Shkup, 16 prill 2025 (MIA) - Në seancën e sotme të Komisionit Parlamentar për Çështje Ekonomike, Punë dhe Politikë Energjetike, u mbajt debat publik mbi Propozim-ligjin për personat e angazhuar në punë, leximi i dytë, të paraqitur nga një grup deputetësh. Disa nga panelistët nga institucionet kompetente theksuan sugjerimet dhe propozimet e tyre që synojnë përmirësimin e zgjidhjes ligjore.

Toni Jarevski, deputeti i VMRO-DPMNE-së, në emër të propozuesve, sqaroi se neni 5 i Ligjit thotë se në bujqësi, pylltari dhe peshkim, në objektet e akomodimit, aktivitetet e shërbimit ushqimor dhe shërbimin e ushqimit, njerëzit mund të punësohen për punë sezonale. Personat e angazhuar në punë, sipas këtij ligji mund të jenë, një person që nuk është në një marrëdhënie pune, një i punësuar, një person i vetëpunësuar, persona më të rinj se 18 vjeç të cilët, në përputhje me rregulloret e përgjithshme për marrëdhëniet e punës, plotësojnë kushtet për themelimin e një marrëdhënieje pune, studentë, një përfitues i pensionit familjar dhe pensionin sipas përmbushjes së moshës, me përjashtim të përfituesve të pensionit familjar në bazë të paaftësisë për punë dhe një i huaj, i cili që ka qëndrim të rregullt në vend.

Personat e angazhuar në punë, siç shpjegoi Jarevski, nuk do t'i humbasin të drejtat e tyre të fituara sipas ligjeve të veçanta.

“Cili është avantazhi i këtyre njerëzve të punësuar? Së pari, angazhimi i tyre do të mund të kryhet shpejt dhe me efikasitet, ndryshe nga procedurat administrative që kemi tani, të cilat kërkojnë shumë kohë dhe janë të vështira. Kjo zgjidhje ligjore parashikon gjithashtu zhvillimin e një aplikacioni elektronik që do ta bëjë raportimin e angazhimit të shpejtë dhe efikas. Në vetë të dhënat, ligji përcakton qartë se cilët elementë dhe të dhëna duhet të përfshihen në kërkesën. I njëjti aplikacion do të jetë në gjendje të kryejë dhe gjenerojë lloje të ndryshme raportesh që janë të nevojshme jo vetëm për punëdhënësin, jo vetëm për punonjësin që do të jetë në gjendje ta përdorë atë, por edhe për të gjitha shërbimet e inspektimit në përputhje me ligjin. Përveç kësaj, rregullohet pagesa e kontributeve dhe pagesa e sigurimit shëndetësor shtesë. Ishte e nevojshme të mendohej për mbrojtjen e punëdhënësve, por edhe të punonjësve. Ajo që është shumë e rëndësishme të theksohet është se personat e angazhuar në punë nuk do t'i humbasin të drejtat e tyre të fituara sipas ligjeve të veçanta. Studentët nuk do ta humbasin bursën e tyre. Të papunët nuk do të humbasin përfitimet e papunësisë dhe, më e rëndësishmja, ata nuk do të fshihen nga regjistri i papunësisë. Përfituesit e pensioneve të pleqërisë nuk do ta humbasin pensionin e tyre. Këto ishin arsyet që më shpesh i motivonin këtë lloj kategorie të punësuarish, në kushtimisht të bënin punë pa dokumente, pra të mos donin të ishin të regjistruar edhe pse punëdhënësit donin t’i punësonin”, tha Jarevski.

Ministri i Ekonomisë dhe Punës, Besar Durmishi, theksoi se një nga qëllimet e këtij ligji është të zvogëlojë emigrimin e të rinjve dhe të ofrojë një mekanizëm që kompanitë të punësojnë sa më shumë punonjës të angazhuar që të jetë e mundur.

“Në këtë mënyrë, kompanitë do të jenë në gjendje të rrisin aktivitetet e tyre ekonomike. Gjithashtu pritet të forcojë ekonominë vendase dhe t'u sigurojë punonjësve kontribute në mënyrë që ata të kontribuojnë drejtpërdrejt në buxhetin e shtetit. Ky Ligj ofron një procedurë të lehtë për punësimin e njerëzve për punë të përkohshme në disa sektorë, duke sjellë përfitime në shumë fusha. Ky Ligj do të përmbushë kushtet, pra mungesën e fuqisë punëtore, duke punësuar pensionistë, si dhe studentë me kohë të plotë, pa humbur shumë nga përfitimet që kanë”, tha Durmishi.

Zëvendësministri i Politikës Sociale, Demografisë dhe Rinisë, Gjoko Velkovski, theksoi se pas kontrolleve që do të pasojnë nga të gjitha institucionet kompetente si Inspektorati i Punës dhe Inspektorati i Tregut, do të përcaktohet se cilat aktivitete të tjera specifike nga klasifikimi kombëtar duhet të plotësohen.

