Shkup, 27 mars 2024 (MIA) - Detyrimi, sulmet kibernetike, infrastruktura joadekuate, pengesat logjistike, fushata dezinformative, secili prej këtyre rreziqeve paraqet kërcënim për besueshmërinë e proceseve zgjedhore, dhe në përballjen me këto rreziqe Komisioni Shtetëror i Zgjedhjeve (KSHZ) nuk mund të punojë i izoluar, qasja e përbashkët dhe bashkëpunimi i të gjitha palëve relevante të përfshira në procesin zgjedhor është me rëndësi thelbësore, thotë kryetari i KSHZ-së, Aleksandar Dashtevski.

Në panelin e sotëm me temë “Forcimi i bashkëpunimit ndërmjet institucioneve për vlerësimin e rreziqeve zgjedhore”, Dashtevski tha se rreziqet e treguara kërkojnë hartimin e strategjive gjithëpërfshirëse për trajtimin më të lehtë.

“Tashmë jemi duke bashkëpunuar intensivisht me Ministrinë e Punëve të Brendshme dhe të gjitha veprimet janë në nivel të lartë, kemi miratuar edhe një rregullore për policinë në procesin zgjedhor. Për më tepër, agjencitë e sigurisë kibernetike në epokën e digjitalizimit janë të rëndësishme, si dhe në mbrojtjen e infrastrukturës zgjedhore në kohë kërcënimesh kibernetike është parësore. Bashkëpunimi me autoritetet e sigurisë kibernetike ndihmon në zbutjen e kërcënimeve ndaj sistemeve zgjedhore, sigurimin e bazave të të dhënave të votuesve dhe zbutjen e rrezikut që sistemet dhe bazat e të dhënave elektronike të komprometohen ose të manipulohen. Megjithatë, Kodi Zgjedhor i referohet bashkëpunimit me ministritë e tjera. Organizatat e shoqërisë civile janë të rëndësishme këtu pasi ato luajnë një rol kyç në promovimin e transparencës. Bashkëpunimi me organizatat përmirëson përpjekjet për informim dhe forcon mekanizmat për monitorimin e parregullsive zgjedhore. Shumë i rëndësishëm është edhe bashkëpunimi me mediat, në këtë cikël zgjedhjesh kemi bërë marrëveshje bashkëpunimi me MIA-n ku kemi bërë trajnime për gazetarët”, theksoi ai.

Ai shtoi se ndryshimet në Kodin Zgjedhor u miratuan mjaft vonë.

“Në shtator kemi bërë një vlerësim se mund të ketë rrezik në përshtatje, pra përgatitjen e dokumenteve personale që janë bazë për votim. Nga aspekti financiar, mendoj se nuk do të jetë më si herën e kaluar, sepse kishim kohë që nga viti 2021 të miratonim një kod të ri dhe shumë ndryshime të tjera”, tha Dashtevski.

Në këtë aktivitet, i cili kishte për qëllim forcimin e bashkëpunimit ndërmjet institucioneve të ndryshme në procesin e vlerësimit të rreziqeve zgjedhore para zgjedhjeve të ardhshme, si dhe informimin e qytetarëve dhe publikut për kuptimin dhe rolin e bashkëpunimit ndërmjet institucioneve në procesin zgjedhor, përfaqësues të tjerë të institucioneve të përfshira në procesin zgjedhor.

Në fjalën e tij, ministri i Punëve të Brendshme, Pançe Toshkovski, theksoi se për të siguruar zgjedhje të drejta dhe demokratike, MPB-ja ka punuar intensivisht në trajnimin e policëve dhe gjithëpërfshirjen në qasje. Ai bën me dije se me mbështetjen e OSBE-së dhe ODIHR-it është hartuar një manual për sjelljen e punonjësve të policisë.

Prokurori publik Ljupço Kocevski thekson rolin dhe rëndësinë e prokurorisë publike në parandalimin e rreziqeve të mundshme gjatë periudhës zgjedhore.

“Zgjedhjet e lira dhe shteti i së drejtës janë segmentet bazë në një shtet, këto dy parime janë të lidhura pazgjidhshmërisht dhe janë kyçe për respektimin e të gjitha të drejtave të njeriut, përgjegjësia për mbrojtjen e këtyre parimeve është e madhe për të gjitha institucionet që janë pjesë e këtij debate”, theksoi Kocevski.

Ai bën me dije se tashmë në Prokurorinë Publike është ngritur një komision për monitorimin e parregullsive të mundshme zgjedhore, trazirave, por edhe paligjshmërive të mundshme që do të prishnin procesin demokratik.

“Komisioni monitoron në baza ditore të gjitha njoftimet e mediave të shkruara dhe elektronike lidhur me zgjedhjet dhe ka mundësi të inicojë procedura pas votimit në bazë të fjalëve të marra. Në ditën e zgjedhjeve organizohet punë e jashtëzakonshme në prokuroritë në mbarë vendin dhe komisioni është në komunikim të vazhdueshëm me organet e tjera që kujdesen për rregullsinë e procesit zgjedhor”, sqaroi Kocevski.

