Shkup, 19 qershor 2023 (MIA) - Në mungesë të një strategjie të qartë të zgjerimit, vazhdimisht dëgjojmë të njëjtat mantra: nga BE-ja se politika e "dyerve të hapura" mbetet, dhe nga vendet e rajonit se anëtarësimi i plotë në Bashkimin Evropian është opsioni i vetëm për të cilin nuk ka alternativë, kështu që në kushte të tilla do të doja të promovoja një ide për një iniciativë që do t 'u lejojë vendeve të Ballkanit Perëndimor qasje në tregun e përbashkët evropian dhe qasje në fondet evropiane, tha sot ish-Presidenti Branko Crvenkovski në një debat të organizuar nga Këshilli i Ambasadorëve mbi "Maqedonia e Veriut midis Ballkanit të Hapur dhe Procesit të Berlinit: a është e mundur anëtarësimi në Bashkimin Evropian më shpejt?".  

“Mjedisi i përgjithshëm në Bashkimin Evropian, por edhe në vendet kandidate, nuk lë shumë hapësirë për të shpresuar se procesi i integrimit evropian do të marrë një vrull të përshpejtuar, nuk pyes në afat të shkurtër dhe të mesëm, sepse Bashkimi Evropian nuk ka një plan të qartë dhe të dakorduar konsensualisht se çfarë do të bëjë me veten, dhe si rezultat as se çfarë do të bëjë me Ballkanin Perëndimor”, tha Crvenkovski, duke theksuar se iniciativa e tij në këtë fazë nuk pengon vendimmarrjen tashmë të komplikuar brenda BE-së.  

Ai potencoi se nisma do të kishte të bënte me mundësimin e vendeve në rajon për të hyrë në tregun e përbashkët dhe fondet evropiane, por se ajo nuk do të ishte ndonjë alternativë apo zëvendësim për anëtarësimin e plotfuqishëm në BE.  

"Përkundrazi, do të ishte një hap apo fazë kalimtare që do të lehtësonte arritjen e këtij qëllimi", tha Cërvenkovski.  

Sipas tij, duke pranuar dhe realizuar një iniciativë të tillë, vendet e rajonit do të përmirësonin performancën e tyre ekonomike, e kështu do të ishin edhe më të gatshme për anëtarësim të plotfuqishëm, e Bashkimi Evropian do të forconte besueshmërinë dhe ndikimin e tij në rajon dhe do të eliminonte të gjitha rreziqet e ndikimeve jo-evropiane dhe antievropiane.  

Sigurisht, nuk ka asnjë garanci që të gjitha vendet në rajon do të bien dakord dhe do të qëndrojnë pas një ideje të tillë, as nëse kjo arrihet që BE-ja ta pranojë atë dhe të vjen deri te realizimin e saj. Por nëse nuk e provojmë, nuk do ta dimë asnjëherë se si do të ishte epilogu. Në fund të fundit, nuk kemi asgjë për të humbur", theksoi Cërvenkovski.  
 
Ish presidenti theksoi se për realizimin e nismës së këtillë do të mund të shfrytëzohej Zona tashmë ekzistuese Ekonomike Evropiane, me çka u mundësohet Islandës, Lihtenshtajnit dhe Norvegjisë të marrin pjesë në tregun e brendshëm të BE edhe pse nuk janë anëtarë të Bashkimit.  
 
"Varianti i dytë i mundshëm që do të shmangte procedurat komplekse për pranimin e anëtarëve të rinj në EEO, e njëherësh do të mundësohej edhe qasje në fondet evropiane, është nëse BE-ja nënshkruan marrëveshje të re të veçantë me të gjitha vendet e Ballkanit Perëndimor që në të njëjtën kohë do të mundësonte pjesëmarrje në tregun e përbashkët evropian dhe mundësinë e përdorimit të fondeve evropiane", theksoi Cërvenkovski.  
 
