Shkup, 5 qershor 2025 (MIA) - Pavarësia, kredibiliteti, mëvetësia e Bankës Popullore, e përcaktuar me Ligjin dhe praktikën e deritanishme, jo vetëm që do të ruhet, por edhe do të forcohet. Nuk pres që të ketë presione, e nëse ka dimë se si të rezistojmë, këtu nuk e kam fjalën vetëm për strukturat politike, sepse BP-ja është rregullator i institucioneve financiare, mbi të gjitha, bankave, kështu që mund të prisni disa propozime që nuk përshtaten me mënyrën e funksionimit të BP. Të gjitha këto do t'i kanalizojmë përmes dialogut dhe do t'i vendosim në ligj. Kështu deklaroi Guvernatori i ri i Bankës Popullore, Trajko Sllaveski, në video intervistën për MIA-n, e para pas emërimit të tij, në të cilën ai paralajmëron se do të forcohet vazhdimisht kapaciteti i bankës qendrore në mënyrë që të bëhet një institucion kredibil.

Sllaveski i paraqet pritjet për rritje ekonomike, të cilat ai thotë se janë në përputhje me qëllimet e Qeverisë, tre për qind për këtë vit dhe katër për qind për vitin e ardhshëm, gjë që thekson se është afër potencialit të ekonomisë maqedonase, respektivisht mundësisë me burimet aktuale - infrastrukturën, pajisjet teknike të ekonomisë, fuqinë punëtore në dispozicion me përvojën e përgjithshme, arsimim të prodhojë.

Guvernator, kjo është intervista juaj e parë që nga marrja e postit. Si e përjetoni këtë përgjegjësi dhe cili është motivi juaj personal për të marrë përsipër menaxhimin e Bankës Popullore?

Për 40 vjet të karrierës sime, unë kam qenë në vende të përgjegjshme të punës - mendoj se nuk ke asgjë më të përgjegjshme ndaj brezave të rinj sesa të jesh profesor universitar. Unë kam kaluar disa funksione të mëdha në karrierën time deri më tani dhe kjo është një tjetër prej tyre, ndoshta një nga më të përgjegjshmet siç thoni ju. Banka Popullore e Republikës së Maqedonisë është institucion serioz. Institucion që është ndërtuar me dekada pas pavarësisë, një institucion me kredibilitet, dhe duhet që ai kredibilitet të ruhet dhe forcohet më tej. Kur them kredibilitet, e kam fjalën për njerëzit që veprojnë në emër të Bankës Popullore të Republikës së Maqedonisë, nuk është vetëm guvernatori, por edhe udhëheqja e ngushtë dhe tgë punësuarit në ngjarje të ndryshme. Ne do të përpiqemi ta bëjmë publikun të besojë në fjalën e tyre, kështu që çdo fjalë e shprehur nga unë dhe bashkëpunëtorët e mi - të besojmë duke u bazuar në përvojën e gjatë, traditën, analizat e shëndosha të situatës në ekonominë maqedonase, veçanërisht në sektorin financiar.

Motivi im ishte të kontribuoj me njohuritë e mia të grumbulluara deri më tani, si teorikisht ashtu edhe praktikisht, në forcimin e këtij institucioni, në realizimin e politikës monetare, respektivisht në arritjen e qëllimeve të përcaktuara me ligj për arritjen e stabilitetit të çmimeve dhe atë financiar, duke mbështetur zhvillimin ekonomik afatgjatë të vendit. Mendoj se do të jemi në gjendje t'i përgjigjemi të gjitha këtyre sfidave së bashku me ekipin tim.

Pati reagime publike se emërimi juaj ishte i motivuar politikisht. Si i përgjigjeni komenteve për një cenim të mundshëm të pavarësisë së Bankës Popullore?

- Shikoni, unë gjithmonë i jam përmbajtur Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë, ligjeve, dhe i kam dhënë një deklaratë solemne Kryetarit të Kuvendit menjëherë pas vendimit për emërimin tim, se do t'i përmbahem rregullativës ekzistues ligjhore dhe nuk është vetëm kjo që më detyron. Më obligon të themi institucioni - Banka Popullore e Republikës së Maqedonisë, unë jam i pranishëm në Kuvendin e RM-së në vetë aktin e miratimit të Ligjit për Bankën Popullore, më 26 prill të vitit 1992, dhe ditën e pavarësisë monetare të Republikës së Maqedonisë, dhe disi, si të thuash, jam i lidhur emocionalisht. Tani në rrethana të tilla do të ketë gjithmonë njerëz që do të bëjnë disa vërejtje, unë e thashë në deklaratën time të parë kur bëra një deklaratë solemne se do të përpiqem t'i bind ata ndryshe, se pavarësia, besueshmëria, mëvetësia e Bankës Popullore të Republikës së Maqedonisë, e përcaktuar me ligj dhe praktika e deritanishme jo vetëm që do të ruhet, por edhe do të forcohet. Nuk pres që të ketë presione, ose nëse ka presione të tilla ne dimë t'i rezistojmë dhe këtu nuk e kam fjalën vetëm për strukturat politike, sepse NB është një rregullator i institucioneve financiare, mbi të gjitha, bankave, kështu që mund të prisni disa propozime që nuk përshtaten me mënyrën e funksionimit të NB, ne do t' i kanalizojmë të gjitha përmes dialogut dhe do t 'i vendosim në ligj.

