Strugë, 16 qershor 2023 (MIA) - Mali i Zi është mik i madh i Maqedonisë së Veriut dhe ne jemi mbështetës i fortë në rrugën tuaj evropiane. Unë inkurajoj dialogun që ekziston aktualisht në kuadrin e ndryshimeve kushtetuese që ju duhet të bëni. Shpresoj se nga kjo do të dilni edhe më të fortë si shoqëri, thotë presidenti i ri malazez, Jakov Millatoviq në një intervistë ekskluzive për MIA-n.

Ai vlerësoi se në periudhën e kaluar vendi ka bërë hapa të rëndësishëm përpara, gjë që sipas tij është njohur nga Brukseli, i cili është përgjigjur në mënyrë të mirë duke e dhënë mbështetje Maqedonisë së Veriut me fillimin e hapit të parë të negociatave.

“Është e sigurt që ngjarjet në Ukrainë, pra agresioni rus kundër Ukrainës, e kanë zgjuar Brukselin që të fillojë të sillet pak më politikisht ndaj procesit të zgjerimit, dhe jo vetëm teknikisht, siç ka ndodhur shpesh deri tani. Është me të vërtetë e rëndësishme për të gjitha vendet tona nga Ballkani Perëndimor, dhe kjo është ajo që ka ndryshuar rrënjësisht në vitin e kaluar, që Brukseli e kuptoi se ai timon politik drejt Ballkanit Perëndimor është i domosdoshëm”, thotë presidenti malazez Millatoviq në një intervistë për MIA-n i pyetur se sa e rëndësishme është që në kuadrin e integrimit evropian, vendi të përfitojë nga rrethanat e reja gjeopolitike për shkak të luftës në Ukrainë.

Në këtë pikëpamje, shton ai, "natyrisht, Mali i Zi ka bërë përparimin më të madh në atë rrugë, dhe kjo është arsyeja pse unë mendoj se anëtarësimi ynë i plotë do të jepte përkrahje apo mbështetje të të gjitha vendeve të tjera nga Ballkani Perëndimor, dhe këtu, mbi të gjitha, kam parasysh edhe Maqedoninë e Veriut”.

Vijon intervistën e plotë dhe video materiali me presidentin malazez Jakov Millatoviq:

Fituesi i zgjedhjeve të parakohshme parlamentare në Mal të Zi është Lëvizja Evropa Tani - (Pokret Evropa sada - PES), bashkëthemelues i së cilës jeni ju. Mandati për formimin e Qeverisë do t'i jepet PES-së. Duke marrë parasysh rezultatet e zgjedhjeve dhe nevojën për koalicion, a prisni të formoni një qeveri të qëndrueshme dhe si i komentoni vlerësimet e analistëve politikë se ky do të ishte një mision pothuajse i pamundur dhe se Mali i Zi po hyn në një periudhë jostabiliteti politik?

“Mendoj se shoqëria malazeze ka kaluar nëpër ndryshime vërtet të mëdha në dy-tre vitet e fundit dhe ndryshimi më i madh ishte në vitin 2020 kur ndryshoi regjimi. Ju e dini që atëherë u formua një qeveri, në të cilën nuk përfshihej partia e mëparshme në pushtet. Që atëherë kemi pasur dy qeveri të ndryshme dhe është e sigurt se në këtë mënyrë kemi hyrë në një fazë të re të zhvillimit demokratik, përveç të gjithave, hapi i radhës u hodh në zgjedhjet presidenciale, më 2 prill të këtij viti, kur e mposhta bindshëm presidentin e mëparshëm, Milo Gjukanoviq, dhe duket se pikërisht nga ai moment Mali i Zi hyri në një fazë të re si të zhvillimit demokratik, si dhe të zhvillimit ekonomik.

