Podgoricë, 24 qershor 2025 (MIA) - Për dikë që nuk ka qenë kurrë në kryeqytetin e Malit të Zi, në Podgoricë, përshtypja e parë që lë është rregulli i gjelbërimit, vazot me lule dhe disa palma përgjatë bulevardit kryesor, rrugët e pastra, ndërtimi dhe zgjerimi dinamik i qytetit, i cili nuk e prish ritmin e përditshëm të jetës.

Kur shëtisni nëpër Podgoricë gjatë ditës, nuk mund të mos e vini re atë rastësi ballkanike, por me një dozë sharm modern evropian, të mbushur me dinamizëm dhe multikulturalizëm. Qyteti sot është një metropol modern që e ruan të kaluarën e tij dhe shikon të ardhmen me optimizëm.

Podgorica është një qytet që balancon traditën dhe modernitetin, midis natyrës dhe jetës urbane. Hapja, mikpritja dhe pozicionimi i saj strategjik e bëjnë atë një destinacion tërheqës për turistët, investitorët dhe të gjithë ata që duan të përjetojnë atmosferën autentike malazeze.

Qëndrimi ynë ishte në pjesën moderne të qytetit, ku u mbajt seminari për gazetarët nga Ballkani Perëndimor i organizuar nga WeBalkans dhe ku shkëmbyem mendime me kolegët nga rajoni mbi trendet e reja në mënyrën e trajtimit të dezinformimit. Në atë pjesë të qytetit ka edhe disa hotele më të mëdha, të cilat ishin të mbushura me turistë nga e gjithë bota.

Në pikëpamjen urbanistike, Podgorica është një qytet kontrastesh, një përzierje e së vjetrës dhe së resë, me pjesë të qytetit që kanë arkitekturë tipike historike, ndërtesa nga periudha socialiste, përfshirë ndërtesën mbresëlënëse të Radiotelevizionit të Malit të Zi. Në dekadat e fundit, qyteti ka përjetuar urbanizim intensiv me lagje moderne, ura dhe arkitekturë moderne me trende bashkëkohore që përdorin çelik dhe xham.

Vendi i preferuar për të dale për banorët e Podgoricës është Rruga e Bokës (Bokeshka), e cila është një zonë për këmbësorë. Gjatë gjithë ditës deri në mbrëmje vonë, kafenetë përgjatë rrugës janë të mbushura plot; duket sikur askush nuk është me nxitim, por po kalon kohë duke u çlodhur me miqtë.

Legjenda e kafesë “Dojç”

Në Podgoricë, pirja e kafesë është më shumë sesa një kënaqësi e thjeshtë - është një ritual i vogël i vërtetë, një mundësi për bisedë, një shkëmbim mendimesh... Kafenetë e Podgoricës janë të hapura nga ora 8 e mëngjesit - aty pihet kafeja e parë dhe planifikohen detyrat e përditshme. Ekziston një legjendë për kafenë “Dojç” midis banorëve të Podgoricës. Bashkëbiseduesi ynë na tregoi legjendën sipas së cilës termi “Dojç” hyri në zhargonin malazez gjatë krizës inflacioniste të viteve 1990. Në atë kohë, kur monedhat lokale po humbnin vlerë, marka gjermane u bë monedha më e qëndrueshme e përdorur për transaksionet e përditshme. Kafenetë filluan të vlerësonin produktet e tyre në marka dhe ekspresi i gjatë me qumësht, i cili u bë i preferuari midis mysafirëve, shpesh tarifohej me çmimin e një marke, prandaj ka edhe emrin unik “Dojç-kafe”.

Ndërthurja e së vjetrës dhe të resë

Podgorica ruan me sukses ndërthurjen e së vjetrës dhe të resë, duke u kujdesur për ndërtesat e vjetra historike - simbole të qytetit dhe zhvillimin modern urbanistik.

