Shkup, 7 mars 2025 (MIA) - Gratë në vend ende përballen me diskriminim dhe paragjykim në shumë fusha të shoqërisë. Nevojitet qasje gjithëpërfshirëse dhe bashkëpunim midis institucioneve për të avancuar pozicioni i grave në veprimtaritë shoqërore. Këto janë disa nga konkluzionet që kanë dalë nga seanca e sotme plenare e 39-të e Kuvendit ku u diskutua në temën “30 vjet ekspozitë dhe arritje në përmirësimin e statusit të grave dhe planet e ardhshme për veprim” me rastin e Ditës ndërkombëtare të gruas.

Presidentja Gordana Siljanovska Davkova u tha deputeteve të mos heqin dorë nga Kuvendi dhe aty të zhvillojnë betejat dhe të dërgojnë mesazhet. Ajo thekson se gratë ende i sfidojnë paragjykimet, stereotipat, frustrimet patriarkale në mungesë të shumë burrave të emancipuar. 

"Ajo që nuk do ta harroj asnjëherë në jetën time është se kam qenë pjesë e një përbërjeje parlamentare me 51 gra. Dëshiroj që ky numër të tejkalohet në zgjedhjet e ardhshme, por është ulur në 47. Mendoj se nuk është mërri femërore, as egocentrizëm, por një mesazh për të hequr dorë nga shumë mendje, njohuri, energji, krijimtari, veçanërisht në një epokë krize. Poeti fitues i Mbrëmjeve poetike të Strugës, Zhan-Pjer Simeon, tha se "poetët dhe poezia do të shpëtojnë botën". Them se gratë janë poezi në mes të dramës, në mes të tragjedisë botërore, besoj fuqimisht se gratë do ta shpëtojnë botën. Shpëtimi është te gratë", tha Davkova.

Presidentja theksoi se dhuna në bazë gjinore për të është një krim që nuk njeh kufij, tejkalon kulturat, relativizon statusin socio-ekonomik dhe kërkon veprim të bashkuar jo vetëm të pushtetit edhe në rajon, por edhe më gjerë.

"Ekziston një statistikë tronditëse për të cilën më vjen turp – një në tre gra në botë përjeton dhunë fizike ose seksuale gjatë jetës së tyre. Nëse problemi është planetar, atëherë ai duhet të zgjidhet në aspektin planetar. Në kohë lufte, rreziku për gjininë femërore dyfishohet sepse gratë dhe vajzat madje instrumentalizohen për nevoja ushtarake. Unë besoj se platformat digjitale janë transformuese, por nuk duhet të fshehim se ato janë gjithashtu truall pjellor për dhunën në internet, abuzimin në internet, ngacmimet e rënda dhe eksploatimin e rëndë. Sa "Dhoma publike" kolegë dhe kolege duhet të na ndodhin që ne të reagojmë? Nuk ka të bëjë me numrat dhe statistikat. Ka të bëjë me jetën dhe historitë e jetës. Ato nuk duhet të promovohen, të shiten, të lejohen , të lexohen, të shpërndahen dhe të përhapen. Këto janë histori tragjike të njerëzve të palumtur, të njerëzve që janë privuar nga siguria, paqja, dinjiteti dhe liria. Një njerëzimi konfuz dhe të hutuar i duhet një botë në të cilën dhuna ndaj grave dhe vajzave të reja nuk do të tolerohet, por edhe dhuna ndaj çdo burri", tha Presidentja Siljanovska-Davkova.

Kryetari i Kuvendit, Afrim Gashi, vuri në dukje se gratë vazhdojnë të përballen me sfida të ndryshme pavarësisht ligjeve ekzistuese. Thekson se megjithëse kemi ligje për të mbrojtur nga diskriminimi, gratë ende përballen me diskriminim dhe paragjykim në tregun e punës, arsim, shkencë dhe kulturë.