Pra, këto zgjedhje parlamentare që u zhvilluan javën e kaluar ishin, mund të thuhet me siguri, të parat pa asnjë presion, në të cilat qytetarët votuan lirshëm. Dhe ky është një hap i madh përpara për Malin e Zi. Sigurisht që na takon të gjithëve tani që Mali i Zi të ketë një qeveri të qëndrueshme, e cila do të ketë një detyrë të rëndësishme, dhe ajo ka të bëjë me rritjen e standardit të jetesës së qytetarëve të Malit të Zi, promovimin e sundimit të ligjit dhe një fokus vërtet më të fortë në integrimin evropian. Ajo që thashë edhe në fushatën për presidentin e Malit të Zi është se tani ky është treni i fundit për Malin e Zi, në mënyrë që në vitet e ardhshme, nëse vërtet bëjmë atë që na takon, vendi të bëhet anëtar i plotë i BE-së.

Dhe mendoj se pikërisht kjo është detyra kryesore e kësaj qeverie të ardhshme. Se sa e qëndrueshme do të jetë sigurisht që varet nga shumë gjëra. Si president, shpresoj se do të jetë stabile dhe se stabiliteti dhe kapaciteti i tij reformues do t'i përmirësojnë më tej gjërat në Mal të Zi dhe, së bashku me mua në rolin e presidentit të Malit të Zi, do ta sjellin më në fund vendin në BE.

Podgorica filloi negociatat e anëtarësimit me BE-në në vitin 2012. Ju shprehët besimin tuaj se Mali i Zi duhet të bëhet anëtar i BE-së deri në periudhën 2027-2028. Sa real është ky synim nëse marrim parasysh deklaratat e fundit të Makronit dhe planin me katër pika të Von der Lajenit për përshpejtimin e integrimit të rajonit në BE?

“Shikoni, menjëherë pasi u bëra president i Malit të Zi, shkova në vizitën time të parë zyrtare në Bruksel dhe me këtë në mënyrë simbolike tregova përkushtimin tim, si president, ashtu edhe ndaj gjeneratës së re të politikanëve në Mal të Zi, për rrugën evropiane. Nga ana tjetër, kam marrë mesazhe vërtet inkurajuese nga Brukseli dhe mendoj se ky është momenti i duhur, muajt e ardhshëm, viti i ardhshëm – dy vitet e ardhshme, nga të cilat Mali i Zi mund të përfitojë dhe të bëjë një hap të rëndësishëm përpara. Hyrja e Malit të Zi në BE është një prioritet mbi të gjitha prioritetet. Jam i bindur se anëtarësimi i plotë i Malit të Zi është një gjë shumë më e madhe se vetë Mali i Zi. Në këtë mënyrë, do të ishte një tregues i mirë se zgjerimi është i gjallë, do të ishte një sinjal i mirë për të gjitha vendet e tjera të Ballkanit Perëndimor. Do të ishte një sinjal i mirë nga Brukseli dhe për vendet e Evropës Lindore. Dhe unë mendoj se në këtë kuptim ka vërtet një momentum të fortë si në Mal të Zi ashtu edhe në Bruksel që kjo situatë të ndodhë. Kjo është arsyeja pse unë mendoj se është e vërtetë. Sigurisht, ne duhet të vazhdojmë dhe të forcohemi edhe më shumë me reforma të caktuara. Këtu, mbi të gjitha, mendoj për reformat që kanë të bëjnë me luftën kundër krimit dhe korrupsionit. Mendoj se tani në Mal të Zi ka një vullnet të fortë politik për këtë. Mendoj se këto zgjedhje parlamentare, pas atyre presidenciale, kanë treguar se Mali i Zi po shkon në atë drejtim dhe jam shumë optimist.

Maqedonia e Veriut i ka vendosur vetes synimin për anëtarësim të plotë në BE deri në vitin 2030, por për të vazhduar në këtë rrugë, është e nevojshme miratimi i amendamenteve kushtetuese. Sa e rëndësishme është për vendin që të përdorë momentin me rrethanat gjeopolitike në zhvillim për shkak të luftës në Ukrainë që e kanë kthyer zgjerimin në agjendën e BE-së?

