Shkup, 22 korrik 2025 (MIA) - Ndryshimet dhe plotësimet e propozuara në Buxhetin për vitin 2025 rezultojnë nga nevojat reale të qytetarëve, institucioneve dhe ekonomisë, dhe janë në përputhje me zhvillimet makroekonomike dhe realizimin në gjysmën e parë të vitit. Këto ndryshime nuk e ndryshojnë rrënjësisht qasjen tonë, por përkundrazi përmirësojnë, optimizojnë dhe përshtatin Buxhetin sipas prioriteteve të tij – servisimi i angazhimeve kryesore, shpërndarja më e mirë e shpenzimeve dhe përdorimi më efikas i burimeve të disponueshme të financimit, theksoi sot ministrja e Financave Gordana Dimitrieska Koçoska, duke arsyetuar propozimin e plotësuar të ndryshimeve dhe plotësimeve në Buxhet për vitin 2025.

"Të ardhurat e përgjithshme janë projektuar në 362.4 miliardë denarë, që është rritje prej 1% në raport me planin fillestar. Kjo rritje e parëndësishme është rezultat i një projeksioni të pandryshuar të të ardhurave tatimore, rritjes së të ardhurave jotatimore, si dhe zgjerimit të buxheteve të llogarive për aktivitetet e vetëfinancimit. Të ardhurat tatimore mbeten të qëndrueshme sipas planifikimit, falë realizimit të mirë në gjysmën e parë të vitit, metodologjisë së përmirësuar të projektimit dhe koordinimit të shtuar midis Ministrisë së Financave, Drejtorisë së të Ardhurave Publike dhe Drejtorisë Doganore. Përveç kësaj, angazhimet për uljen e ekonomisë gri, digjitalizimi i procedurave dhe forcimi i kontrolleve do të kontribuojnë në arkëtimin edhe më të mirë deri në fund të vitit", tha Dimitrieska Koçoska.

Ministrja tha se kontributet sociale si të ardhura burimore të fondeve të sigurimit pensional dhe shëndetësor dhe Agjencisë së Punësimit ishin planifikuar në shumën prej 117,1 miliardë denarë, domethënë ato ishin të pandryshuara nga kontributet e planifikuara në Buxhet për vitin 2025. Shpenzimet e përgjithshme janë planifikuar në nivelin prej 403,7 miliardë denarëve, që është rritje prej rreth 1%, ose afërsisht 3,5 miliardë denarë më shumë se parashikimet fillestare. Deficiti buxhetor mbetet i pandryshuar në 41,3 miliardë denarë ose 4 për qind të PBB-së.

"Ky devijim nga rregulli fiskal është rezultat i nevojës për të financuar detyrimet e parashikuara nga ligji dhe kontratat, si dhe investimet e infrastrukturës me përparësi të lartë," tha Dimitrieska Koçoska.

Rritja e shpenzimeve, tha ajo, bazohet në rialokimin e mjeteve midis përdoruesve buxhetor të pozicioneve të nevojshme të shpenzimeve, përdorimin e të ardhurave të tyre për qëllime të funksionimit të papenguar rrjedhës, respektivisht përmes zgjerimit të llogarive të të ardhurave

të tyre, u siguruan mjete shtesë për projekte në fushën e mjedisit jetësor, mbështetje në energjetikë, kulturë dhe arsim, kujdes shëndetësor për prokurimin e insulinës dhe pajisjeve mjekësore.

"Sigurimi plotësues të mjeteve për pagesë të papenguar të pagave, kryesisht të dedikuara për financimin e pagave të rritura me 10% për të punësuarit e Ministrisë së Punëve të Brendshme me rreth 1 miliard denarë. Transferimi i rritur në Fondin SPIM nga Buxheti qendror prej 2,5 miliardë denarë me qëllim të financimit të qetë dhe përmbushjes së detyrimeve të Fondit për pagesën e rritjes së pensioneve dhe shpenzimeve të tranzicionit, si dhe për të siguruar fonde për shpenzimet kapitale për institucionet për projekte me zbatim më intensiv, kryesisht në Ministrinë e Mbrojtjes për rreth 1 miliard denarë", tha Dimitrieska Koçoska.

