Bruksel, 8 qershor 2024 (MIA) - Komisioni Evropian është organ ekzekutiv i BE-së i përbërë nga Kryetari, Përfaqësuesi i Lartë i Bashkimit për Politikë të Jashtme dhe Siguri dhe 25 Komisionerë Evropianë të ngarkuar me portofolet individuale, ose gjithsej prej 27 anëtarësh, të barabartë me numrin e shteteve anëtare në bllok.

Kjo siguron që secili nga 27 shtetet anëtare të BE-së të ketë një anëtar të Komisionit, por nuk ka rëndësi nëse dikush menaxhon çështjet tregtare, politikën e jashtme dhe të sigurisë, kontrollin mbi konkurrencën, bujqësinë, arsimin apo sportin. Nga atje, pyetjet kryesore në BE në javët e ardhshme do të jenë se kush do të marrë pozicionin e fuqishëm të komisionerit të tregtisë dhe "të menaxhojë" luftën tregtare të BE-së me Kinën, nëse polakët do të kapin portofolin e ri të mbrojtjes që pritet për t'iu kundërvënë rivalëve të tyre të mëdhenj. Rusët apo kush do të jetë “polici” që do të kontrollojë punën e gjigantëve amerikanë të teknologjisë si “Apple” dhe “Google”.

Pozicionet më të dëshiruara, përveç atyre të presidentit dhe përfaqësuesit të lartë, janë edhe postet e komisionerit për tregti dhe konkurrencë, dhe portofolet më pak të dëshiruara apo edhe ngushëlluese përfshijnë sportin, arsimin dhe shumëgjuhësinë.

Gjatë zgjedhjeve të Komisionit Evropian aktual, kryetarja e tij, Ursula fon der Lajen, kërkoi nga shtetet anëtare të propozojnë dy kandidatë - një burrë dhe një grua - për postin e Komisionerit Evropian. Nëse ajo rizgjidhet në detyrë, ndoshta mund të presim të njëjtën procedurë.

Edhe pse zgjedhjet evropiane nuk kanë përfunduar ende, kandidatët e mundshëm për komisionerë të ardhshëm evropianë po përmenden tashmë në margjina.

Kështu, si kandidatja më serioze austriake për komisionere evropiane, përmendet ministrja aktuale për BE-në e Austrisë, Karoline Edshtadler, e cila është anëtare e Partisë Popullore Austriake (OVP), pra e Partisë Popullore Evropiane (EPP). Vjena kërkon portofolin e zgjerimit dhe politikës së fqinjësisë për Edshtadler.

Disa kandidatë janë në garë nga Belgjika - kryeministri aktual Aleksander De Kro nga Liberalët dhe Demokratët e Hapur Flamand (Open VLD)/grupi liberal "Të Bashkojmë Evropën", Kryetari i Qeverisë Rajonale Valone Elio Di Rupo nga Partia Socialiste (PS)/Aleanca Progresive e Socialistëve dhe Demokratëve (SD), kreu i PS Pol Magnet, Ministri belg i Shëndetësisë Frank Vandenbruk i partisë socialdemokrate Napred (Vorojt)/SD dhe ish-kryeministrja belge dhe deputetja aktuale Sofi Vilmes e Lëvizjes Reformuese ( MR)/RE. Në Belgjikë nesër, së bashku me zgjedhjet evropiane, mbahen zgjedhjet për Kryeministrin Federal dhe për anëtarët e parlamenteve rajonale të Brukselit, Valonisë dhe Flanders, ndaj komisioneri i ardhshëm belg evropian pritet të jetë pjesë e paketës së marrëveshjes për qeverisë së ardhshme, e cila mund të vonojë zgjedhjen e tij. Për Brukselin, politika klimatike tregohet si departamenti më i preferuar në Komisionin e ardhshëm Evropian, i cili natyrisht do të varet nga përbërja e qeverisë së ardhshme belge.

