Nju-Jork, 27 shtator 2025 (MIA) – “Rruga jonë drejt Brukselit i ngjan një maratone, një maratone që ndonjëherë mendoj se mund ta pyesim veten “a po presim Godonë”. Maratonën tonë e filluam në vitin 2005 kur na u dha statusi i kandidatit. Sot, shpesh përdoret shprehja se Evropa është një simfoni e papërfunduar pa Ballkanin Perëndimor dhe interesi për rajonin u rrit tre vjet më parë kur, për fat të keq, filloi lufta në Ukrainë”, tha presidentja Gordana Siljanovska-Davkova para studentëve në Universitetin Kolumbia në Nju-Jork, ku mbajti një leksion si pjesë e Forumit të Liderëve Botërorë.

Siç raportoi raportuesja e MIA-s, ajo elaboroi rezultatin e shtyrjes së pafundme të premtimit të integrimit evropian të vendeve të Ballkanit para komunitetit akademik.

“Ne njerëzit nga Ballkani gjithmonë e kemi konsideruar veten evropianë, sepse gjithmonë kemi qenë gjeografikisht, historikisht dhe veçanërisht kulturorisht pjesë e Evropës. Tani procesi i zgjerimit është përsëri në axhendën e BE-së, por jo për hir të një Unioni më të madh, por për hir të stabilitetit, sigurisë. Dhe ky është një shans i mirë për ne që të jemi në agjendë për njëfarë kohe dhe të shfrytëzojmë momentin. Por, në 30 vitet e fundit, ne jemi përpjekur ta shfrytëzojmë momentin shumë herë dhe rezultati janë 36 ndryshime në Kushtetutën tone”, theksoi Siljanovska-Davkova.

Ajo vuri në dukje përvojën e vendeve baltike, të cilat në procesin e integrimit evropian morën mbështetjen më të madhe nga fqinjët e tyre - vendet skandinave dhe u bënë anëtare, ndryshe nga vendet nga Ballkani Perëndimor ku u shfaq vetoja - anëtarët e BE-së përdorën statusin e tyre si anëtarë të familjes së mbrojtur për të penguar përparimin drejt Brukselit të fqinjëve të tyre.

"Unë besoj se BE-ja duhet ta rishqyrtojë qëndrimin e saj sepse edhe BE-ja është në krizë sot. Më parë ishte sinonim i demokracisë, i sundimit të ligjit, por sot nuk është kështu. Sot po përballemi me një krizë lidershipi. Ndoshta marrëdhënia midis anëtarëve të BE-së dhe vendeve kandidate si ne është e gabuar, sepse është thjesht një marrëdhënie "dëgjo dhe bëje" sepse ju jeni ata që doni të bashkoheni me ne. Rregullat janë të qarta, janë të shkëlqyera, njihen si kriteret e Kopenhagës, por vetoja nuk është pjesë e kritereve të Kopenhagës, theksoi Siljanovska-Davkova.

Ajo theksoi se problemi me veton në rastin tonë është se nuk bazohet në respektimin e kritereve të Kopenhagës, por në kërkesat që vijnë nga fqinji ynë që nuk kanë të bëjnë fare me këto kritere.

“Në Traktatin e BE-së, në Traktatin e Lisbonës, në Kartën e të Drejtave Themelore do të lexoni se BE-ja është krenare që përfaqëson unitetin në diversitet dhe se respekton identitetin kulturor dhe kombëtar të kombeve dhe shteteve, dhe vetoja zbatohet në këto fusha. Do ta kuptoja veton nëse nuk respektojmë sundimin e ligjit, por jo për gjëra që janë “ad akta” në një shoqëri demokratike, siç është identiteti, që është e drejta jonë për vetëvendosje. Legjitimiteti ynë vjen nga qytetarët, nëse e ndryshojmë Kushtetutën për shkak të vullnetit të disa shteteve anëtare, atëherë në Preambulë duhet të shkruajmë "ne populli dhe bashkësia ndërkombëtare", dhe kjo nuk është e drejtë. Unë gjithashtu besoj se BE-ja ka një kushtetutë, nuk është e kodifikuar, por dokumentet që përmenda kanë kuptim dhe forcë kushtetuese. Prandaj, nëse BE-ja është për demokraci dhe multilateralizëm, ajo është e detyruar të respektojë edhe dokumentet e saj përbërëse, përndryshe është hipokrizi”, vlerësoi presidentja Siljanovska-Davkova.

Në kontekstin e OKB-së, ajo përsëriti qëndrimin e saj se nevojiten reforma të thella në Organizatën Botërore dhe se ndoshta është koha për herë të parë në 80 vjet të ekzistencës së saj që një grua të zgjidhet Sekretare e Përgjithshme.

Ajo shtoi se nevojitet edhe një ndryshim në procesin e vendimmarrjes në KB, i cili duhet të parandalojë konfliktet dhe të mos veprojë “post festum”.

"Unë ende besoj në Kombet e Bashkuara, ato ende gëzojnë legjitimitet. Por ndonjëherë më kujtojnë Lidhjen e Kombeve, e cila përfundoi shumë keq. Nuk duhet ta lejojmë këtë, le të bëjmë diçka për të vazhduar në rrugën e përcaktuar nga themeluesit duke respektuar Kartën, të drejtën ndërkombëtare dhe vendimet e gjykatave. Përndryshe, po humbasim kohë, po e humbasim betejën. Pa paqe, nuk do të jemi në gjendje ta rindërtojmë KB-në“, tha Siljanovska Davkova në fjalimin e saj para studentëve në Universitetin Kolumbia në Nju-Jork.

Pas leksionit, pasoi një seancë me pyetje nga studentët për presidenten. Studentët shprehën interes për politikën e jashtme të vendit, Kushtetutën dhe rendin e brendshëm maqedonas, si dhe për situatën në rajonin e gjerë.

Ajo tha se si studente, por edhe si profesoreshë, e ndjente mungesën e studentëve dhe se praktikonte metodat sokratike, që do të thotë se u mësonte studentëve, por ishte edhe e gatshme të mësonte prej tyre.

Forumi i Liderëve Botërorë është një seri ngjarjesh që mbahen gjatë gjithë vitit në Universitetin e Kolumbias, në të cilin deri më tani kanë marrë pjesë mbi 300 krerë shtetesh dhe udhëheqës botërorë nga mbi 85 vende, që kur u themelua për herë të parë në vitin 2003 nga presidenti i atëhershëm Emeritus Li C. Bolinxher.

Qëllimi i Forumit të Liderëve Botërorë është që studentët, profesorët dhe komuniteti universitar të dëgjojnë personalisht pikëpamjet e burrave të shtetit, të inkurajojnë ndërveprimin dhe dialogun e ndërsjellë.

Para ligjerimit, presidentja Siljanovska-Davkova u takua me personat drejtues të Universitetit Kolumbia. 

Foto: Kabineti i Siljanovska - Davkova