Shkup, 18 maj 2023 (MIA) - Liria e mediave është në luftë të vazhdueshme. Mediat janë ende lehtësisht të ndjeshme ndaj ndikimeve politike dhe të biznesit dhe kjo është arsyeja pse ndodh që të kenë presion serioz në konfigurimin ose modelimin e politikës redaktuese. Pa liri financiare, nuk mund as të flasim për pavarësinë e vërtetë të mediave. Po ashtu, vetërregullimi është me rëndësi thelbësore dhe kjo duhet të vazhdojë të zhvillohet. Këto janë disa nga porositë që u transmetuan sot në panel diskutimin “Liria e mediave përballë presioneve politike dhe propagandës, dezinformatave dhe gjuhës së urrejtjes: Si më tutje?”, organizuar nga Instituti për Media dhe Analitikë (IMA).

Sipas kryetarit të Shoqatës së Gazetarëve të Maqedonisë (SHGM), Mlladen Çadikovski, nuk ka garanci se liria e mediave është fituar, sepse jo vetëm mediat, por edhe imazhi ynë demokratik është lehtësisht i brishtë dhe lehtësisht i prekshëm ndaj ndikimeve.

"Të gjithë jemi të vetëdijshëm se tregu maqedonas i medias është i vogël dhe i kufizuar, ndërsa ka shumë media. Mirëpo, kjo nuk i vendos mediat në pozitë të pavarur financiare për të luftuar sfidat që i imponon shoqëria. Çfarë do të thotë kjo? Këtu ka dy nivele. Së pari, mediat janë lehtësisht të ndjeshme ndaj llojeve të ndryshme të ndikimeve. Këto ndikime mund të jenë politike ose të biznesit. Më së shpeshti kjo është përzierje e ndikimeve politike dhe të biznesit, sepse në vendin tonë politika dhe biznesi funksionojnë si një martesë interesi dhe në atë martesë interesi mediat, gazetarët, redaksitë ndonjëherë janë nën ndikime të forta dhe lehtë mund t 'i nënshtrohen presionit serioz për të konfiguruar ose modeluar politikën e tyre redaktuese në mënyrën që i përshtatet dikujt tjetër, e jo interesit të qytetarëve dhe opinionit që ne si gazetarë duhet t'u shërbejmë", tha Çadikovski.

Segmenti i dytë është, siç bëri të ditur, pavarësia financiare. Ai vuri në dukje se pa liri financiare dhe media të pavarura financiarisht, nuk mund të flasim as për pavarësinë e vërtetë të mediave.

“Përkundër të gjitha përpjekjeve të një pjese të madhe të bashkësisë mediatike dhe përkundër përpjekjeve të udhëheqësve politikë që u përpoqën ta ndryshojnë atë narrativë, çfarë arritëm ne? Kemi një lloj të caktuar të çlirimit të hapësirës mediatike, çlirimin e mendimit të fjalës, që do të thotë se njerëzit nuk pëshpërisin më në rrugë, nuk flasin në heshtje vetëm nëpër kafene, por ju mund me të vërtetë mund të shprehet lirisht mendimi pa pasur me këtë rast frikë se dikush mund t 'ju pështyjë në rrugë, t' ju godasë ose Zoti mos e dhëntë t'ju bëjë diçka më të keqe. Por, ne nuk e kemi ndryshuar narrativën e veprimit politik, e ajo vazhdon të na shumëfishohet edhe në hapësirat mediatike", shtoi Çadikovski.

Sipas Çadikovskit, kultura e të folurit në politikë po ashpënsohet në vend se të zvogëlohet. Ai është i mendimit se liria është shumë e vështirë për t 'u fituar dhe shumë vështirë e kemi fituar, por mund të jetë shumë e lehtë për ta humbur atë nëse nuk punojmë paralelisht për të krijuar një atmosferë të përbashkët për uljen e gjuhës së urrejtjes, cilësisë së dobët dhe diskriminimit.

Vetë-rregullimi është me rëndësi thelbësore dhe kjo duhet të vazhdojë të zhvillohet. Pra, ai nuk është ideal, është larg idealest, është larg asaj se do të zgjidhë të gjitha problemet, por për momentin mendoj se është gjëja më e mirë që e kemi, që ekziston në treg", bëri të ditur Çadikovski.