Sipas tij, do të ishte mirë që vendet e Ballkanit Perëndimor, përmes Procesit të Berlinit, Ballkanit të Hapur ose ndonjë forme tjetër të bashkëpunimit dhe komunikimit rajonal, të përcaktojnë dhe harmonizojnë një nismë të këtillë të përbashkët dhe me të të paraqin para Bashkimit Evropian, në mënyrë që t'i japin cilësi të re dhe dinamikë të re integrimit dhe të bëjnë një hap më të madh përpara nga situata e tanishme e status quo-së.  
 
"Me fjalë të tjera, ne vendet kandidate për anëtarësim t'i ndihmojmë BE-së që të përcaktojë strategji më të qartë ndaj rajonit të Ballkanit Perëndimor dhe procesit të integrimit të tij", porositi Cërvenkovski.  
 
Ai theksoi se për një nismën e tillë është nxitur nga fakti se aty ku ishim vitin e kaluar gjendemi edhe sot, pa progres të dukshëm dhe serioz.  

"Dhe kjo vlen jo vetëm për Maqedoninë, por edhe për vendet e tjera në rajon, pa marrë parasysh nëse e quajmë Evropën Juglindore apo Ballkani Perëndimor. I vetmi përjashtim mund të jetë Shqipëria, për të cilën u mor vendim për të filluar negociatat. Ne i hapëm ato, por nuk i filluam negociatat. Siç qëndrojnë gjërat, është e vështirë të parashikohet nëse dhe kur kjo do të ndodhë", theksoi Crvenkovski.  
 
Ai përkujtoi se Bosnja e Hercegovina mori statusin e kandidatit, por me 14 kushte dhe pa të drejtë përdorimi të fondeve evropiane, Kosovës për shkak të ngjarjeve në veri i kërcënohen madje edhe sanksionet nga BE dhe Shtetet e Bashkuara , ndërsa Serbia dhe Mali i Zi i filluan bisedimet me BE-në nëntë apo 11 vjet më parë.  
 
“Pikërisht për shkak se procesi i negociatave me ta po ecën ngadalë, tre vjet më parë Franca propozoi dhe shtetet e tjera anëtare miratuan një metodologji të re për zhvillimin e negociatave. Le të kujtojmë se pikërisht për shkak të kësaj, e jo për shkak të vetos bullgare, në tetor të vitit 2019, përkundër rekomandimit pozitiv nga Komisioni Evropian, Maqedonia nuk filloi bisedimet me Bashkimin Evropian. Dhe cili është rezultati i metodologjisë së re? Në këto tre vjet, as Serbia e as Mali i Zi nuk kanë bërë ndonjë hap të dukshëm, të rëndësishëm përpara në procesin e bisedimeve. Me fjalë të tjera, për arsye të ndryshme për shtete të ndryshme, procesi i integrimit evropian në të gjithë rajonin ose po qëndron në vend ose po bën përparim simbolik", konkludoi Cërvenkovski.  

Ai theksoi se në krijimin e politikave tona në lidhje me integrimin evropian, duhet të marrim parasysh edhe kontekstin më të gjerë, e jo gjithçka të barazohet vetëm me problemin me Bullgarinë, sepse faktet flasin se integrimi në raport me të gjithë rajonin e Ballkanit Perëndimor ngec me hapa të vegjël të kohëpaskohshëm.  
 
"Sipas mendimit tim, të paktën në këtë moment nuk ka hapësirë për më shumë optimizëm, as për disa vite të ardhshme. Në Bashkimin Evropian, veçanërisht në mesin e të ashtuquajturve anëtarë "të vjetër" dhe më me ndikim, pozicioni i mëposhtëm po forcohet gjithnjë e më shumë: "Së pari reforma e Bashkimit, e tek pastaj zgjerimi i ri". Por një koncept i përmbyllur për atë se çfarë lloj reforme dhe në çfarë mënyre dhe në çfarë periudhe kohore do të zbatohet, nuk është promovuar ende", theksoi Crvenkovski.  