"Dhe nëse flasim për familje të shëndetshme, ende na mungon një vlerësim i plotë i nënës si shtylla kryesore e familjes dhe shoqërisë. Pavarësisht ligjeve për mbrojtjen nga dhuna në familje, ne ende për çdo ditë dëgjojmë për tragjeditë dhe viktimat e dhunës. Përkundër

strategjive të zhvillimit të sipërmarrësisë, numri i grave sipërmarrëse është ende i vogël. Edhe përfaqësimi i grave në pozicione bartëse mbetet i kufizuar dhe barazohet në atë që e imponojnë kuotat. Lufta për barazi gjinore sot nuk duhet të shihet si kauzë ekskluzivisht femërore, por si përpjekje e përbashkët e të gjithë shoqërisë. Burrat duhet të jenë po aq të angazhuar dhe aktivë në këtë luftë, sepse përfitimet e një shoqërie të barabartë i gëzojnë edhe burrat po aq sa gratë. Gratë nuk janë rivalet tona, as kërcënim për hapësirën e burrave, por dy krijesa që plotësojnë njëra-tjetrën", tha Gashi.

Ai theksoi se nevojitet qasje gjithëpërfshirëse dhe bashkëpunim midis institucioneve, gjykatave, organizatave, mediave, burrave dhe grave për të tejkaluar paragjykimet dhe për të siguruar mjedis të barabartë. Thekson se Kuvendi do të vazhdojë të mbështesë çdo iniciativë që kontribuon në avancimin e kësaj kauze.

Sekretarja e përgjithshme e Kuvendit Marina Dimevska theksoi se deri më tani janë ndërmarrë hapa të rëndësishëm, por, siç tha ajo, rruga drejt barazisë gjinore është larg përfundimit. Ajo vuri në dukje se numri i grave në politikë po rritet nga viti në vit. Pjesëmarrja e grave në Parlament po rritet vazhdimisht, por numrat nuk duhet të jenë treguesi i vetëm i progresit.

"Gratë duhet të përfshihen në mënyrë të qenësishme në vendimmarrje. Ne duhet të përpiqemi që gratë të mbajnë poste udhëheqëse edhe në sektorë të tjerë, duke përfshirë biznesin, shkencën dhe teknologjinë. Barazia gjinore në udhëheqje është faktor kritik për të siguruar që politikat dhe iniciativat që zbatojmë të pasqyrojnë nevojat e ndryshme të të gjithë aktorëve të shoqërisë. Ne duhet të motivojmë dhe inkurajojmë gratë të hyjnë në role udhëheqëse dhe të krijojnë hapësirë ku zëri i tyre do të jetë më i fortë dhe do të respektohet. Vetëm përmes solidaritetit dhe bashkimit të grave do të tejkalojmë stereotipat në shoqëri. Në të ardhmen, le të vazhdojmë të punojmë në fuqizimin politik dhe institucional të grave duke krijuar programe mbështetëse dhe mentorimi për gratë e reja në politikë dhe administratë", tha Dimevska.

Zhaklina Peshevska, Kryetare e Komisionit Parlamentar për Mundësi të Barabarta për Gratë dhe Burrat dhe deputete e VMRO-DPMNE-së, thekson se statistikat tregojnë se më shumë gra kanë arsim të lartë. Ajo pyeti se për çfarë lloj pavarësie e kemi fjalën, kur me pavarësi të gruas e ka fjalën për një grua ekonomikisht të pavarur.