Drejtori i përgjithshëm i Agjencisë Informative Mediatike (MIA) Dragan Antonovski në fjalën e tij në panel diskutim theksoi se gjithmonë ka pasur presione, por integriteti i gazetarit varet nga ajo se sa profesionalisht do të përgjigjet ai. Liria e mediave, siç tha ai, është në luftë të vazhdueshme.

“Vazhdimisht flasim për njëfarë arsimimi mediatik. Për sa i përket arsimimit mediatik, fokusi zakonisht është në publikun, sa di të njohë dhe lexojë produktet mediatike që rezultojnë. Por, ka edhe arsimim mediatik edhe te ata që i krijojnë këto produkte mediatike. Për shembull, këtyre ditëve jam duke i ndjekur informacionet në lidhje me urën që është mbyllur në Shkup dhe të gjitha lajmet janë të përqendruara në atë se sa do të zgjasë restaurimi i urës. Por nuk gjeta material të mjaftueshëm për të dhënë llogari për atë që ka ndodhur. Ne flasim për pasojat, ne nuk flasim për shkaqet. Kështu që, fokusi i gazetarëve gjatë përpunimit të një produkti mediatik është gjithashtu vegël e rëndësishme", tha Antonovski.

Ai përkujtoi se financimi është një çështje serioze për parashikueshmërinë dhe qëndrueshmërinë e gjithë asaj që duam ta arrijmë në hapësirën mediatike.

“Në këtë rast, MIA ka financime të paqëndrueshme dhe sado që ne përpiqemi të nxjerrim maksimumin nga ajo që e kemi, megjithatë nuk mund të bëjmë atë që nuk e kemi. Ishte aktuale para Vitit të Ri historia me korrespondentët, me kthimin e korrespondentëve. Ne fituam sigurim se do të marrim paratë, mirëpo paratë nuk janë ende atje. Kështu që, financimi është një nga gjërat kryesore për të gjitha mediat. Aspekti social, pagat e gazetarëve – për sa para punojnë", theksoi Antonovski. Ai përkujtoi se dezinformimi është informacion i paketuar qëllimisht nga njerëz që dinë se si të paketojnë informacionet.

Redaktorja e lajmeve në televizionin kombëtar ALSAT, Arta Tahiri është e mendimit se partitë në pushtet janë në favor të lirisë së shprehjes dhe medias, për sa kohë nuk kërcënohet pozicioni i tyre politik dhe nuk shtrohen pyetje të vështira, të cilat janë legjitime dhe në emër të publikut.

Nuk është e pazakontë që gazetarët të hasin në dyer të mbyllura në institucione ose menaxherët e tyre. Nuk është as i vogël numri i institucioneve që nuk kanë zëdhënës ose i kanë, por nuk paraqiten në opinion. Ndodh që partitë politike në heshtje të bojkotojnë media të caktuara, duke refuzuar të marrin pjesë në debate, ose duke vendosur kushte", shtoi Tahiri në fjalën e saj në panelin e diskutimit.

Siç theksoi ajo, në Maqedoninë e Veriut, gazetarët duhet të pushojnë së menduari si politikanë, e politikanët duhet të pushojnë së menduari se gazetarët duhet të jenë në shërbim të tyre. Politika gjithmonë do të përpiqet të ndikojë në mediat dhe gazetarët.

Edhe Atanas Kirovski, gazetar, ish-drejtor dhe kryeredaktor i Telma TV dhe korrespondent i BBC-së, është i mendimit se liria nuk është e mundur nëse nuk ka media të pavarura financiarisht.

"Gjendja e keqe financiare dhe tregu i dobët ndikojnë edhe në numrin e madh të kolegëve të mi me të cilët kam filluar karrierën, të mos mbeten në gazetari, por për t 'u bërë zëdhënës të institucioneve të ndryshme, për t' u marrë me PR, sepse e kanë më mirë se ajo të jenë gazetar dhe të jenë 24 orë nën presion. Nuk mund të jesh i lirë nëse nuk je financiarisht i lirë. Ne gjithashtu kemi një nivel të ulët debati, kemi sulme, nënçmime dhe gjuhë të urrejtjes jo vetëm në institucione, por edhe në rrjetet sociale", tha Kirovski në panelin e diskutimit.