“Së pari, dua të them se Mali i Zi është një mik i madh i Maqedonisë së Veriut dhe se në mesin e të gjithë atyre që marrin vendime në Mal të Zi, ju keni një mik të fortë dhe një përkrahës të madh në rrugën evropiane të Maqedonisë së Veriut. Është rezultat i një afërsie të fortë mes qytetarëve të Malit të Zi dhe qytetarëve të Maqedonisë së Veriut dhe kjo është baza e gjithçkaje. Prandaj, ne me të vërtetë presim me padurim çdo hap përpara që Maqedonia e Veriut do të ndërmarrë në rrugën e saj drejt anëtarësimit të plotë në BE. Mendoj se në periudhën e tranzicionit, Maqedonia ka bërë shumë, ka bërë hapa të rëndësishëm përpara dhe më duket se Brukseli u përgjigj në mënyrë të mirë, duke i dhënë një mbështetje Maqedonisë së Veriut dhe Shqipërisë duke nisur, si të thuash, hapi i parë i negociatave ndërmjet Maqedonisë së Veriut dhe Komisionit Evropian. Është e sigurt se ngjarjet në Ukrainë, pra agresioni rus ndaj Ukrainës, mund të kenë zgjuar edhe Brukselin që të fillojë të sillet pak më politikisht ndaj procesit të zgjerimit, dhe jo vetëm teknikisht, siç ka ndodhur shpesh deri tani. Mendoj se kjo është me të vërtetë e rëndësishme për të gjitha vendet tona nga Ballkani Perëndimor dhe se kjo është ajo që ka ndryshuar rrënjësisht vitin e kaluar, që Brukseli e ka kuptuar se ai timoni politik drejt Ballkanit Perëndimor është i nevojshëm. Në këtë kuptim, natyrisht, Mali i Zi bëri përparimin më të madh në atë rrugë, dhe kjo është arsyeja pse unë mendoj se anëtarësimi ynë i plotë do t'i jepte një mbështetje dhe një shtytje të gjitha vendeve të tjera të Ballkanit Perëndimor, dhe këtu, mbi të gjitha, unë do të përmendja edhe Maqedonia e Veriut. Unë inkurajoj dialogun që ekziston aktualisht në Maqedoninë e Veriut në kontekstin e ndryshimeve kushtetuese që Maqedonia e Veriut duhet të bëjë. Shpresoj se do të dilni edhe më të fortë prej kësaj si shoqëri dhe me të vërtetë në këtë pikëpamje i mbështes përpjekjet e të gjithë vendimmarrësve në Maqedoninë e Veriut për të shkuar drejt rrugës evropiane.

Mali i Zi nuk është pjesë e Ballkanit të Hapur, e cila konsiderohet si nisma më e spikatur për integrimin rajonal, në qershor Banka Botërore njoftoi se kursimet nga nisma janë tre miliardë euro. Ju tashmë keni deklaruar se Mali i Zi duhet të jetë pjesë e nismës. Kur mund të bashkohet Podgorica në Ballkanin e Hapur?

“Para se të hyja në politikën malazeze, kam qenë ekonomist në BERZH për shumë vite dhe nga formimi im akademik dhe profesional, jam vërtet një mbështetës i fortë i integrimeve ekonomike rajonale. Unë besoj se jemi një rajon që në kuadrin e marrëdhënieve ekonomike jemi të orientuar drejt njëri-tjetrit. Dhe çdo integrim ekonomik i rajonit është një hap i mirë përpara. Shpesh harrojmë se pikërisht integrimet evropiane janë ana tjetër e medaljes në raport me integrimet rajonale, pra integrimet ekonomike rajonale janë themeli i integrimeve evropiane, sepse ju e mbani mend dhe e dini se historia e BE-së ka lindur si histori e ekonomisë rajonale, integrimet e Francës, Gjermanisë, Italisë dhe vendeve të Beneluksit. Dhe mendoj se kjo nuk duhet harruar në Ballkanin Perëndimor. Në këtë aspekt, CEFTA dhe Procesi i Berlinit dhe të gjitha integrimet e tjera ekonomike rajonale kanë bërë vërtet shumë. Besoj se kjo, e cila lindi organikisht nga rajoni i Ballkanit Perëndimor, nëse e vendosim në fokusin e rrugës sonë evropiane, mund të jetë edhe një nxitje e mirë. Natyrisht, kjo çështje për Malin e Zi do të vendoset nga qeveria e re dhe përbërja e re e Kuvendit të Malit të Zi, por nëse si shoqëri e vendosim Ballkanin e Hapur në funksion të integrimeve tona evropiane, mendoj se është një gjë e mirë për Malin e Zi dhe Ballkanin Perëndimor.