Ministri i Financave arsyetoi se shpenzimet kapitale parashikohen në 47,4 miliardë denarë, që përfaqësojnë 11,7% të shpenzimeve të përgjithshme buxhetore dhe 4.6% të PBB-së – që do të thotë se komponenti i zhvillimit të Buxhetit mbetet një nga shtyllat e tij.

- Mjetet janë të dedikuara për infrastrukturën rrugore, hekurudhore dhe lokale, rikonstruksionin dhe modernizimin e institucioneve shëndetësore, investimet kapitale në arsim dhe mbrojtje sociale, përmbushjen e marrëveshjeve të mbrojtjes dhe sigurisë, si dhe zhvillimin rural. Përveç kësaj, vazhdojmë mbështetjen tonë financiare për komunat, përmes investimeve në projekte kapitale dhe infrastrukturë dhe mbështetjen e stabilitetit financiar. Me Vendimin e fundit të ridedikimit, 584 milionë denarë u buxhetuan në mënyrë plotësuese, ndërsa gjithsej 6,5 miliardë denarë u planifikuan për projektet e infrastrukturës lokale në vitin 2025", tha Dimitrieska Koçoska.

Këto investime, bëri të ditur para deputetëve, udhëhiqen nga parimet e zhvillimit të balancuar rajonal, duke stimuluar buxhetimin e mirë dhe arkëtimin e të ardhurave lokale, si dhe duke përmirësuar metodologjinë për përllogaritjen e shpenzimeve rrjedhëse të mirëmbajtjes. Deficiti i projektuar për vitin 2025 është në shumën prej 41.3 miliardë denarë dhe dalje në shumën prej 84,2 miliardë denarë, nga të cilat për shlyerjen e borxhit të jashtëm 49,2 miliardë denarë, për borxhin e brendshëm 17,0 miliardë denarë, derdhjet sipas garancive në shumën prej 2,7 miliardë denarë dhe derdhjet nga huaja për Bankën e Zhvillimit të Maqedonisë së Veriut në shumën prej 15,4 miliardë denarë, ndërsa do të financohet përmes huamarrjes vendore dhe të huaj.

Sipas Dimitrieska Koçoska, borxhi i Qeverisë në fund të vitit 2025 do të jetë 53,3% e PBB-së dhe borxhi publik pritet të jetë në nivelin 62,1%.

Ministrja e Financave në Kuvend foli edhe për zhvillimet më të fundit në ekonomi në lidhje me treguesit kryesorë të gjendjes së mjedisit tonë makroekonomik.

Sipas të dhënave paraprake nga Enti Shtetëror i Statistikave, PBB-ja në tremujorin e parë të vitit 2025 regjistroi një rritje reale përkatësisht prej 3%, respektivisht 3.2%, nëse merret parasysh rregullimi sezonal dhe kalendarik.

"Me këtë, vazhdojmë trendin pozitiv që filloi në gjysmën e dytë të vitit të kaluar. Ky rezultat është veçanërisht domethënës duke marrë parasysh mjedisin kompleks të jashtëm – tensionet gjeopolitike, kufizimet tregtare, si dhe uljen e kërkesës nga partnerët tanë kryesorë. Kontribuesit më të mëdhenj në rritjen ekonomike janë shërbimet, industria dhe ndërtimtarinë. Shërbimet u rritën për 2.2%, industria për 2,1% dhe ndërtimari kishte normën më të lartë të rritjes – 7,1%. Përveç kësaj, prodhimi industrial në maj është rritur për 9,4%, gjë që flet për përshpejtimin e aktivitetit. Bujqësia, e cila shpesh përballet me sfida, vazhdoi trendin pozitiv me një rritje prej 0,7 për qind", tha Dimitrieska Koçoska.

