Shkup, 31 maj 2023 (MIA) - Kthimi i diplomave të unifikuara për kandidatët që përfundojnë me sukses trajnimin fillestar për gjyqtarë dhe prokurorë publikë në Akademinë e gjyqtarëve dhe prokurorëve publikë, si dhe ndryshimi i radhës së pranimit të provimi janë pjesë e ndryshimeve të propozuara në ligjin për  AGJPP-në i cili është në procedurë parlamentare. Këtë e ka sqaruar për MIA-n, Drejtoresha e Akademisë, Natasha Gaber Damjanovska, pasi në faqen e AGJPP-së është publikuar njoftimi për kandidatët për pranim në gjeneratën e IX të trajnimit fillestar, në të cilin thuhet se Komisioni për Provimin Pranues ka vendosur të mos i nënshtrohet testit të kualifikimit për sa i përket dinamikës kohore nga data 29 maj deri më 4 qershor sepse, siç theksohet, “projektligji i ri për AGJPP-në është në procedurë parlamentare dhe pritet të kalojë deri në fund të muajit” dhe se ata do të njoftohen në mënyrë plotësuese për kushtet.

Ai shpjegoi se projekt-teksti i ri i ligjit është hartuar në vitin 2019 dhe se më pas është përpunuar sipas konsultimeve nga Komisioni Evropian. Sa i përket ndryshimeve për provimin pranues, Gaber Damjanovska theksoi se është bërë vlerësimi se zgjidhja aktuale është e pafavorshme për kandidatët sepse për përgjigjet e gabuara merren pikë negative dhe se vetëm ndryshimet ligjore mund ta korrigjojnë këtë gjendje.

Në vazhdim e gjithë biseda me drejtoreshën e AGJPP-së Natasha Gaber Damjanovska:

Më datën 23 maj, në faqen e Akademisë së Gjyqtarëve dhe Prokurorëve Publikë keni publikuar njoftimin për kandidatët për pranim në gjeneratën e IX të trajnimit fillestar, në të cilin thoni se Komisioni i Provimeve Pranuese ka vendosur që testi i kualifikimit të mos bëhet në afatet kohore të datës 29 maj deri më 4 qershor sepse, siç është theksuar, “projektligji i ri për AGJPP-në është në procedurë parlamentare dhe pritet të miratohet në fund të muajit” dhe do t'i informoni në mënyrë plotësuese për datat. A mund të sqaroni se cilat do të jenë ndryshimet?

“Së pari ju bëj me dije se propozim-teksti i ri i ligjit për Akademinë është hartuar  tashmë gjatë vitit 2019, në kuadër të Ministrisë së Drejtësisë, nga një komision i caktuar për këtë qëllim, i përbërë nga përfaqësues të gjyqësorit, Ministrisë së Drejtësisë, Akademisë dhe Sektori Civil. Më vonë, teksti u formulua sipas procesit të konsultimit dhe sugjerimeve të Komisionit Evropian. Fatkeqësisht, dinamika e miratimit të këtij ligji është ngadalësuar ndjeshëm në Kuvend, njësoj si propozimet e tjera ligjore.

Është e rëndësishme të theksohet se Akademia në vazhdimësi ruan statusin e saj të sistemit si e vetmja pikë hyrëse për pozitat e gjyqtarit dhe prokurorit publik, siç është edhe qëndrimi i Komisionit Evropian, dhe se procesi arsimor në trajnimin fillestar zgjat dy vjet. Në të njëjtën kohë, respektohen standardet që janë standardizuar në tekstet e mëparshme ligjore. Ndryshime pasojnë në pjesën teknike të dhënies së provimit pranues, i cili ruan kryesisht konturet aktuale. Po ashtu, rikthehet dhënia e diplomave të unifikuara, për kandidatët që do të përfundojnë me sukses trajnimin fillestar, pra do të mund të punojnë edhe si gjyqtarë edhe si prokurorë publikë.

Çfarë do të nënkuptojnë ndryshimet në ligj për kandidatët, a është ligjërisht i vlefshëm një ndryshim i tillë që ndodh gjatë procedurës së nisur dhe a ka shkelje të Kushtetutës duke qenë se testi për një nga tre gjuhët e huaja të përdorura në BE është marrë tashmë?

