Shkup, 23 qershor 2024 (MIA) -  Republika e Maqedonisë së Veriut që nga pavarësia e saj në vitin 1991, ka pasur gjithsej 12 kryeministra dhe 19 qeveri, duke përfshirë një kryetar të një qeverie kalimtare dhe tre kryetarë të një qeverie teknike. Disa prej kryeministrave qëndruan në detyrë për disa mandate dhe disa patën një jetëgjatësi të shkurtër. Mandati për formimin e përbërjes së re të qeverisë dhe kryetarit të VMRO-DPMNE-së, Hristijan Mickoski, do të jetë kryeministri i 13-të, ndërsa qeveria e formuar nga Koalicioni "Maqedonia juaj", Koalicioni "Vlen" dhe Lëvizja ZNAM - Për Maqedoninë tonë, do të jetë qeveria e 20-të që nga pavarësia e shtetit.

Qeveria e re e propozuar nga Mickoski do të ketë 24 anëtarë. Përveç kryeministrit do të jenë edhe 23 zëvendëskryeministra dhe ministra të tjerë, 20 prej të cilëve kanë portofol. Mickoski do të ketë pesë zëvendës, gjegjësisht zëvendëskryeministra dhe njërin prej tyre si "zëvendëskryeministër i parë".

Në kabinetin qeveritar, 15 anëtarë janë nga koalicioni i udhëhequr nga VMRO-DPMNE, gjashtë nga koalicioni Vlen dhe dy nga ZNAM.

Sipas dispozitave të Rregullores së Kuvendit, qeveria e re duhet të votohet më së voni deri në mesnatë. Për t'u zgjedhur duhet ta votojë shumica e numrit të përgjithshëm të deputetëve në Kuvend, pra duhen të paktën 61 vota "pro".

Shumica parlamentare që pritet të mbështesë Qeverinë e re në Shtëpinë Ligjvënëse numëron 78 deputetë - 58 nga koalicioni VMRO-DPMNE, 14 nga Vlen dhe gjashtë nga ZNAM.

Kryeministrat e deritanishëm

Që nga pavarësia, më së shumti mandate si kryeministër ka pasur Nikolla Gruevski, i cili nga viti 2006 deri në fillim të vitit 2016 ka formuar qeverinë katër herë pas zgjedhjeve në 2006, 2008, 2011 dhe 2014. Pas tij qëndron ish kryetari i LSDM-së, Branko Cërvenkovski, i cili ishte kryeministër nga viti 1992 deri në vitin 1994, pastaj nga viti 1994 në 1998 dhe nga viti 2002 në 2004.

Kryeministri i parë i Maqedonisë ishte Nikolla Klusev dhe ishte lider i të a.q. qeveria e parë dhe eksperte e Maqedonisë. Klusev si kryeministër i qeverisë së atëhershme, pas futjes së pluralizmit politik, mori detyrën që kur u zgjodh nga Kuvendi më 20 mars 1991. Klusev ishte ekonomist, profesor universiteti dhe anëtar i ASHAM. Mandati i Klusevit u shënua nga një sërë ngjarjesh të mëdha politike, kryesisht përmes krijimit të institucioneve shtetërore, armatës, futjes së denarit dhe vendosjes së shtetit në skenën ndërkombëtare.

Më 4 shtator 1992, pasi LSDM fitoi zgjedhjet parlamentare, në krye të qeverisë u bë Branko Cërvenkovski. Është mandati i tij i parë si kryeministër dhe ishte mandatari më i ri, në atë kohë 29 vjeç. Cërvenkovski ka udhëhequr Qeverinë deri në fund të nëntorit 1998, pra gjithsej gjashtë vjet e tre muaj. Këto ishin kohë të trazuara në skenën politike, të cilat karakterizohen nga një tranzicion i dhimbshëm, por edhe nga bllokada dhe embargo nga Greqia. Cërvenkovski u bë kryeministër për herë të dytë pas zgjedhjeve të vitit 2002, disa muaj pas përfundimit të krizës së sigurisë në Maqedoni në vitin 2001. Në kthimin e dytë në postin e kryeministrit, Cërvenkovski drejtoi qeverinë për një kohëzgjatje prej rreth dy vitesh, pas së cilës kandidoi për president të shtetit dhe pas fitores së zgjedhjeve, ai mbajti postin e presidentit nga viti 2004 deri në vitin 2009.

Kryeministri i tretë i Maqedonisë ishte Lubço Georgievski, i cili pas fitores së VMRO-DPMNE-së në zgjedhjet e vitit 1998, u bë në krye të Qeverisë dhe e drejtoi atë deri më 1 nëntor 2002. Kurse mandati i Georgievskit kalon në një periudhë jashtëzakonisht të tensionuar dhe të vështirë, gjatë së cilës ndodhi konflikti ushtarak dhe kriza e refugjatëve në Kosovën fqinje. Pas zgjedhjeve parlamentare të vitit 2002, në krye të VMRO-DPMNE-së pasoi Nikolla Gruevski. Në vitin 2004, pas mosmarrëveshjeve me politikën e Gruevskit, Georgievski u tërhoq nga VMRO-DPMNE dhe formoi VMRO-Partinë Popullore. Nga shkurti deri në tetor 1991 ka qenë edhe nënpresident i Presidentit të Maqedonisë.

Më 2 qershor 2004, në kolltukun e kryeministrit u ul edhe bankieri Hari Kostov. Ai ka qëndruar në krye të Qeverisë si person jopartiak, pas zgjedhjes së kryeministrit të atëhershëm Branko Cërvenkovski për president të shtetit. Kostov e mbajti postin e kryeministrit për më pak se gjashtë muaj dhe më 15 nëntor të atij viti viti u largua nga kjo detyrë.

