Bruksel, 15 maj 2024 (MIA) - Në institucionet ndëshkuese-përmirësuese në Maqedoninë e Veriut, janë bërë përmirësime në aspektin e higjienës dhe gjendjes në qeli, por trajtimi i personave të privuar nga liria nga policia mbetet i pandryshuar dhe është i pranishëm korrupsioni në mesin e stafit të burgjeve, bëhet e ditur në raportin e fundit të Komitetit Evropian për parandalimin e torturës dhe veprimin jonjerëzor ose poshtërues ose ndëshkimit (KPT) të Këshillit të Evropës.

Raporti është përgatitur në bazë të perceptimeve të ekipit të Komitetit gjatë vizitës periodike në vend në tetor të vitit të kaluar, ndërsa krahasimet u bënë në raport me qëndrimin e mëparshëm në vitin 2019.

Siç tregohet në dokument, vizita u përqendrua në trajtimin e policisë, duke përfshirë ankesat për ngacmimin e pretenduar të policisë, dhe në kushtet në repartet e paraburgimit në katër institucione burgimi dhe Shtëpinë edukative-përmirësuese në Tetovë, si dhe në trajtimin dhe kushtet e jetesës së pacientëve në dy spitale psikiatrike dhe banorëve të një shtëpie për personat me nevoja të veçanta.

Në raport, Komiteti arriti në konkluzionin se nuk kishte përmirësim në trajtimin e personave të privuar nga liria nga policia në vend krahasuar me vizitën e tij në vitin 2019.

"KPT-ja mori shumë pretendime për ngacmime policore në momentin e arrestimit apo marrjes në pyetje në zyrën e inspektorit të policisë. Ne u bëjmë thirrje autoriteteve që më në fund të miratojnë strategji koherente për të luftuar këtë fenomen", bëhet e ditur në raportin.

Komiteti vlerëson gjithashtu se organi i llogaridhënies policore trepalëshe i krijuar kohët e fundit, respektivisht Mekanizmi për mbikëqyrje të Jashtme të policisë, duhet të mbështetet nga miratimi i metodologjisë për zbatimin e hetimeve efektive për pretendimet për ngacmime dhe tortura bazuar në rekomandimet e tij konkrete.

Lidhur me shqetësimet shumëvjeçare të Komitetit në lidhje me situatën në burgje, Raporti thekson se janë bërë përmirësime në burgjet në Shkup, Shtip dhe Prilep, veçanërisht në drejtim të "sigurimit të një niveli minimal të higjienës dhe situatës në qeli".

KPT thekson se situata në burgun në Idrizovë “mbetet alarmante” me abuzimin fizik të të burgosurve nga personeli i burgut dhe izolimin e zgjatur të të burgosurve me probleme, dhunën e të burgosurve dhe kushtet johigjienike dhe të pasigurta.

Sipas Komitetit, këto probleme shprehen më tej në pjesën e institucionit të tipit të mbyllur, ku ka një mbipopullim të madh të të burgosurve. Kushtet, siç thuhet në raport, rëndohen edhe nga korrupsioni i përhapur dhe favorizimi i të burgosurve të caktuar nga stafi, gjë që dëmton funksionimin e duhur të institucionit.

Dokumenti vëren se zbatimi joadekuat i dispozitave të kujdesit shëndetësor në burgje vazhdon, për shkak të personelit të pamjaftueshëm dhe ekzaminimit joadekuat mjekësor të të burgosurve të sapoardhur dhe trajtimit të të burgosurve me probleme për shkak të përdorimit të narkotikëve, dhe rekomandon që Ministria e Shëndetësisë të tregojë “udhëheqje më të madhe në adresimin e këtyre mangësive”.

"Reforma strategjike e sistemit të burgjeve duhet të përqendrohet në çrrënjosjen e korrupsionit midis stafit dhe profesionalizimin e udhëheqjes së burgjeve, përmes emërimeve transparente dhe të depolitizuara në bazë të meritave, si dhe duke siguruar varësinë e tyre hierarkike ndaj administratës së burgjeve, rekomandon Komiteti.

Lidhur me Qendrën ndëshkuese-përmirësuese në Tetovë, Komiteti përcaktoi se shkelësit e mitur u vendosën në kushte të kënaqshme dhe ofruan një regjim të dedikuar të aktiviteteve që synonin riintegrimin e tyre në bashkësinë nga një grup profesionistësh të përkushtuar.

Megjithatë, raporti kritikon aspekte të caktuara të kushteve materiale dhe faktin se aktivitetet e detyrueshme arsimore janë pezulluar për shkak të mungesës së financimit dhe në pritje të miratimit të rregullativës ligjore.

“Është e nevojshme të kontrollohen dozat dhe llojet e ilaçeve psikotrope të përshkruara për shkelësit e mitur, të cilat duken krejtësisht joadekuate”, konstaton Komiteti.

Lidhur me vizitën në dy spitalet psikiatrike, vlerësohet se pacientët në përgjithësi trajtohen në mënyrë korrekte, por vihet re se për shkak të "praktikave joformale të ndarjes së pacientëve" në Repartin e mjekësisë ligjore në spitalin psikiatrik në Shkup, ku pacientët mbahen pa mbikëqyrje mjekësore ose pa iu ofruar ndonjë aktivitet individual terapeutik.

"Kushtet e jetesës në të dy institucionet ndryshojnë në varësi të gjendjes së rinovimit dhe mirëmbajtjes së reparteve dhe në disa prej tyre ato janë të varfra dhe johigjienike," shtohet në dokumentin.

Në Raportin shprehet kritikë ndaj praktikës së vërejtur në spitalin psikiatrik në Demir Hisar për lidhjen e pacientëve në një shtrat me zinxhirë metalikë dhe dry, të cilat mund të konsiderohen trajtim çnjerëzor dhe degradues dhe ai duhet të ndalet menjëherë.

"Lidhur me situatën në institucionin e posaçëm për personat me aftësi të kufizuara mendore në Demir Kapi, që nga viti 2019 është bërë progres duke transferuar banorë të caktuar në njësitë e banimit në bashkësinë. Autoritetet duhet të kujdesen që të gjithë banorët të përfitojnë nga një gamë të përshtatshme aktivitetesh dhe të rishikojnë situatën e personelit, veçanërisht duke rekrutuar një mjek të përhershëm dhe duke rritur numrin e personelit të përhershëm, shtohet në raportin.

Komiteti thekson se raporti është publikuar në përputhje me procedurën automatike të publikimit të rënë dakord nga autoritetet e vendit. 

Foto: arkivi i MIA-s