Shkup, 19 mars 2024 (MIA) - Sesioni i dytë i debatit nëse do të vendoset poligrafi për zyrtarët që punojnë në punë me rrezik të lartë në vijën kufitare për të parandaluar korrupsionin e mundshëm sot e mbajti Qendra qeveritare Kombëtare Koordinuese për Menaxhimin e Kufirit, ndërsa morën pjesë përfaqësues të sektorit joqeveritar, shoqatave të operatorëve të autobusëve dhe kamionëve, odave tregtare dhe përfaqësues të sindikatave policore dhe doganore.

Gjatë prezantimit të projektit, koordinatori kombëtar për menaxhimin e kufijve, Vladimir Pivovarov, tregoi se korrupsioni është një faktor kryesor në ekonominë gri që pengon rritjen e PBB-së dhe zhvillimin e ekonomisë, ndërsa zyrtarët e kufirit që kanë marrë ryshfet mund të jenë gjithashtu një kërcënim për sigurinë nëse ata kalojë drogë ose armë.

 Ai theksoi se poligrafi është një test për të përcaktuar ndershmërinë dhe integritetin dhe profesionistët që kanë këto karakteristika nuk duhet të kenë frikë nga ky lloj kontrolli, i cili planifikohet të aplikohet para fillimit të detyrës dhe më pas një herë në vit. Ai vuri në dukje shembullin e vendeve në botë, si Turqia dhe Singapori, të cilat avancuan ndjeshëm ekonomitë e tyre dhe e rritën PBB-në e tyre disa herë pas zgjidhjes së problemit me korrupsionin.

“Fillimi i çdo ekonomie gri nis në vijën kufitare. Poligrafi është një zgjidhje përfundimisht e detyruar për korrupsionin e përhapur, sepse ndërgjegjësimi moral në vendin tonë është zero dhe ka rënë nën zero. Nëse vazhdojmë kështu, korrupsioni do të na shkatërrojë të gjithëve, do të shkojmë në kleptokraci dhe prandaj duhet zgjidhur. Kjo është një ide fisnike dhe askush nuk duhet të frikësohet nëse është i sinqertë”, theksoi Pivovarov dhe shtoi se në luftën kundër korrupsionit ndikojnë negativisht hetimet e gjata dhe të dobëta dhe procedurat gjyqësore me dënime me kusht për zyrtarët e korruptuar.

Propozimi parashikon që poligrafi të kryhet një herë në vit, i detyrueshëm për të gjithë ata që punojnë në një vend pune me rrezik në kufi. Testi do të administrohet nga profesionistë të licencuar me detektorë të gënjeshtrës moderne dhe nëse oficeri dështon në test, ai ose ajo do të largohet nga puna.

Nikolla Bozhinovski, përfaqësues i kompanisë "Poligraf Centar" sqaroi funksionimin e poligrafit - sistem me disa komponentë me senzorë që, ndër të tjera, monitoron ndryshimet në frymëmarrje, rrahjet e zemrës dhe reagimin psikofiziologjik të të anketuarit ndaj pyetjeve të caktuara (stimul) për një ngjarje të caktuar. Ai apeloi që të mos kihet frikë nga testimi i detektorit të gënjeshtrës, i cili është një proces specifik taktik-metodologjik dhe se do të zbatohet sipas të gjitha standardeve profesionale dhe etike.

“Reagimi është pasojë e sistemit nervor autonom të çdo personi që ne nuk mund ta kontrollojmë në mënyrë arbitrare. Ajo funksionon në mënyrë të pavarur, pa kontrollin tonë, ashtu si kur flemë nuk e bëjmë trupin tonë të marrë frymë, por sistemi nervor autonom i thotë të marrë frymë. Saktësia e pajisjes poligrafike sipas hulumtimeve më të fundit shkencore është deri në 97 për qind, që është niveli më i lartë në të gjitha kërkimet për zbulimin e gënjeshtrës... Nuk shoh asnjë arsye pse dikush nuk duhet t'i nënshtrohet një testi poligraf për të vërtetuar pafajësinë e tij në lidhje me një ngjarje kriminale për të cilën dyshohet për përfshirje... Me ndihmën e këtij sistemi, kushdo që është i ndershëm dhe punon sipas rregullave, nuk duhet të ketë frikë për vendin e punës. Kushdo që është besnik ndaj institucionit ku punon, nuk duhet të ketë dyshim se ky proces do t'i dëmtojë. Prandaj nuk shoh arsye që të mos pranohet ky propozim pozitiv kur të gjithë jemi të vetëdijshëm për dëmin e korrupsionit”, tha Bozhinovski.

Ai theksoi se në vend janë katër ekzaminues të licencuar, dy prej të cilëve në sektorin privat dhe dy në sektorin publik dhe kompania e tyre “Poligraf Centar” është gjithashtu e licencuar për trajnimin e poligrafistëve të ardhshëm nëse miratohet ky projekt.

Për pjesëmarrësit në debat, ideja është e pranueshme, por besojnë se duhet të merren parasysh edhe aspekte të tjera të korrupsionit.

 Gjino Shkrijeli nga sektori i spedicionit beson se është e nevojshme të rishikohen shkaqet e korrupsionit dhe të shqyrtohet se çfarë e motivon sjelljen korruptive. Ai tha se kjo sjellje është rritur edhe nga sanksionet, pra gjobat e larta për shkelje, që po të mos ishin aq drastike nuk do të kishte ryshfet.

“Arsyet e korrupsionit janë sanksionet dhe mosfunksionimi i sistemit. Për shkak se institucionet janë joefikase dhe transportuesi duhet të presë gjatë për një dokument, ai kërkon zgjidhje duke gjetur lidhje, miq, sepse i bllokohet puna. Duhet ndërhyrë në gjobat për kundërvajtje, që të mos jenë aq drastike. Nëse ato janë të larta, do të ketë ryshfet. Fokusi duhet të jetë në shkaqet e korrupsionit paralelisht me pasojat”, theksoi Shkrijeli.

Goce Dellçev nga Sindikata e Pavarur e Policisë tha se e mbështesin fuqimisht idenë e këtij projekti, për të cilin mendon se duhet të përfshihen edhe strukturat më të larta, si shefat, ndihmësdrejtorët, ndihmësministrat...

“Në këtë mënyrë, kur paratë të mbeten në buxhet, do të kemi më shumë të ardhura për policinë. Ata do të jenë më të kënaqur dhe shoqëria jonë do të jetë në nivel më të lartë”, tha Dellçev.

Katerina Maletiq nga sektori i transportit beson se ideja e poligrafit është e shkëlqyer për të zhdukur korrupsionin, por problemi sipas saj është mosndëshkimi edhe kur vërtetohet korrupsioni.

“Kemi pasur edhe raste kur një roje kufitare është regjistruar duke marrë ryshfet. Edhe me prova të forta nuk ka konkluzion dhe gjithçka shkon dëm”, tha Maletiç, sipas të cilit faji në korrupsion është më i madh tek personi që ka marrë ryshfet sepse është zyrtar.

Në shkurt, qeveria mori vendim për organizimin e një debati publik në pesë seanca për iniciativën për futjen e testimit poligraf. Plani është që ato të përfundojnë deri në mes të prillit dhe Qendra Kombëtare Koordinuese për Menaxhimin e Kufirit të dorëzojë një raport në Qeveri. Nëse Qeveria e miraton atë, një raport do t'i dërgohet Kuvendit.

Foto: MIA