Është e qartë, konsideron ajo, se rritja e PBB-së nxitet nga rritja e kërkesës së brendshme. "Investimet bruto u rritën për 18% të konsiderueshëm dhe konsumi përfundimtar për 1,9%, të kryesuar nga konsumi personal – i cili u rrit për 2,1%. Kjo trtegon të ardhura të rritura të disponueshme midis qytetarëve, falë pagave më të larta, pensioneve më të larta dhe rritjes së kreditimit. Konsumi publik është rritur mesatarisht për 1.1%, ndërsa eksporti, pas shtatë tremujorëve në zonë negative, më në fund hyri në zonë pozitive me rritje prej 1,2%. Ndërkohë, importi rriten me një normë prej 5,8%, kryesisht për shkak të rritjes së importit të produkteve dhe shërbimeve të ndërmjetme. Megjithatë, sinjal pozitiv vjen nga maji – eksporti i mallrave më pas regjistroi rritje të lartë prej 23,4%, gjë që rezultoi me rritje kumulative prej 3,2% në periudhën janar-maj. Në të njëjtën kohë, importi u rrit për 1%, gjë që çoi në një rënie të deficitit tregtar për 4% krahasuar me periudhën e njëjtë të vitit të kaluar", tha ministrja.

Trendi me rezultate të qëndrueshme dhe inkurajuese vazhdon në tregun e punës. Shkalla e papunësisë në tremujorin e parë është në nivelin më të ulët ndonjëherë në 11,7 për qind, ndërsa punësimi është rritur në 46,3 për qind dhe numri i të punësuarve është rritur për mbi 15 mijë krahasuar me periudhën e njëjtë të vitit të kaluar. Paga mesatare neto në prill regjistroi rritje të ndjeshme prej 10,6% në mënyrë nominale, por, siç theksoi ai, ajo që është më e rëndësishme për 7,8% realisht. Sipas Dimitrieska Koçoska, rritja është e dukshme në pothuajse të gjitha aktivitetet, e rritjet më të larta janë në shëndetësi, arsim dhe shërbime administrative – pikërisht sektorë me rëndësi kritike për shoqërinë.

Ai gjithashtu theksoi dinamikën e qëndrueshme të kreditimit. "Deri në maj, aktiviteti kreditor është rritur për 12,1% nga viti në vit – me ç'rast kreditë për amvisëritë rriten për 10,1%, ndërsa për ndërmarrjet madje për 14,3%. Kjo gjithashtu mbështet rritjen e depozitave – mesatarisht 12,2% – që është shenjë besimi në sistemin financiar dhe politikat ekonomike që i ndjekim. Duke marrë parasysh arritjet e tilla për stabilizimin e ekonomisë në vitin 2024, përshpejtimi i mëtejshëm i aktivitetit ekonomik pritet në vitin 2025, me një rritje të parashikuar prej 3,7%. Ky projeksion mbetet i pandryshuar, duke qenë se rezultatet e tremujorit të parë janë brenda pritshmërive, me sinjale pozitive të dinamikës së mëtejshme", tha ministrja.

Nxitës kryesor i rritjes ekonomike, theksoi ajo, pritet të jenë investimet bruto. Vetëm në tremujorin e parë është shënuar rritje e fortë, e cila parashikohet të vazhdojë edhe gjatë vitit, me projeksion prej 8,6 për qind. "Kjo, para së gjithash ka të bëjë me realizimin e rritur të projekteve të mëdha shtetërore infrastrukturore, si dhe të investimeve të përforcuara kapitale nga komunat – të mbështetura nga mjetet plotësuese financiare me kushte të favorshme. Përveç kësaj, ne presim impuls të rëndësishëm nga sektori privat. Me mjetet financiare tashmë të disponueshme në kushte jashtëzakonisht të favorshme, pothuajse gjysma e shumës së planifikuar për të mbështetur investimet në kapacitete prodhuese dhe eksportuese u tërhoq vetëm në pesë muajt e parë", tha ajo.

Sa i përket konsumit, konsumi privat pritet të rritet për 2,6% në shuma reale. Eksporti, i cili gjatë dy viteve të fundit ka qenë nën presion nga faktorët e jashtëm, shprehet ministrja, pritet të rimëkëmbet në vitin 2025, me rritje prej 2,2 për qind. Me rritje të kërkesës së brendshme dhe një rritje të moderuar të eksporteve, importet parashikohet të rriten për 3,3 për qind.

