatare të dënimeve me burg në Maqedoninë e Veriut, që është tre muaj dhe renditet vendi i dytë në mesin e vendeve me dënimet më të shkurtra, menjëherë pas Zvicrës ku ishin 2,1 muaj. Pak pas vendit me një kohëzgjatje mesatare të dënimeve me burg prej 3,7 muajsh është Luksemburgu, përpara Holandës me 4,2 dhe Gjermania me 4,4 muaj.

Dënimi më i lartë mesatar me burg në kohëzgjatje prej 30,2 muajsh ishte në Portugali, përpara Azerbajxhanit prej 27,2, Ukrainës prej 26,1, Moldavisë prej 25,3, Rumanisë prej 24, Republikës Çeke prej 22, Lituanisë prej 20,5, Spanjës (me përjashtim të Katalonjës) prej 19,7, Estonisë prej 19,2, Greqisë prej 18,4 dhe Armenisë prej 18 muajsh.

Shkalla mesatare e vetëvrasjeve në burgjet evropiane në vitin 2022 ishte 5,3 vetëvrasës në 10.000 të burgosur. Shkalla më e lartë e vetëvrasjeve është regjistrua në Letoni me 21,7, përpara Zvicrës me 20,2, Francës me 19,1, Skocisë me 18,9, Katalonjës me 16,8, Italisë me 15, Belgjikës me 14,3, Luksemburgut me 14,2 dhe Sllovenisë me 13,9 vetëvrasje për 10.000 të burgosur.

Arsyeja kryesore e vuajtjes së dënimeve me burg në 45 administratat e burgjeve të anëtarëve të Këshillit të Evropës ishin krimet në lidhje me narkotikët. Kështu, më 31 janar të vitit 2023, 18,5 për qind e të burgosurve janë dënuar për vepra të lidhura me narkotike, pasuar nga dënime për vrasje ose vrasje në tentativë me 12,8, për vjedhje me 11,5, për grabitje me 7,7, për sulm fizik me 6,7, për vepra seksuale pa përdhunim me 4,6, për përdhunim 4,3, dhe për krim ekonomik ose financiar ose kundërvajtje në trafik me tre për qind.

Letonia ka shkallën më të lartë të të burgosurve të dënuar për vepra penale të lidhura me drogë me 42 për qind, përpara Azerbajxhanit me 42 për qind, Turqisë me 34 për qind, Italisë me 31 për qind, Belgjikës dhe Serbisë me 29 për qind secila, Danimarkës me 27 për qind dhe Suedisë e Maltës me 25 për qind .

Foto: МIА Arkivi