Në Bullgari, si dhe në Belgjikë, nesër mbahen zgjedhjet parlamentare së bashku me ato evropiane, kështu që komisioneri i ardhshëm bullgar evropian do të varet nga rezultatet e zgjedhjeve dhe qeveria e ardhshme që do të formohet pas zgjedhjeve. Megjithatë, si kandidatja më serioze përmendet eurodeputetja Eva Majdel nga partia Qytetarët për Zhvillim Evropian të Bullgarisë (GERB)/EPP. Sofia nuk ka preferenca për një departament të caktuar, por duke qenë se Majdel është eksperte në digjitalizimin dhe inteligjencën artificiale, nëse ajo është zgjedhja përfundimtare për komisionere evropiane, me siguri do të marrë një portofol që lidhet me ekspertizën e saj.

Nga Danimarka, ministrat për politikën dhe zhvillimin e klimës, Dan Jorgensen, dhe për biznesin, Morten Bodskov dhe dy anëtarët e partisë Social Demokrate (S)/SD, përmenden si komisionerë potencialë të ardhshëm të BE-së. Mirëpo, si kandidate e mundshme për postin e përfaqësueses së lartë të BE-së për politikë të jashtme dhe siguri, tregohet edhe kryeministrja daneze Mete Frederiksen nga S/SD, kështu që nëse ajo zgjidhet në këtë post, Danimarka nuk do të ketë evrokomisionerin e saj. Frederiksen është gjithashtu në garë për Kryetare të Këshillit të BE-së, kështu që nëse ajo arrin në këtë pozicion, atëherë do të kishte edhe një Komisioner Evropian danez. Kopenhaga dëshiron të marrë departamentin e tregtisë.

Estonia ka dy kandidatë për Komisionere Evropiane – kryeministren aktuale Kaja Kalas nga partia e reformës estoneze ER/Liberals dhe bashkëpartiaku i saj, ish-ministri i Punëve të Jashtme dhe eurodeputeti aktual Urmas Paet. Nëse zgjedhja i bie Callas, së cilës i jepen më shumë shanse, ajo mund të bëhet edhe një përfaqësuese e lartë për politikën e jashtme dhe sigurinë, por kjo do të varet ende nga marrëveshja për shpërndarjen e funksioneve të tjera kryesore në BE.

Nëse Ursula fon der Lajen rizgjidhet Kryetare e Komisionit Evropian, atëherë Gjermania nuk do të ketë komisioneren e saj evropiane si në mandatin aktual. Por nëse Fon der Lajen nuk merr mjaftueshëm mbështetje për rizgjedhje, atëherë ministrja e Jashtme Analena Baerbok do të dilte si favoritja kryesore për komisioneren evropiane gjermane, por dy sekretarët e shtetit në Ministrinë e Ekonomisë, Franciska Brantner dhe Sven Giegold, janë gjithashtu në garë tre anëtarë të partisë së të Gjelbërve-Aleanca 90/Të gjelbër. Berlini do të donte të mbante pozicionin drejtues në KE, por nëse nuk ia del mbanë, sigurisht që do të insistojë në një nga portofolet "më të dëshiruar".

Greqia ka disa kandidatë për Komisioner Evropian, ndër të cilët si më seriozi përmendet Margaritis Shinas, kryteari aktual i Komisionit Evropian për promovimin e mënyrës evropiane të jetesës. Përveç Shinas, në garë janë edhe ministrat e brendshëm dhe të jashtëm Niki Kerameus dhe Jorgos Gerapetritis dhe ish-ministri i shtetit Stavros Papastavrou. Të katër janë anëtarë të partisë në pushtet Demokracia e Re (ND)/EPP. Athina është e interesuar të marrë portofolet e migrimit apo mbrojtjes në KE-në e ardhshme.

Irlanda ka Ministrin e Financave Majkël Mekgrat si kandidatin kryesor për Komisionerin Evropian, por zëvendëskryeministri dhe ish-kryeministri Majkëll Martin dhe ministri i Bujqësisë Çarli Mekonalog, të gjithë anëtarë të Partisë Republikane Fajna Feil-Republikanë/Liberalët, janë gjithashtu në garë. Dublini dëshiron të marrë portofolin e financave.