Tani më lejoni të përmend atë dilemën në publik nëse një ekspert do të ishte një zgjidhje më e mirë për një pozicion kaq të rëndësishëm si Banka Popullore. Ju nuk keni asnjë garanci se një person që nuk është kontrolluar, nuk është filtruar, le të themi se keni kaluar 40 vjet karrierë akademike, keni nënshkruar një provim për disa dhjetëra mijëra të diplomuar, magjistrantë, studentë doktorature e kështu me radhë, pa asnjë njollë të vetme në karrierën tuaj. Keni ushtruar poste të larta dy herë si ministër i Financave, këtu në Këshillin e Qytetit të Shkupit dhe kështu me radhë, dhe përsëri nuk keni asnjë kundërshtim për sa i përket ushtrimit të detyrës. Mendoj se me kalimin e kohës ato vërejtje dhe kritika do të zbehen. Siç thashë se dikush këtu është një ekspert imagjinar, mendoj se ai mund të jetë më i ndjeshëm ndaj presionit nga grupe të ndryshme lobimi sesa një person që ka kaluar shumë filtra dhe ka një kujtesë institucionale, siç thashë për institucionin BP dhe në ushtrimin e posteve të rëndësishme të përgjegjshme, ju keni dëshmuar se ai megjithatë udhëhiqet sipas Kushtetutës dhe ligjeve.

A do të ketë ndryshime në politikën monetare dhe a do të vazhdojë Banka Popullore me politikën e kursit të qëndrueshëm të këmbimit në denarë?

- Këtu nuk ka kurrfarë dilema. Nëse themi se dhjetë vjet më parë ato u shfaqën nga qarqe të ndryshme, qoftë nga biznesi ose nga disa ekspertë, propozime të pajustifikuara jashtë politikës së bankës qendrore ose Qeverisë së Republikës së Maqedonisë për një kurs këmbimi de fakto fiks që provoi t'i shërbente shumë mirë Republikës së Maqedonisë, është një konsensus për t'i thënë Qeverisë dhe qeverive të mëparshme, madje edhe në opinion në njëfarë mënyre u arrit konsensus , sepse nuk kemi dëgjuar njoftime dhe aludime të tilla.

Kursi fiks i këmbimit që i shërbeu mirë Maqedonisë do të mbetet në periudhën e ardhshme deri në, shpresojmë, hyrjen e Republikës së Maqedonisë në Bashkimin Evropian dhe përgatitjen për vendosjen e euros. E vetmja gjë që duhet të bëjmë, e ky është qëllimi ligjor i Bankës Popullore, në bashkëpunim me organin fiskal, respektivisht Ministrinë e Financave,

të sigurojmë inflacion të ulët, stabilitet të çmimeve. Inflacioni duhet të jetë brenda kufijve të eurozonës, sepse vetëm në këtë mënyrë do të ruajmë konkurrentësinë e ekonomisë sonë. Nëse, si në vitet e kaluara, kemi inflacion ose normë inflacioni dy herë më të lartë se në BE, kjo nuk është gjendje e dëshirueshme. Mendoj se është imperativ, është vendim ose qëndrim i vendosur i Qeverisë, që inflacioni i ulët dhe i qëndrueshëm të ofrojë parashikueshmëri për qytetarët dhe bizneset, dhe gjithashtu mund të jetë baza dhe mbështetja për politikat zhvillimore në të ardhmen, të cilat do të sigurojnë rritje të qëndrueshme, rritje të dëshiruar të ekonomisë maqedonase në periudhë afatmesme dhe afatgjatë. Mendoj se kjo është çështje e mbyllur që moti. Edhe unë si profesor dhe si ekspert për disa propozime të tilla, kam theksuar se çfarëdo mendimi për ndryshimin e paritetit të monedhës kombëtare mund të shkaktojë shumë më tepër dëm sesa dobi. Ju nuk mund të keni asnjë përfitim sepse çdo korrigjim i kursit të këmbimit të nesërmen në një ekonomi të hapur, në një ekonomi të varur nga importi, do të rrisë çmimet në nivel të cilat të shprehura më parë në euro do të ishin të përshtatura. Askush nuk e mendon sepse dëmi do të ishte i madh dhe nuk ka asnjë përfitim.