Sa i përket dinamikës, ai tha se prioritet në procedurë kanë të gjitha rastet e formuara në lidhje me shkeljet dhe paligjshmëritë e mundshme zgjedhore.

Zëvendësministri në MSHIA, Stefan Andonovski, alarmon për rryshfete masive parazgjedhore me mijëra vende pune.

“Kemi 2700 vende të reja pune. Qindra institucione, dy muaj para zgjedhjeve, papritmas panë nevojën për të shpallur vende të reja pune që përfaqësonin 2 për qind të sektorit publik. Numri i reklamave rritet me më shumë se 60 për qind krahasuar me vitet kur nuk ka zgjedhje. Vëllimi i punës është ulur pjesërisht në periudhën parazgjedhore dhe do të ishte logjike që institucionet t'i publikonin njoftimet pas zgjedhjeve, e jo para tyre. Por, për një kohë të gjatë askush nuk kërkon logjikë në hapat e qeverisë”, theksoi Andonovski.

Në fjalën e tij, ai përmendi se për disa nga ata kandidatë për punësim, të cilëve nuk u kanë përfunduar procedurat, ka informacione jozyrtare se disa prej tyre kanë pësuar presion që të organizojnë njerëzit për të votuar në zgjedhje.

Kryetarja e Komisionit Shtetëror për Parandalimin e Korrupsionit (KSHPK) Tatjana Dimitrovska thekson se me ndryshimet e fundit të Kodit Penal nuk u zgjidh një çështje e rëndësishme që lidhet me mediat e internetit, gjegjësisht reklamimin e pjesëmarrësve në fushatën zgjedhore në rrjetin elektronik të portaleve, të cilat siç bën me dije ajo përfshinin një pjesëmarrje të madhe në buxhetin e shtetit.

“Në fushatën zgjedhore, portalet elektronike, mediat, përfshijnë një pjesë të konsiderueshme të parave nga buxheti i shtetit, 25 për qind e buxhetit të shtetit, ose dy milionë e gjysmë euro, i kalojnë mediave elektronike, të cilat si instrument reklamimi nuk janë të normativizuara me asnjë ligj dhe reklamimi i tyre nuk kontrollohet”, ka thënë Dimitrovska.

Ajo ka bërë të ditur se në KSHPK kanë filluar aktivitetet për monitorimin e veturave zyrtare.

“Aktivitetet i kemi filluar me monitorimin e përdorimit të automjeteve zyrtare, por edhe në këtë pjesë nuk kemi mundësi të veprojmë, të krijojmë bashkëpunim dhe kemi mbajtur një takim pune me ministrin Toshevski dhe me kërkesën tonë kemi ofruar të dhëna për 1500 institucione shtetërore që kanë obligim nga ditën e shpalljes së zgjedhjeve në KSHPK të dorëzojnë të dhënat për automjetet zyrtare që disponojnë dhe nga të dhënat që kemi marrë për 1500 institucione që përdorin rreth 20000 automjete shërbimi, vetëm 300 institucione kanë dorëzuar të dhëna në KSHPK, që është një numër dukshëm i vogël”, vlerësoi Dimitrovska.

Ajo bën të ditur se nga dita e shpalljes së zgjedhjeve në KSHPK kanë arritur rreth 20 ankesa lidhur me mosprocedurimet.

“Në përputhje me ndalesat e përcaktuara në Kodin Zgjedhor, ne kemi përgatitur raste, kemi paraqitur kërkesa pranë institucioneve për të gjitha dokumentet e nevojshme, pasi të marrim të dhënat e nevojshme, do të marrim masat e mëtejshme për veprim. Ne gjithashtu vazhdimisht u përgjigjemi të gjitha pyetjeve të gazetarëve dhe mundohemi të jemi sa më transparentë”, tha ajo.

Ajo shtoi se Komisioni ka një rol të rëndësishëm edhe në monitorimin e financimit të fushatës zgjedhore.

“Ne kemi autoritetin për të monitoruar dhe analizuar transaksionet financiare dhe financimin e fushatës zgjedhore, për të zbuluar se çfarë parregullsish ekzistojnë. Për realizimin e këtij aktiviteti na është dhënë akses legal elektronik në llogaritë e të gjithë pjesëmarrësve në fushatë dhe do të vazhdojmë me analizat tona”, theksoi Dimitrovska.

Audituesja shtetërore Marjana Boshkovska Tasevska tha se për të rritur transparencën në Entin Shtetëror të Revizionit kanë krijuar një praktikë me të cilën para skadimit të afatit për përpilimin e raporteve financiare, institucionet duhet të publikojnë njoftim në ueb faqen e tyre se deri në cilin afat dhe në çfarë forme pjesëmarrësit duhet t'i përmbushin obligimet e tyre ligjore, me këtë mënyrë të veprimit, sipas saj, është ngritur vetëdija e të gjithë pjesëmarrësve në fushatën zgjedhore.

Paneli u organizua nga Instituti i Ohrit.

Foto: MIA