Edhe Italia ka disa kandidatë për Komisioner Evropian, të gjithë ministra aktualë - për çështjet evropiane Rafaele Fito, për bujqësinë Françesko Lollobrixhida, për punët e jashtme Antonio Tajani, për zhvillimin ekonomik Adolfo Urso dhe për mbrojtjen Guido Krozeto. Të gjithë përveç Tajanit, i cili është kreu i Forza Italia/EPP, janë anëtarë të partisë Vëllezërit e Italisë/Konservatorët dhe Reformistët Evropianë (ECR). Ish-kryeministri Mario Dragi përmendet gjithashtu si një kandidat serioz italian për një post në Bruksel, por nuk ka gjasa që ai të pranojë të jetë një komisioner “i zakonshëm” europian. Emri i Dragit është në lojë edhe për kryetar të Komisionit Evropian, nëse Fon der Lajen nuk rizgjidhet, por “minus” i tij konsiderohet fakti që nuk është anëtar i asnjë partie. Roma do të donte të merrte udhëheqjen e një departamenti ekonomik "të fuqishëm".

Kur bëhet fjalë për Qipron, katër emra janë në lojë – Komisionerja aktuale Evropiane për Shëndetin dhe Sigurinë Ushqimore Stella Kiriakides dhe ish-ministrat e Financave - Haris Georgiades, për Energjinë Jorgos Lakotripis dhe për Punët e Jashtme Konstantinos Kombos. Të gjithë, përveç Kombos që është i pavarur, janë anëtarë të Asamblesë Demokratike (DISI)/EPP. Nikozia dëshiron të mbajë departamentin e shëndetësisë, por lobi me ndikim qipriot i transportit preferon departamentin e transportit.

Letonia ka të ngjarë të riemërojë nënpresidentin ekzekutiv të KE dhe komisionerin e tregtisë së BE Valdis Dombrovskis, të cilin Riga dëshiron të udhëheqë tregun e brendshëm ose potencialisht "një portofol të lidhur me Ukrainën". Dombrovskis është anëtar i partisë Uniteti (V)/EPP.

Kandidati i Lituanisë për Komisioner Evropian është kreu i diplomacisë Gabrielius Landsbergis nga Unioni Atdheu-Kristian Demokratët Lituanianë (TS-LKD)/EPP. Vilnius dëshiron të marrë drejtimin e një departamenti që lidhet me politikën e jashtme dhe bashkëpunimin.

Sipas marrëveshjes së koalicionit për formimin e Qeverisë aktuale, kandidati i Luksemburgut për Komisioner Evropian duhet të jetë eurodeputeti aktual Kristof Hansen nga Partia Popullore Socio-Kristiane (CSV)/EPP. Megjithatë, nëse Fon der Lajen rizgjidhet në këtë pozicion, ajo mund të preferojë që Komisioneri aktual Evropian për Punë dhe të Drejta Sociale, Nikolas Shmidt nga Partia Socialiste e Punëtorëve të Luksemburgut (LSAP), të mbetet në Komisioni Evropian, dhe potencialisht të përpiqet ta bindë kryeministrin e Luksemburgut, Luk Friden, të bëjë një lëshim, ku Shmid do të merrte një departament më të rëndësishëm, siç është financa, që preferohet nga qeveria në Luksemburg.

E preferuara e Maltës për Komisioner Evropian është Ministrja e Mjedisit dhe Energjisë, Miriam Dali e Partisë Laburiste (PL)/SD, pasi "kandidati i mëparshëm i sigurt", bashkëpartiaku i saj Kris Fern, u detyrua të japë dorëheqjen si zëvendëskryeministër dhe Ministër për Fondet Evropiane. Dialogun Social dhe Mbrojtjen e Konsumatorëve nga akuzat për mashtrim dhe shpërdorim detyre. Valeta nuk ka një portofol të preferuar, por ndoshta për shkak të madhësisë së vendit do të marrë një nga portofolet "më pak të rëndësishme".

Kandidati pothuajse i sigurt i Polonisë për Komisioner Evropian është Ministri i Punëve të Jashtme Radoslav Sikorski nga Platforma Qytetare (PO)/EPP. Varshava dëshiron departamentin e ri të mbrojtjes, por gjithashtu do të jetë e kënaqur me portofolin e zgjerimit.