“Ky është një ligj që frymon, mbi të cilin do të duhet të punojmë të gjithë së bashku dhe secili prej nesh si institucione do të japë një kontribut nëse miratohet nga Parlamenti. Se cilët persona mund të punësohen është një temë që e shqetëson veçanërisht Ministrinë e Politikës Sociale, Demografisë dhe Rinisë, sepse të gjitha kategoritë që aktualisht janë pjesë e sistemit tonë të të drejtave të mbrojtjes sociale janë të kufizuara nga mospasja e të ardhurave në llogaritë e tyre, as nga familjarët e tyre që kanë të ardhura. Ky ligj na lejon t’u japim atyre mundësinë të jenë pjesë e fuqisë punëtore, pa ndikuar në të drejtat e tyre për mbrojtje sociale”, tha Vellkovski.

Sipas Drejtoreshës së Zyrës së të Ardhurave Publike, Elena Petrova, zgjidhja ligjore do të sjellë përfitime në disa fusha, kryesisht për njerëzit që do të punësohen, si dhe për punëdhënësit të cilët do të kenë qasje më të rregulluar dhe më të lehtë në një fuqi punëtore që duhet ta punësojnë jo përmes një marrëdhënieje të rregullt punësimi, por sipas nevojave të tyre të përkohshme.

“Në këtë mënyrë do të përmirësohet mbledhja e të ardhurave publike, sepse gjithçka që propozohet në këtë Projekt-ligj aktualisht është e parregulluar, domethënë brenda një zone gri. Duke filluar nga viti 2009, me futjen e sistemit të integruar të mbledhjes së pagave bruto dhe më vonë me futjen e sistemit e-personal, do të paguhen të gjitha të ardhurat e tjera të tatueshme të qytetarëve. Ne kemi inkorporuar një sistem, përmes të cilit çdo pagesë e të ardhurave personale të tatueshme shkon njëkohësisht dhe është e pandashme nga pagesa e tatimit mbi të ardhurat personale. Unë besoj se ne mund dhe duhet ta përfshijmë këtë në këtë zgjidhje ligjore, për të ruajtur sistemin ekzistues, jo për të bërë një hap prapa. Unë besoj se në këtë mënyrë punëdhënësit do të përdorin sisteme ekzistuese dhe të njohura dhe kjo do të jetë gjithashtu e dobishme për ta, sepse procedura e marrjes së një specifikimi të gatshëm që DAP do t'ua dorëzojë bankave dhe operatorëve të pagesave, në të cilin do të futen të gjithë individët dhe llogaritë e transaksioneve, do ta lehtësojë në të vërtetë mënyrën se si veprojnë punëdhënësit”, tha Petrova.

Aleksandar Nikollovski, kryetari i Asamblesë së Forumit së Studentëve Universitarë në UCM, e përshëndeti iniciativën për të miratuar një zgjidhje të tillë ligjore.

“Do të filloj me një realitet në të cilin jetojmë të gjithë - shumica e studentëve sot jetojnë në një kompromis të vazhdueshëm midis të mësuarit dhe mbijetesës, midis kolegjiumeve dhe punës së padeklaruar, midis ëndrrës për t'u bërë qytetarë akademikë dhe nevojës për të paguar për shkollimin, qiranë, ushqimin, transportin dhe librat. Në vendin tone, nuk ka një mundësi të qartë që një student me kohë të plotë të punësohet pa humbur të drejtat e statusit të tij. Ti do të punosh, nuk ka bursë, nuk ka ushqim, nuk ka akomodim në konvikt. Ky është mesazhi që po na dërgon

sistemi. Nëse nuk mundesh, largohu, dhe kjo është ajo që bëjnë shumë njerëz. Ne po kërkojmë të kundërtën këtu - një mundësi për të qëndruar", tha ai.

Ai shtoi se ata po avokojnë për një ligj që do t'u lejonte studentëve të punonin gjatë gjithë vitit akademik pa humbur të drejtat e tyre si studentë.

“Studenti do të fitojë përvojë dhe pavarësi më të madhe financiare, shteti do të zvogëlojë largimin e të rinjve dhe ekonominë gri, ndërsa punëdhënësi do të fitojë staf të motivuar, përkatësisht studentë të cilët, me aftësitë e fituara gjatë viteve të studimit, do të jenë të kualifikuar për të punuar në tregun e punës. Modele të tilla ekzistojnë tashmë në Slloveni, Kroaci dhe Bosnjë e Hercegovinë. Ne nuk shpikëm asgjë të re. Ne thjesht duam të njëjtat kushte për një jetë dinjitoze studentore si bashkëmoshatarët tanë evropianë”, tha Nikollovski.

Sipas Romeo Kostadinov nga Lidhja e Odave Ekonomike, kjo zgjidhje ligjore duhet të përmirësohet dhe dispozitat e ligjit duhet të rishikohen edhe një herë.

Foto: Printskrin nga video