Nga monumentet e vjetra, na la mbresa Kulla e Sahatit, e cila është 16 metra e lartë dhe e ndërtuar në shekullin e 17-të. Ajo që është interesante në lidhje me këtë kullë është se i mbijetoi bombardimeve në Luftën e Dytë Botërore. Informacioni historik në lidhje me këtë monument është se në vitin 1890, pas çlirimit të Podgoricës nga turqit, në majë të kullës u vendos një kryq, i cili ka qëndruar gjithmonë në Kullën e Sahatit që atëherë, dhe i cili u hoq gjatë rindërtimit në vitin 2017. Kjo shkaktoi pakënaqësi tek popullsia dhe një kërkesë për kthimin e tij në kullë. Sot, kjo Kullë Sahati është një simbol i rëndësishëm historik i Podgoricës dhe Malit të Zi.

Ndërtesa e Teatrit Kombëtar të Malit të Zi (TKM) është gjithashtu një ndërtesë moderne interesante. Historia e TKM-së fillon në vitet 1950, por jeta teatrale në vend daton që nga shekulli i 19-të dhe u zhvillua për herë të parë në Cetinje. TKM është sot një teatër modern që kultivon trendet bashkëkohore ndërkombëtare të teatrit dhe ka një repertor të larmishëm që përfshin si prodhime inovative të klasikëve botërorë ashtu edhe trashëgimi dramatike vendase.

Ura e Mijëvjeçarit është një nga ndërtesat më të reja në Podgoricë. Ndërtimi filloi në vitin 2005 dhe kushtoi shtatë milionë euro. Ura shtrihet mbi lumin e Moraçës, është 140 metra e gjatë dhe kolonat ngrihen 57 metra mbi tokë. Ajo ka dy korsi trafiku dhe një shteg për këmbësorë në të dyja anët. Zvogëlon ngarkesën e trafikut në urat e tjera që lidhin qendrën e qytetit me zonat me popullsi të dendur në anën tjetër të lumit të Moraçës.

Gjurmët e qytetit të lashtë të Dukljes, qendra më e rëndësishme urbane në territorin e Malit të Zi gjatë sundimit romak, ndodhen në një zonë të urbanizuar të Podgoricës së sotme, në zonën midis lumenjve Zeta, Moraça dhe Shiralija.

Brigjet e këtyre lumenjve shërbenin si një mbrojtje natyrore dhe në të njëjtën kohë përfaqësonin kufirin e zgjerimit territorial të vendbanimit të lashtë.

Hamami i mëparshëm (banja) u ndërtua në stilin oriental gjatë periudhës osmane dhe konsiderohet një trashëgimi e rëndësishme kulturore e qytetit, në të cilën organizohen ngjarje të rëndësishme.

Një monument i rëndësishëm i ngritur në kujtim të viktimave të bombardimeve në të dy luftërat botërore është monumenti Bomba në qendër të qytetit, i zbuluar në vitin 1994.

Malazezët me standardin aktual janë më afër Evropës

Në një bisedë me bashkëbiseduesen tonë, kur u pyet se si jetojnë atje, ajo tha se çmimet po rriten çdo ditë, por me pagat e tyre ata ende mund të përballojnë një jetesë të mirë. Pra, paga minimale është 600 euro, ndërsa mesatarja është 1000 euro.

Pamë edhe çmimet në tregje - buka e bardhë kushton 0.70 euro, një litër qumësht nga një euro në 2.5 euro, 100 gramë kafe rreth 1.5 euro, 90 gramë çokollatë nga një euro në 1.5 euro, por sipas shitësve, kur ka ulje çmimesh, çmimet mund të jenë më të ulëta.

Çmimi i mishit, sipas vlerësimeve tona, është i ngjashëm me tonën, kështu që çmimi i një kilogrami biftek pule është nga 5.90 deri në 9.40 euro, një pulë e tërë kushton 3.5 euro për kilogram, mishi i qengjit midis 12-13 euro, mishi i derrit nga 5.90 deri në 8 euro për kilogram, mishi i viçit për kilogram rreth 9-11 euro, ndërsa bifteku midis 15-17 euro.

Benzina në mesin e qershorit varionte nga 1.43-1.46 euro për litër, ndërsa nafta 1.30 euro për litër. Përndryshe, çmimet e karburantit në vendin e tyre, siç na tha bashkëbiseduesi ynë, ndryshojnë një herë në 15 ditë.

Sipas gjithçkaje që pamë në kryeqytetin e Malit të Zi, duket se malazezët ngadalë por me siguri shkojnë drejt Evropës.

Neda Dimova Prokiq

Foto: MIA