Shkup, 22 tetor 2025 (MIA) - Kompanitë e Maqedonisë duhet të lëvizin drejt operacioneve më të qëndrueshme dhe me karbon të ulët për të zvogëluar gjurmën e tyre të karbonit dhe për të arritur neutralitetin e karbonit. Duke pasur parasysh se nga 01.01.2026 BE-ja do të lançojë rregullin "ndotësi paguan" për produktet nga vendet e treta, përfshirë ato nga Maqedonia e Veriut, sipas nivelit të gjurmës së karbonit gjatë prodhimit të tyre, Oda Ekonomike dhe Banka Evropiane e Investimeve, së bashku me BE-në dhe Ministrinë e Energjetikës, Minierave dhe Burimeve Minerale, promovuan një Udhëzues të ri onlajn për dekarbonizim, të destinuar për ndërmarrjet e vogla dhe të mesme në vend, si një mjet praktik për përmirësimin e njohurive të tyre në lidhje me kapitalin e nevojshëm për investime në projekte për efikasitet energjetik dhe burime të rinovueshme të energjisë (BRE).

Ministria e Energjetikës, theksoi ministrja Sanja Bozhinovska, mbështet iniciativën e Odës Ekonomike dhe Bankës Evropiane të Investimeve për të promovuar platformën dhe Udhëzuesin e Dekarbonizimit. Bozhinovska theksoi se ende nuk dihet saktësisht se çfarë do të nënkuptojnë ndryshimet nga 01.01.2026 dhe njoftoi se për këtë qëllim, javën e ardhshme në vend vjen kryetari i Komunitetit Evropian të Energjisë, Artur Lorkovski, me të cilin do të kenë një takim mbi këtë temë.

"Na thanë se do të merret përzierja e Maqedonisë si vend. Kjo do të thotë se vitin e kaluar kishim 40% prodhim të energjisë elektrike nga burime të rinovueshme, dhe se do të jetë ajo përzierje. Nuk do të shikohet individualisht, por për vendin në tërësi. Kjo u tha herën e kaluar, por nuk ka asgjë përfundimtare. Nuk ka informacione dhe të dhëna të sakta, do të flasim edhe me Ministrinë e Çështjeve Evropiane, sepse ata komunikojnë me Brukselin dhe javën tjetër shpresoj se do të kemi më shumë detaje", tha Bozhinovska.

E pyetur nëse taksa nga 01.01.2026 do të mbulojë të gjitha produktet e eksportuara nga vendi apo vetëm nga dy sektorë - çeliku dhe çimentoja, Bozhinovska tha se duhet të jenë vetëm këta dy sektorë, por theksoi se duhet të ketë një periudhë tranzicioni, bashkim dhe përjashtim të tregut, për të cilin, siç shpjegoi Bozhinovska, ne tashmë po punojmë me Greqinë. "Këtu BE-ja vetë i ka zhvendosur pak terminet. Kjo do të jetë një temë diskutimi, do të kemi një takim më 18 dhjetor, por deri atëherë do të duhet të zbulojmë të gjitha informacionet", tha Bozhinovska.

Bozhinovska theksoi se si Ministri, ata e hartojnë legjislacionin, por nuk mund ta bëjnë vetë, dhe se kanë gjithashtu ndihmë nga Banka Evropiane e Investimeve dhe mbështetje nga BE-ja që kompanitë të njihen pak më mirë me njëra-tjetrën, sepse ka shumë përfitime.

Përfaqësuesi i Bankës Evropiane të Investimeve në Republikën e Maqedonisë së Veriut, Bjorn Gabriel, theksoi se anketat e fundit tregojnë se rreth 40 për qind e kompanive të Maqedonisë ende kanë mungesë të njohurive për ekonominë e gjelbër dhe përfitimet e saj.

"Megjithatë, ndërgjegjësimi po rritet dhe 27 përqind e kompanive të Maqedonisë e pranojnë se investimet e gjelbra mund t'i bëjnë ato më konkurruese dhe rreth 30 përqind e shohin se mund të kenë rritje të të ardhurave. Kjo tregon se perspektiva e biznesit është e qartë, tranzicionet e gjelbra mund të sjellin rritje. Investimet në tranzicionin e gjelbër modernizojnë operacionet, rrisin produktivitetin, ulin kostot dhe ndihmojnë në ndërtimin e zinxhirëve të rinj të eksportit", theksoi Gabriel.

Drejtori ekzekutiv i Odës Ekonomike Antoni Peshev, theksoi se oda i dërgon trendet dhe gjithë atë që duhet të bëhet si ndryshim dhe reforma edhe në shoqërinë tonë.

"Nuk ekziston mënyrë elegante dhe tranzicion i shpejtë drejt dekarbonizimit si problem i përgjithshëm, por oda është këtu që anëtarëve të saj t'u mundësojë qasje të drejtpëdrejtë në informatat të cilat mund të kontribuojnë që kompanitë ngadalë të hyjnë në atë proces", deklaroi Peshev.

Detyrimet janë detyrime, theksoi Peshev, dhe në parim, nëse kompanitë kanë ndonjë problem, do të diskutojmë temën se sa shtyrje u duhet për të kapur prizën, por anulimi i këtij procesi nuk mund të bëhet, sepse si shtet kemi marrë përsipër detyrime që duhet t'i përmbushim.

"Pavarësisht se sa kushton, do të duhet të jetë një pjesë integrale e të ardhmes së këtyre kompanive. Fatkeqësisht, nëse janë bërë shpenzime, duhet të flasim me Qeverinë për kredi të favorshme, për një mënyrë për ta bërë atë pozicion më të lehtë", tha Peshev.

Oda Ekonomike dhe Banka Evropiane e Investimeve promovuan sot një Udhëzues të ri onlajn për dekarbonizimin, të destinuar për ndërmarrjet e vogla dhe të mesme (NVM) në vend, si një mjet praktik për të mbështetur kalimin e tyre drejt operacioneve më të qëndrueshme dhe me karbon të ulët. sa/

Foto: MIA