Në përzierjen për favoritin e Portugalisë për komisioner të BE janë ish-ministrat e zhvillimit rajonal Miguel Pojares Maduro dhe ministrja e financave Maria Luisa Albukerke, të dy anëtarë të Partisë Social Demokratike (PSD)/EPP, si dhe kryebashkiaku i pavarur i Portos, Rui Moreira. Deri para pak kohësh eurodeputeti dhe nënkryetari i PSD-së, Paulo Rangel, konsiderohej si një kandidat i besueshëm për komisionerin evropian portugez, por nuk ka gjasa që ai të shkojë në Bruksel pasi u zgjodh Ministër i Jashtëm i Portugalisë dy muaj më parë. Lisbona nuk shfaq publikisht ambicie për një departament të caktuar, por jozyrtarisht përmend interesin për inovacion.

Rumania ka të ngjarë të zgjedhë kreun aktual të shtetit Klaus Johanis të Partisë Kombëtare Liberale (PLN)/EPP, mandati presidencial i të cilit skadon në dhjetor. Johanis shpreh ambiciet për të marrë postin e Sekretarit të Përgjithshëm të NATO-s dhe emri i tij është në lojë edhe për President të Komisionit Evropian, nëse Fon der Lajen nuk rizgjedhet në atë post. Nëse ajo bëhet Komisionere Evropiane, Johanis me siguri do të kërkojë detyrën e zëvendëspresidentit përveç një departamenti specifik. Bukureshti nuk ka shprehur interes për një departament të caktuar, por do të ishte i kënaqur me portofolin e kohezionit.

Sllovakia ka të ngjarë të riemërojë nënkryetarin e parë aktual të KE-së, zëvendëspresidentin ekzekutiv për Marrëveshjen e Gjelbër Evropiane dhe komisionerin e BE-së për marrëdhëniet ndërinstitucionale, Maros Shefçoviç nga partia Drejtim-Social Demokracia (SMER-SD)/ anëtar i suspenduar i SD-së, i cili me autoritetin e tij mund të merrte ndonjë departament të rëndësishëm. Si kandidat i mundshëm përmendet edhe Miroslav Lajçak, përfaqësuesi aktual i posaçëm i BE-së për dialogun Beograd-Prishtinë dhe Ballkanin Perëndimor, i cili nga shtatori duhet të marrë detyrën e ambasadorit evropian në Zvicër. Bratisllava gjithashtu nuk ka shprehur publikisht preferencat për një departament të caktuar.

Tomazh Vesel, ish-president i Zyrës Sllovene të Auditimit dhe bashkëpunëtor i ngushtë i kryeministrit Robert Golob nga Lëvizja për Liri (GS)/Liberalët, përmendet si kandidati i Sllovenisë për Komisioner Evropian. Lubjana është e interesuar për departamentet e demokracisë, financave apo konkurrencës.

Hungaria do të donte që Komisioneri aktual Evropian për Politikat e Fqinjësisë dhe Zgjerimit, Oliver Varhej, të mbajë portofolin, gjë që nuk ka gjasa edhe nëse ai mbetet anëtar i Komisionit të ardhshëm Evropian. Por Varheji është i njohur për lidhjet e tij të ngushta me Serbinë dhe kualifikimin e eurodeputetëve si "idiotë", gjë që mund të rezultojë në refuzimin e kandidaturës së tij siç ishte rasti me propozimin e parë të Budapestit në 2019 - Lasló Troçanji. Në atë rast, si kandidati më serioz përmendet eurodeputetja Eniko Gjuri, e cila është ish-sekretare shtetërore për çështje evropiane dhe ambasador i Hungarisë në Romë dhe Madrid. Të dy Varheji dhe Gjuri janë anëtarë të partisë Fides, e cila është një ish-anëtare e EPP-së dhe tani pa përkatësi evropiane, por me ambicie për t'u bashkuar me ECR-në.

 

Finlanda ka dy kandidatë për Komisionere Evropiane - eurodeputetja Hena Virkunen dhe Ministrja e Punëve të Jashtme Elina Valtonen dhe të dy anëtarë të Partisë së Koalicionit Kombëtar (KOK)/EPP. Helsinki preferon portofolin e konkurrencës, por gjithashtu do të pajtohej me politikën e mbrojtjes, zgjerimit, ekonomisë apo klimës.