"Përveç kësaj, për një pozitë të barabartë, gruaja merr një pagë më të ulët, respektivisht hendeku i pagave midis burrave dhe grave po thellohet. Një grua e fortë ekonomikisht do të thotë një grua e fortë për familjen dhe për shoqërinë. Nëse një grua menaxhon me sukses familjen, atëherë pse të mos jetë një menaxhere e suksesshme në komuna ose kudo në shoqëri në mënyrë që të kemi ende një numër të vogël të kryetarëve të komunave. Shkaqet nuk duhet të shihen në mënyrë të njëanshme. Ne duhet të jemi gjithmonë partnerë me burrat në vendimmarrje. Por, nëse ulemi në të njëjtën tryezë me burrat dhe nuk ngremë zërin për të adresuar kërkesat e komunitetit, atëherë nuk do të arrijmë asgjë. Përfaqësimi më i madh i grave në politikë është treguar se çon në nivele më të ulëta të konfliktit, respekt më të madh për të drejtat e njeriut dhe rritje të besimit në institucione", tha Peshevska.

Deputetja e "Frontit Evropian" Diana Toska theksoi se mbështetja për gratë viktima të dhunës në familje duhet të forcohet dhe se ajo duhet të zgjidhet më thelbësisht.

"Kjo përfshin sigurimin e strehimit në të gjitha rajonet, shërbimet psikologjike dhe mbështetjen e të drejtave për viktimat. Fuqizimi ekonomik duhet të mbetet një nga përparësitë kryesore, pasi gratë ende kanë qasje të kufizuar në burimet financiare dhe përballen me barriera në sipërmarrësi. Nevojitet rritje e shërbimeve për gratë dhe të rriturit që do t'u mundësojnë grave një lëvizshmëri më të madhe ekonomike dhe sociale. Në të ardhmen, theksi duhet të vihet në përmirësimin e zbatimit të ligjeve dhe politikave ekzistuese, në vend që të kufizohemi në miratimin e tyre", tha Toska.

Feride Haxhiu, deputete e Koalicionit "VLEN", theksoi se Qeveria po punon për të krijuar mundësi të barabarta për gratë dhe burrat, gjë që na lejon të vlerësojmë arritjet e deritanishme, por, siç vuri në dukje, ka ende shumë punë përpara nesh.

"Si shoqëri, duhet të vazhdojmë të forcojmë politikat që promovojnë mundësi të barabarta dhe përmirësojnë statusin e grave në të gjitha aspektet e jetës. Në këtë kontekst, është e nevojshme të merren masa konkrete për fuqizimin ekonomik të grave. Përveç kësaj, është thelbësore që gratë të kenë qasje në arsim dhe trajnim të vazhdueshëm në fushat që janë të rëndësishme për zhvillimin e tyre profesional dhe personal", tha Haxhiu.

Deputetja e së Majtës , Jovana Mojsoska, tha se askush nuk u dha barazi grave maqedonase, por, siç tha ajo, ato luftuan për lirinë e tyre me pjesëmarrje masive në Luftën Nacional Çlirimtare dhe me armë në duar.

"Megjithëse rruga është e gjatë dhe e vështirë, siç thoshte Roza Luksemburg, neve nuk na mungon asgjë, vetëm koha. Të dashura gra dhe vajza, ndoshta nuk e dimë se si është të luftosh burrërisht, por prandaj kur ne përfshihemi në luftë, ne në vete sjellim energji për dy vetë. Urime festa", tha Mojsoska.

Daniela Belimova, deputete nga Lëvizja ZNAM, theksoi se partneriteti i vërtetë dhe kryqëzimi i dallimeve duhet të jetë hallkë për zgjidhjet dhe interesat më të mira të mundshme, si në nivel institucional ashtu edhe kombëtar, sepse, siç ka deklaruar shkrimtari i famshëm Gabriel Markez – nëse një grua është e përfshirë në diçka, unë e di se gjithçka do të jetë mirë.

"Për mua asht shumë e qartë se gratë drejtojnë botën. Le të kujtojmë sloganin më të përdorur për solidaritetin dhe mbështetjen e grave të thënë nga Margaret Taçer – Ka një vend të veçantë në ferr për gratë, të cilat nuk ndihmojnë gratë, është mesazhi i dërguar nga deputetja Belimova me rastin e Ditës ndërkombëtare të grua. 

Foto: Printskrin nga videoja