Tregu i punës vazhdon me tendenca pozitive. Ne projektojmë rritje të punësimit prej 1,6% dhe ulje të shkallës së papunësisë në 11,1%, dhe shkalla e punësimit të arrijë në 47%. Masat aktive të punësimit, përmes Planit operativ për vitin 2025, synojnë të rinjtë, gratë dhe kategoritë e rrezikuara.

"Do të mbështesim masat për përvetësimin e shkathtësive të reja, rikualifikimin dhe zhvillimin e sipërmarrësisë. Sa i përket inflacionit, në vitin 2025 presim që ai të stabilizohet në nivelin 2,8%. Megjithëse kishtre rritje jetëshkurtër të çmimeve në fillim të vitit, veçanërisht për ushqimin, masat e qeverisë për të kufizuar marzhet tashmë po japin rezultate – çmimet shënojnë ngadalësim. Inflacioni bazë tregon prirje stabilizuese që ne presim të vazhdojë", tha Dimitrieska Koçoska.

Deficiti i llogarisë rrjedhëse në bilancin e pagesave parashikohet në 2,2% të PBB-së – më i ulët se vitin e kaluar, kryesisht për shkak të përmirësimit të pritjeve në eksportet neto.

Ministri tha se pritet ngadalësim i lehtë i investimeve të huaja direkte krahasuar me vitin 2024, por ato do të mbeten në nivel solid, gjë që do të kontribuojë në mbajtjen e rezervave të huaja në nivel adekuat.

Megjithatë, ajo tha se mbetet pasiguri në lidhje me tensionet gjeopolitike, veçanërisht konfliktet në Ukrainë dhe Lindjen e Mesme.

"Përkeqësimi i mundshëm i marrëdhënieve tregtare në botë mund të ketë pasoja negative për zinxhirët e furnizimit dhe besimin e investitorëve. Brenda vendit, një ngadalësim i mundshëm i reformave dhe projekteve kapitale mund të vonojë dinamikën e pritur ekonomike. Gjithashtu, rreziqet ndaj inflacionit mbeten – të lidhura me çmimet e paqëndrueshme të produkteve primare dhe tronditjet gjeopolitike", tha Dimitrieska Koçoska.

Zëvendës Avokati i Popullit Ylber Rufati iu drejtua seancës, duke theksuar se pavarësisht kërkesave për rritje të buxhetit për Avokatin e Popullit, kjo nuk është bërë.

Kuvendi sot filloi seancën e 62-të plenare, në të cilën janë në rend dite propozimi i ndryshuar i ndryshimeve dhe plotësimeve në Buxhetin për vitin 2025, Propozimi për llogarinë përfundimtare të Buxhetit të Republikës së Maqedonisë së Veriut për vitin 2024 dhe Propozim ligji për ndryshimin dhe plotësimin e Ligjit për ekzekutimin e Buxhetit të Republikës së Maqedonisë së Veriut për vitin 2025, me procedurë të shkurtuar. Deputetët duhet të marrin vendim për dërgimin e pjesëtarëve të Armatës së Republikës së Maqedonisë së Veriut për të marrë pjesë në operacionin ndërkombëtar të Kombeve të Bashkuara "UNIFIL" në Republikën e Libanit, dhe gjithashtu duhet të shqyrtojnë Propozimin e ligjit për institucionet për arsimin e mesëm të bashkësive fetare, në lexim të parë.

Rendi i ditës i seancës së 62-të plotësohet me propozim Ligjin për veprimtari novatore , zhvillim shkencor dhe teknologjik dhe sipërmarrësi, pas një procedure të shkurtuar të propozuar nga deputetët e shumicës në pushtet, si dhe me vendim për publikimin e shpalljes publike për drejtor të Agjencisë për Mbrojtjen e të Dhënave Personale.

Seanca filloi me vonesë prej një ore, përsëri me kërkesë të deputetëve të së Majtës. 

Foto: printskrin