Komisioneri aktual i tregut të brendshëm të Francës, Tiery Breton, ministri i Financave Bruno Le Maire dhe ish-kryeministrja Elisabet Born, të tre nga partia e Rilindjes (RE)/e Liberalëve, përmenden si kandidatë për Francën. Parisi do të donte të merrte një portofol "të forcuar" për ekonominë, i cili do të mbulonte politikën dhe konkurrencën ekonomike dhe industriale të BE-së.

Emri i kandidatit të Holandës për Komisioner Evropian është pjesë e negociatave gjashtëmujore për formimin e një qeverie të re holandeze, por nëse partnerët e rinj të koalicionit nuk arrijnë të bien dakord për një propozim të përbashkët, është e mundur që eurokomisioneri aktual Veprimin për Klimën, Vopke Hukstra, do të mbetet anëtar i Komisionit Evropian edhe pse partia e tij Thirrja Demokristiane (CDA)/EPP nuk do të jetë pjesë e kabinetit të ardhshëm qeveritar. Portofoli që do të marrë Haga, ndër të tjera, varet pjesërisht edhe nga zgjedhja e kryeministrit holandez në largim Mark Rute si Sekretar i Përgjithshëm i NATO-s.

Kroacia ka të ngjarë të vendosë të mbajë Komisioneren aktuale për Demokracinë dhe Demografinë Dubravka Suica nga Bashkimi Demokratik Kroat (HDZ)/EPP, por nuk dihet se për cilin departament do të interesohej Zagrebi. Megjithatë, nëse fon der Lajen nuk rizgjidhet në këtë post, ndër kandidatët e mundshëm për kryetar të Komisionit Evropian përmendet edhe kryeministri kroat Andrej Plenkoviq (HDZ/EPP). Nëse Plenkoviq bëhet kreu i KE-së, atëherë Kroacia nuk do të ketë një komisioner evropian të departamentit.

Nga Republika Çeke, ish-kandidatja për president Danushe Nerudova nga partia Kryebashkiakët dhe të Pavarurit (STAN)/EPP, eurodeputeti Marsel Kolaja nga Partia Çeke Pirate (Piratët)/Të Gjelbrit, si dhe zëvendësministri i Financave Marek Mora dhe ministri i Tregtisë përmenden si kandidatë të mundshëm për komisioner evropian nga Republika Çeke, të cilët nuk janë anëtarë të asnjë partie. Sipas marrëveshjes së koalicionit për formimin e Qeverisë Çeke, kandidati për Komisioner Evropian duhet të propozohet nga STAN ose Piratët. Nerudova është i preferuari i STAN-it dhe i Piratëve, por kryeministri Petr Fiala, i cili ka fjalën e fundit në propozimin e kandidatit për Komisioner Evropian, preferon Morën (që është pjesë e qeverisë me propozimin e Partisë Demokratike Qytetare). ODS)/ECR ose Sikela (që është ministër i propozuar nga STAN). Praga preferon portofolet e energjisë, ekonomisë, tregut të brendshëm apo pozicionin e papritur të komisionerit të mbrojtjes.

Kandidatët e Suedisë për Komisionerët Evropianë përfshijnë Ministren e Çështjeve Evropiane Xhesika Rosuall, ish-kryeministrin Karl Bildt dhe eurodeputetin Tomas Tobe, të tre nga Partia e Koalicionit të Moderuar (M)/EPP. Stokholmi nuk ka shprehur hapur interes për një departament të caktuar.

Kandidatja e Spanjës për Komisionere Evropiane është Zëvendëskryeministrja dhe Ministrja e Tranzicionit Mjedisor, Tereza Ribera Rodrigez nga Partia Socialiste e Punëtorëve të Spanjës (PSOE)/SD. Madridi dëshiron të marrë portofolin për zbatimin e marrëveshjes së gjelbër, për veprimin klimatik ose për energjinë.

Foto: Arkivi i MIA-s