Sipas tij, çfarëdo reformë në Bashkim mund të zbatohet vetëm me mbështetjen unanime të të gjitha vendeve anëtare, ndërsa konsensusi i plotë është i vështirë të arrihet edhe për çështje më pak të rëndësishme se çfarë statusi do të kenë dhe çfarë privilegjesh do të humbasin disa vende me këto ndryshime.  

“Më duhet të pranoj se për mua janë mjaft të palogjikshëm dhe pa mbështetje reale deklaratat, pa marrë parasysh se prej ku vijnë dhe nga kush vijnë, se nëse fillojmë negociatat tani për 4, 5 ose 7 vjet, ne do të bëhemi një anëtar i plotfuqishëm i Bashkimit ose se lufta në Ukrainë krijon një momentum të ri që do të përshpejtojë procesin e zgjerimit. Mund të jem gabim, por duke parë ndarjen brenda Bashkimit dhe sa e vështirë është të dalësh me një qëndrim të unifikuar për çështjet kryesore që lidhen me luftën, të tilla si sanksionet kundër Rusisë, ndihma ushtarake për Ukrainën, si të merresh me krizën energjetike dhe ekonomike si pasojë e luftës, kam frikë se kjo do të rrisë skepticizmin, jo entuziazmin për zgjerimin e Bashkimit", shtoi ish presidenti.  

Sipas tij, hulumtimet e mendimit në disa vende anëtare të BE konfirmojnë disponimin e tillë, e për politikanët, veçanërisht përpara zgjedhjeve, anketat dhe disponimi i qytetarëve kanë ndikim kyç.  

"Nga ana tjetër, pritja tepër e gjatë, premtimet e dhëna dhe të papërmbushura nga BE-ja për vendet e rajonit, vendosja e kushteve dhe shantazhet, që bien ndesh me vlerat themelore evropiane siç është rasti me Maqedoninë, kanë çuar gjithashtu në rënien e mbështetjes për integrimin në BE edhe në vendet e rajonit. Disa hulumtime pasuese dhe objektive të mendimit publik e tregojnë qartë këtë në rastin e Republikës së Maqedonisë", shtoi Crvenkovski.  

Ai theksoi se për fat të keq rezultati i gjithë kësaj është situata e status quo-së dhe në rrethana të tilla ne kemi një zgjedhje midis dy opsioneve: e para është të qëndrojmë pasivë, të presim dhe të shpresojmë për ndonjë mrekulli, për ndonjë kthesë radikale që do të përshpejtojë procesin ose të jemi proaktivë për të dhënë ide që do të thotë një hap përpara dhe do të lejojë një integrim para anëtarësimit të plotfuqishëm në BE.  

"Me këtë rast duhet ta kemi të qartë! Asnjë iniciativë nuk ka ndonjë shans për t'u shqyrtuar, e lëre më të pranohet nga BE nëse vjen individualisht nga ndonjë shtet. Vetëm një propozim i përbashkët dhe i harmonizuar nga të gjitha vendet e rajonit mund të tërheqë vëmendjen dhe të vihet në rendin e ditës në Bruksel. Që një gjë e tillë të realizohet, bashkëpunimi rajonal, besimi i ndërsjellë dhe njohja e interesave të përbashkëta janë vendimtare", shtoi Cërvenkovski.  

Ai u bëri thirrje faktorëve politikë në vend, nëse ata konsiderojnë se kjo ide është interesante dhe meriton vëmendje, në rregull do të ishte i lumtur, e nëse e konsiderojnë të keqe apo të pavlerë, mund ta kritikojnë ose thjesht ta injorojnë atë.  
 
"Por ju lutem, mos i vini vulën partiake dhe mos e përfshini në konfrontimet tuaja ditore-politike. Nuk është rastësi që vendosa ta promovoj këtu para Këshillit të Ambasadorëve. Para njerëzve me përvojë të madhe jetësore dhe diplomatike. Por, edhe me përkatësi të ndryshme politike", shtoi Cërvenkovski.  
 
Foto: MIA