Në kontekstin e luftës në Ukrainë dhe tensioneve në Kosovë, a prisni që rajoni të shkojë drejt integrimit evropian dhe stabilizimit të mëtejshëm apo drejt destabilizimit dhe shpërbërjes së mundshme?

“Mali i Zi është një fqinj shumë i mirë dhe fotografia që patëm në Podgoricë më 20 maj, ditën e inaugurimit tim, kur pothuajse të gjithë liderët nga Ballkani Perëndimor ishin në Podgoricë, ku për fat të keq, z.Pendarovski tashmë kishte një takim të planifikuar paraprakisht, kështu që nuk mundi të merrte pjesë, por vetë prezenca e presidentit të Serbisë dhe presidentit të Kosovës dhe presidentit të Kroacisë dhe tre anëtarëve të presidencës së BeH dhe presidentit të Shqipërisë dhe Bullgarisë, atë ditë bëri një imazh të Podgoricës për Ballkan Perëndimor, i cili bashkëpunon dhe që është i orientuar drejt nesh. Unë kam besim se vetëm Ballkani Perëndimor, i cili është pjesë e BE-së, mund të jetë i qëndrueshëm dhe i begatë. Dhe kjo është një politikë që unë promovoj dhe mendoj se është një politikë që duhet ta promovojmë të gjithë së bashku.

Prandaj, përmirësimi i mëtejshëm i marrëdhënieve të mira fqinjësore është një nga prioritetet e politikës së jashtme të Malit të Zi dhe të gjitha mesazhet që po i dërgoj si president dhe që do të jenë në periudhën e ardhshme janë në këtë sfond. Unë do të doja shumë, mendoj se të gjithë në rajonin e Ballkanit Perëndimor do të dëshironin të shihnin një de-përshkallëzimin e plotë të përplasjeve dhe në përgjithësi të mosmarrëveshjeve midis Beogradit dhe Prishtinës. Ne e mbështesim fuqishëm dialogun ndërmjet Beogradit dhe Prishtinës, jemi të gatshëm të ndihmojmë nëse kërkohet ndihmë diku, por normalizimi i plotë i marrëdhënieve ndërmjet Serbisë dhe Kosovës është baza për një Ballkan Perëndimor të qëndrueshëm dhe të begatë dhe ne qëndrojmë pas kësaj. Mendoj se ne kemi një qëndrim krejtësisht identik lidhur me këtë çështje me BE-në, se për të arritur atë deeskalim, është e nevojshme që sërish të zhvillohen zgjedhje në veri të Kosovës, të plotësohen edhe këto parakusht, që kanë të bëjnë me themelimin e Asociacionit të Komunave Serbe në Veri të Kosovës, si disa hapa për de-përshkallëzimin e mëtejshëm të tensioneve dhe gjithçka që çon drejt kësaj, Mali i Zi e mbështet. Në këtë pikëpamje, qëndrimi ynë është i qartë dhe mendoj se është i ngjashëm me qëndrimin e Maqedonisë së Veriut. Unë besoj se ne me të vërtetë kemi nevojë për një Ballkan Perëndimor të prosperuar dhe të qëndrueshëm si pjesë e BE-së.

Violeta Gerov

Foto: MIA

Video dhe montazhi: Asllan Vishko