Pas zgjedhjeve të vitit 2002, LSDM delegoi një kryeministër nga radhët e saj, pra profesorin universitar të së drejtës romake Vllado Buçkovski. Më 26 nëntor 2004 u zgjodh kryetar i LSDM-së. Në të njëjtën ditë atij iu besua mandati për formimin e Qeverisë së re pas dorëheqjes së kryeministrit të mëparshëm Hari Kostov. Buçkovski ka drejtuar Qeverinë nga 12 dhjetori 2004 deri më 26 gusht 2006.

Pas fitores së zgjedhjeve në vitin 2006, VMRO-DPMNE merr pushtetin në vend dhe Nikolla Gruevski qëndron në krye të Qeverisë. Ky politikan dhe ekonomist i Maqedonisë me vokacion, në një sërë ciklesh zgjedhore të rregullta dhe të parakohshme, mbeti më i gjati në postin e kryeministrit, pra katër mandate për një kohëzgjatje totale prej 9 vjet e 145 ditë. Gjatë mandatit të Gruevskit pati edhe disa kriza të mëdha politike, tejkalimi i të cilave u ndërmjetësua nga bashkësia ndërkombëtare. Në atë kohë ishte edhe Revolucioni Shumëngjyrësh, shpallja e të ashtuquajturave bomba dhe marrëveshja për formimin e qeverisë së Përzhinos para çdo zgjedhje. Ai ishte në krye të partisë VMRO-DPMNE nga maji i vitit 2003 deri në tërheqjen e tij nga ajo pozitë në dhjetor të vitit 2017. Në maj të vitit 2018, Gruevski u dënua me dy vjet burg për keqpërdorim të pozitës zyrtare gjatë prokurimit të veturës zyrtare. Në nëntor të atij viti, ai u arratis në Hungari, ku mori azil politik.

Më 1 qershor 2017, lideri i atëhershëm i LSDM-së, Zoran Zaev, filloi mandatin e tij të parë kryeministror, ​​i cili zgjati dy vjet e shtatë muaj, deri në zgjedhjet e parakohshme parlamentare. Në mandatin e dytë, Zaev ishte kryeministër për një vit e katër muaj, derisa dha dorëheqje pas humbjes së LSDM-së në zgjedhjet lokale të vitit 2021. Në periudhën e Zaevit u nënshkrua Marrëveshja e Prespës me Greqinë, me të cilën ndryshoi edhe emri i vendit dhe u lidh Marrëveshja e fqinjësisë së mirë me Bullgarinë. Gjatë mandatit të Zaevit si kryeministër, Maqedonia u bë edhe anëtare e plotë e NATO-s. Ai ka mbajtur pozitën udhëheqëse në LSDM nga viti 2013 deri në vitin 2021.

Dimitar Kovaçevski, i cili pozitën e lartë në LSDM e mori nga Zaevi, e udhëhoqi Qeverinë nga 16 janari 2022 deri më 28 janar 2024, përkatësisht 2 vjet e 10 ditë. Kovaçevski është ekonomist dhe ish-profesor në Fakultetin e Ekonomisë dhe Menaxhmentit të Biznesit në Universitetin "Kolexhi amerikan" – Shkup. Kryetar i LSDM-së është zgjedhur më 12 dhjetor 2021. Kovaçevski pasoi Zoran Zaev në postin kryeministror dhe partiak pas tërheqjes së tij në vitin 2021. Pas humbjes në zgjedhjet presidenciale dhe parlamentare të muajit të kaluar, Kovaçevski dha dorëheqje nga posti i kryetarit të LSDM-së.

Në periudhën e kaluar, qeveria udhëhiqej edhe nga të ashtuquajturit kryeministrat teknikë dhe nga drejtuesit e  qeverisë kalimtare. Rasti i fundit i tillë është me kryeministrin aktual teknik Talat Xhaferi. Nga pozita e kryetarit të Kuvendit, ai u bë në krye të Qeverisë teknike më 28 shkurt të këtij viti dhe e udhëheq atë deri në formimin e qeverisë së re.

Këtë funksion para Xhaferit e ka kryer Oliver Spasovski. Ai qëndroi në krye të qeverisë teknike më 3 janar 2020 dhe e drejtoi atë për 241 ditë, pra derisa Zoran Zaev u rikthye në kolltukun e kryeministrit pas zgjedhjeve.

Para Spasovskit këtë pozitë e mbante Emil Dimitriev, i cili nga 18 janari i vitit 2016 drejtoi qeverinë teknike, pas dorëheqjes së kryeministrit Nikolla Gruevski si pjesë e marrëveshjes së arritur në Përzhino. Dimitriev si kryeministër teknik e ka udhëhequr qeverinë gjithsej një vit e 134 ditë, pra deri më 1 qershor 2017.

Në këtë grup kryeministrash teknikë apo kalimtarë është edhe gruaja e vetme Radmilla Shekerinska, e cila ka qenë në krye të të ashtuquajturës qeveri kalimtare në dy raste, si ushtruese e detyrës. Kjo politikane e Maqedonisë, e cila ka diplomuar në Fakultetin e Elektroteknikës, mandatin e saj të parë si ushtruese e detyrës së kryetares së qeverisë kalimtare e filloi më 12 maj 2004 dhe qëndroi në detyrë deri më 2 qershor të po atij viti. Mandati i saj i dytë ishte nga 18 nëntori 2004 deri më 17 dhjetor 2004. sa/

Fatime Fazliji

Foto: MIA