“Sipas zgjidhjes ligjore aktuale, fillimisht merret gjuha e huaj, më pas vijon pjesa kualifikuese e provimit, testi psikologjik, testi i integritetit, pjesa praktike e provimit dhe në fund pjesa me gojë. Provimi i kualifikimit përmban 100 pyetje nga të gjitha lëndët juridike dhe secila përgjigje e saktë mbart 1 pikë, përgjigjet e pasakta dhe të ngjashme me përgjigjen e saktë kanë 0 pikë, ndërsa përgjigjet e pasakta në masë më të vogël ose më të madhe kanë pikë negative, pra -0.5 dhe -1 pikë. Për të kaluar këtë pjesë, kandidati duhet të marrë të paktën 40 pikë. Vlerësohet se një sistem i tillë është i pafavorshëm për kandidatët, sepse pikët e fituara në disa pyetje mund të humbasin duke iu përgjigjur gabim pyetjeve të tjera. Duke qenë se është zgjidhje ligjore, kjo situatë mund të korrigjohet vetëm me një tekst të ri ligjor. Sipas projektligjit të ri, fazat e provimit janë si më poshtë: gjuha e huaj, testi psikologjik, testi i integritetit, provimi i kualifikimit, provimi praktik dhe pjesa me gojë. Vlerësohet se duke qenë se tre pjesët e para janë eliminatore (e mori provimin dhe nuk e mori provimin), është më mirë që të jenë para pjesës profesionale. Më pas, në pjesën kualifikuese, pyetjet mbeten 100, por përgjigjet e ofruara do të jenë vetëm tre, pa pikë negative dhe përgjigja e saktë do të ketë 1 pikë. Për të kaluar këtë pjesë, do të jetë e nevojshme të shënoni të paktën 61 pikë.

Pjesa praktike ruan formatin e marrjes së një lënde nga lënda penale dhe një nga lënda civile, ku secili ka maksimum 35 pikë. Pjesa me gojë e provimit përmban 30 pikë. Secili anëtar i komisionit jep notën e tij, nga e cila më pas merret nota mesatare, ruhet anonimiteti në pjesën me shkrim dhe provimi me gojë do të regjistrohet.

Më duhet të theksoj se sipas ligjit, i gjithë procesi i provimit pranues kryhet nga një komision i përzgjedhur për këtë qëllim, i cili punon në mënyrë të pavarur. Përbëhet nga një kryetar dhe nëntë anëtarë, të cilët kanë edhe zëvendësit e tyre. Anëtarët emërohen nga organet gjyqësore të shtetit dhe vetëm një anëtar është nga Ministria e Drejtësisë, duke qenë se Ministria ka kompetencë ligjore për të mbikëqyrur punën e Akademisë. Sipas ligjit, drejtori nuk ka autoritet në procesin e provimit pranues, dhe shërbimet në Akademi i shërbejnë organizativisht procesit dhe punës së komisionit.

Programi për dhënien e provimit mbetet i pandryshuar. Për sa i përket fazave të procesit të deritanishëm, dhënia e provimit të gjuhës së huaj është padyshim faza e parë. Është më e leverdishme të ndiqet testi psikologjik dhe testi i integritetit që do t'i nënshtrohej para pushimeve vjetore, ndërkohë që kandidatët mund të përgatiteshin në mënyrë solide për pjesën profesionale të provimit që do të zhvillohej në shtator. Mënyra e re e pikëzimit të testit kualifikues është realisht më e favorshme, më e lehtë për kandidatët dhe heq përgjigjet e shumta, ndonjëherë konfuze, që i ofrohen pyetjes. Së fundi, një avokat me njohuri cilësore juridike duhet të provojë veten përmes një njohurie solide të praktikës, përmes së cilës duhet të dijë të veprojë, të arsyetojë dhe të argumentojë me ekspertizë. Nuk besoj se kjo pjesë mund të jetë e dukshme deri më tani, vetëm përmes kompjuterit duke klikuar në përgjigjet e ofruara.

A ka Komisioni një garanci nga partitë politike sepse thonë se “presin që amendamentet në AGJPP të miratohen së shpejti”. Po sikur të zgjatet për një periudhë më të gjatë?

“Besoj se procesi i miratimit të ligjit të ri do të jetë dinamik. Në rast se kjo nuk ndodh, Akademia gjithmonë mund të vazhdojë të veprojë sipas dispozitave të ligjit aktual. Sigurisht, angazhimi është të mos humbim shumë kohë pa nevojë në këtë proces, i cili është vërtet kompleks.

Testi për njërën nga tre gjuhët e huaja të përdorura në BE, i cili nga 513 kandidatët që kishin të drejtë ta merrnin atë, 349 e morën, 107 nuk e morën, 56 nuk u paraqitën në test dhe një u skualifikua për shkak të fotografimit të testit. A keni ndonjë informacion për ankesat në lidhje me këtë cikël kualifikimi?

“Sipas Ligjit për Akademinë e Gjyqtarëve dhe Prokurorëve Publikë, një nga kushtet për pranim në trajnimin fillestar është njohja aktive e njërës prej tre gjuhëve më të përdorura të Bashkimit Evropian (anglisht, frëngjisht ose gjermanisht), përcaktohet në kuadër të provimit pranues të Akademisë.

Meqenëse Ligji i Akademisë nuk e rregullon mënyrën e dhënies së testit të njohurive aktive të njërës prej tre gjuhëve më të përdorura të Bashkimit Evropian, kjo çështje rregullohet me Rregulloren për dhënien e provimit pranues në "Pavel Shatev" Akademia e Gjyqtarëve dhe Prokurorëve Publikë. Në bazë të nenit 11-a të Rregullores "(6) Nuk lejohet asnjë kundërshtim i veçantë ndaj rezultateve të testit për njohjen aktive të njërës prej tre gjuhëve më të përdorura të Bashkimit Evropian (anglisht, frëngjisht dhe gjermanisht)" .

Boris Kunoski