Përmendëm rritjen ekonomike, cilat janë pritshmëritë tuaja për normën e rritjes së ekonomisë për sivjet dhe vitin e ardhshëm dhe cilat sipas Jush janë rreziqet kryesore për qëllimet e Qeverisë për rritjen e ekonomisë nga 3 në 4 për qind?

- Këtu jemi në kornizë të njëjtë, ne e parashikojmë rritjen për këtë vit 3, për vitin e ardhshëm 4 për qind, dhe kjo është disi afër asaj që është potenciali i ekonomisë maqedonase, respektivisht mundësi me këto burime, me këtë infrastrukturë, me këtë pajisje teknike të ekonomisë, me fuqinë punëtore në dispozicion me përvojën e përgjithshme, që arsimi të prodhojë. Ajo që nevojitet, dhe ky është rreziku i shkallës së dëshiruar më të lartë të rritjes, janë reformat e nevojshme strukturore. Kjo nuk tingëllon si klishe, por megjithatë ka përmbajtje të madhe për këtë kualifikim. Investimet në infrastrukturë, investimet në arsim, investimet në trajnimin e fuqisë punëtore, përshtatjen e sistemeve, arsimin, shëndetësinë, mbrojtjen sociale, etj., për të mbajtur të punësuarit në vend, në Republikën e Maqedonisë, që të mos ketë derdhje të fuqisë punëtore siç kemi pasur në periudhën e kaluar - e gjithë kjo është diçka në të cilën bartësit e politikave ekonomikë duhet të punojnë duke mbështetur politikat e bankës qendrore në periudhën e ardhshme. Ndërsa, rreziqet janë gjithmonë të pranishme, në vlerësimin tim ato mund të jenë kryesisht faktorë të jashtëm, paqëndrueshmëri, këtu ende nuk shohim se si do të arrihet fundi për të arritur një paqe më të qëndrueshme me luftën në Ukrainë, e cila ka ndikim si në ekonominë evropiane ashtu edhe në atë botërore, dhe natyrisht si një ekonomi e vogël dhe e hapur, këtu është e prekur edhe Maqedonia. Kështu që unë mendoj se në një periudhë afatmesme, jam optimist se do të kemi ritme më të larta rritjeje sesa ato që kemi pasur në pesë apo gjashtë vitet e fundit.

Po përgatitet një ribalancim i buxhetit, çfarë do t'i këshillonit Qeverisë, duke qenë se përafrimi i politikës fiskale dhe monetare është jashtëzakonisht i rëndësishëm për stabilitetin e përgjithshëm në vend?

- Në rastin e ribalancimeve, çfarë është mbledhja e të ardhurave, realizimi i shpenzimeve, mbi të gjitha, i investimeve kapitale, duhet t'u përgjigjet më tej disa nevojave të reja, nuk pres, do të ketë vetëm ndërrime strukturore, dhe kjo nuk do të ndikojë në realizimin dhe

efektet e realizimit të buxhetit në ekonomi kush e di çfarë mase. Sigurisht, disiplina fiskale është e dëshirueshme dhe kjo është në interes të Ministrisë së Financave dhe Qeverisë. Unë kam ushtruar postin e ministrit të Financave, dhe ndonjëherë mund të ketë përplasje në drejtim të planifikimit dhe realizimit të projekteve, ndonjëherë keni realizim më të dobët, kështu që kur një projekt vjen me një realizim më të dobët me dikë tjetër, atëherë ka presion për të siguruar mjete. Por, mendoj se ajo për të cilën u informua publiku dje është nevoja për koordinim më të mirë midis politikës fiskale dhe monetare, takime më të shpeshta të Ministrisë së Financave, sepse vetëm një qasje e koordinuar mund të çojë në stabilitet, i cili mund të shpie drejt stabilitetit, që është baza për parashikueshmërinë në ekonomi si për Qeverinë ashtu edhe për biznesin. Ne e kemi institucionalizuar këtë, po aq sa është i rëndësishëm roli i Bankës Popullore në sigurimin e stabilitetit të çmimeve, po aq është i rëndësishëm edhe roli i politikës fiskale. Koordinimi që do të sigurojmë do t'u përgjigjet të gjitha sfidave të mundshme.

Lidija Vellkovska

Foto: Darko Popov

video dhe montazhi: Asllan Vishko