Bruksel, 17 nëntor 2023 (MIA) - Kryesia e Këshillit të BE-së dhe negociatorët e Parlamentit Evropian kanë arritur marrëveshje për tekstin e rregullativës ligjore të Unionit për sanksionimin e veprave penale që kanë të bëjnë me dëmtimin e mjedisit, njoftoi korrespondenti i MIA-s nga Brukseli.

Sipas Komisionerit Evropian për Mjedisin e Jetesës, Virginius Sinkeviçius, i cili është propozuesi zyrtar i direktivës në emër të Komisionit Evropian, me këtë BE-ja do të forcojë veprimin e saj për mbrojtjen e mjedisit dhe sanksionimin e ndotësve të mjedisit.

“Kriminelët kanë përfituar për një kohë të gjatë për shkak të dënimeve të ulëta dhe moszbatimit të dispozitave”, theksoi Sinkeviçius.

Kryenegociatori në emër të Parlamentit Evropian, eurodeputeti gjerman Antonius Manders tha se me rregulloren e re ata që ndotin do të paguajnë për veprimet e tyre.

“Lufta kundër ndotjes, e cila shpesh është mbarëkombëtare, kërkon sanksione të harmonizuara, parandaluese dhe efektive për të parandaluar krimet e reja mjedisore në nivel të BE-së”, theksoi Manders pas arritjes së marrëveshjes.

Direktiva e re synon të vendosë rregulla minimale për përcaktimin e krimeve dhe sanksioneve që lidhen me mjedisin, duke zëvendësuar legjislacionin e mëparshëm për këtë sferë të miratuar në vitin 2008. Direktiva e propozuar përcakton më saktë termin krim mjedisor, përfshin krime të reja që lidhen me mjedisin dhe parashikon dënime të përshtatshme për autorët e tyre, si për personat fizikë ashtu edhe për ata juridikë.

Rregullorja e re synon të rrisë numrin e shkeljeve mjedisore nga nëntë aktualisht në 18, duke përfshirë tregtinë e paligjshme të drurit, riciklimin e paligjshëm të materialeve të dëmshme në anije, mosrespektimin e legjislacionit për kimikatet, reklamimin e produkteve që lidhen me shkatërrimin e pyjeve, ndotjen e deteve dhe nxjerrjes së paligjshme të ujit.

Listës së krimeve i është shtuar edhe një kundërvajtje, e cila sipas përkufizimit është e përafërt me kualifikimin ndërkombëtar të ekocidit. Sipas përkufizimit global, ekocidi është një krim që shkakton shkatërrim masiv të mjedisit, i cili kërcënon komunitetet njerëzore që varen nga burimet natyrore për të ruajtur ekosistemet dhe kufizon aftësinë e tyre për t'u zhvilluar për brezat e ardhshëm.

Eurodeputetja franceze Mari Tusen, e cila ishte pjesë e ekipit negociator të Parlamentit Evropian, theksoi se kjo paraqet një fitore për përkrahësit e idesë së kriminalizimit global të ekocidit.

“BE-ja po hedh themelet për njohjen e ekocidit. Vepra e përcaktuar si krimi më i rëndë është shumë afër përkufizimit të Komisionit Ndërkombëtar të Juristëve për ekocidin”, shtoi Tusen.

Direktiva prezanton termin "vepër e cilësuar" që i referohet veprave penale të kryera me dashje që shkaktojnë shkatërrim, dëm të pakthyeshëm, të gjerë ose të konsiderueshëm ose dëm afatgjatë, të gjerë dhe thelbësor në një ekosistem me përmasa të konsiderueshme ose

me vlerë ekologjike në një habitat natyror në një zonë të mbrojtur ose dëmton cilësinë e ajrit, tokës ose ujit.

Për personat fizikë që kryejnë "vepra me dashje që rezultojnë me vdekje" parashikohet një dënim maksimal me burgim të paktën 10 vjet, për "vepër të cilësuar që shkakton pasoja katastrofike" dënimi maksimal me burgim është të paktën tetë vjet, për "vepra të kryera të rënda nga pakujdesia me pasojë fatale” dënohet maksimalisht me të paktën pesë vjet burg dhe për të gjitha “veprimet e tjera me dashje” dënimi maksimal me burg varion nga të paktën tre deri në pesë vjet.

Në lidhje me personat juridikë, për “veprat më të rënda” ndaj mjedisit, parashikohet një gjobë prej të paktën pesë për qind të totalit të xhiros globale të subjektit ose alternativisht 40 milionë euro dhe për të gjitha “deliktet e tjera mjedisore” gjoba maksimale e parashikuar është të paktën tre për qind e xhiros totale globale ose alternativisht 24 milionë euro.

Direktiva parashikon gjithashtu masa shtesë, duke përfshirë detyrimin e autorit për të rikthyer mjedisin në gjendjen e tij origjinale, për të kompensuar dëmin e shkaktuar, ndalimin e aksesit në fonde publike ose heqjen e lejeve ose autorizimeve.

Rregullorja përmban edhe dispozita për mbështetje dhe ndihmë për personat që raportojnë shkelje mjedisore, për aktivistët e mbrojtjes së mjedisit, si dhe për personat e prekur drejtpërdrejt nga krimet e kryera.

Harmonizimi i tekstit të direktivës u mirëprit nga një sërë organizatash dhe aktivistësh për mbrojtjen e mjedisit.

Sipas Odri Shambode nga Zyra e Fondit Botëror për Natyrën (VVF) në Evropë, me tekstin e dakorduar të kompromisit arriti "integritet të lartë dhe ambicie të përgjithshme" për t'u marrë me autorët e krimeve mjedisore.

“Futja e sanksioneve më të larta për krimet më të rënda mjedisore forcon ligjin dhe do t'u sigurojë autoriteteve kompetente një mjet të ri në arsenalin e tyre”, shtoi Shambode.

Megjithatë, ajo shprehu keqardhjen që direktiva nuk e përfshin peshkimin e paligjshëm, të paraportuar dhe të parregulluar si vepër penale.

BE-ja thekson se krimi mjedisor është një nga aktivitetet kriminale të organizuara më fitimprurëse në botë dhe ka një ndikim të madh jo vetëm në mjedis, por edhe në shëndetin e njerëzve, dhe megjithëse është shumë fitimprurës, është i vështirë për të zbuluar, ndjekur penalisht dhe ndëshkuar.

Direktiva e harmonizuar pritet të miratohet nga vendet anëtare të BE-së në javët në vijim, pas së cilës ajo duhet të miratohet zyrtarisht nga Parlamenti Evropian në shkurt të vitit 2024.