Shkup, 14 gusht 2025 (MIA)-  NP për menaxhimin me pyjet shtetërore ”Pyjet Kombëtare” p.o. – Shkup në vitin 2023 realizoi vetëm 66% të vëllimit fizik të planifikuar të prodhimit të drurit teknik dhe drurit për ngohje. Me detyrime të akumuluara në shumë prej 1.074.644 mijë denarë, përkatësisht rreth 17,5 milionë euro, dhe me varësi të vazhdueshme nga kredia afatshkurtër rrotulluese për pagesën e pagave, ndërmarrja përballet me vështirësi serioze financiare, likuiditet të zvogëluar dhe rreziqe për qëndrueshmërinë e funksionimit.

Enti Shtetëror i Revizionit kreu revizionin e raporteve financiare së bashku me revizionin e pajtueshmërisë të Ndërmarrjes Publike për menaxhimin me pyjet shtetërore “Pyjet kombëtare” p.o. -Shkup, për vitin 2023. Janë konstatuar gjendje, parregullsi dhe mosharmonizim në punën e ndërmarrjes publike dhe për shkak të rëndësisë së tyre është shprehur opinion i pavolitshëm për realitetin dhe objektivitetin e raporteve financiare për vitin 2023 dhe për pajtueshmërinë me rregullativën ligjore, udhëzimet dhe politikat e vendosura. Mjetet biologjike nuk vlerësohen sipas vlerës së tyre objektive, përkatësisht nuk zvogëlohen ose zhvlerësohen për sipërfaqet që ndodhen brenda kufijve të Parkut Nacional të Sharrit dhe janë të rregulluara me plane të veçanta ekonomike pyjore, si dhe sipërfaqet e prekura nga zjarret pyjore në të cilat fondi pyjor është shkatërruar plotësisht. Në fund të vitit 2023, Ndërmarrja publike ka deklaruar detyrime ndaj Buxhetit të Shtetit për riprodhim të zgjeruar në shumën prej 450.844 mijë denarë përkatësisht 7.307.000 2 euro, ndërsa për riprodhim të thjeshtë nuk është hapur llogari e veçantë dhe nuk janë paguar mjete në shumën prej 250.186 mijë denarë, përkatësisht 4.055.000 euro.

Njëkohësisht ndërmarrja kërkon 164.275 mijë denarë, përkatësisht 2.662.000 euro nga shteti bazuar në pjesëmarrjen në aksionin "Dita e Drurit". Nga revizioni i kryer kemi konstatuar se 95% ose 37.672 mijë denarë nga kërkesat ndaj të punësuarve, rrjedhin nga periudha para vitit 2018 dhe kanë të bëjnë me: mungesa të drurit teknik dhe drurit për ngrohje, avanse të pakthyera, qarkullim ditor të papaguar nga shitjet, shfrytëzimi i shërbimeve katering dhe të tjera. Për shkak të mosmarrjes së masave për arkëtimin e tyre dhe afatit të përgjithshëm të parashkrimit, ekziston pasiguri e madhe që shuma prej 36.460 mijë denarësh përkatësisht 590.920 euro (deri në 5 dhe mbi 5 vite) të mos arkëtohet. Struktura e moshës së kërkesave të punonjësve në raportet financiare të NP “Pyjet Kombëtare”, me gjendje më 31.12.2023, te mjetet materiale në përgatitje është konstatuar se nuk është përcaktuar gjendja faktike dhe janë evidentuar në mënyrë të parregullt investime në shumën prej 16.463 mijë denarë. Investimet në shumën prej 2.226 mijë denarë rrjedhin nga vitet e kaluara, të nisura para themelimit të ndërmarrjes dhe kanë të bëjnë me objekte investuese në filealin “Biglla” Demir Hisar (rezervuar nëntokësor për karburant) dhe “Ravna Reka” Pehçevë (ndërtesë e paligjshme e një shtëpie pyjore), të cilët nuk kanë siguruar dokumentacion të besueshëm për të cilin nuk është përcaktuar gjendja faktike, domethënë nuk është bërë vlerësim për arsyeshmërinë e vazhdimit të investimeve.

“Lumi Ravna” Pehçevë 8% 15% 77% deri në 3 vjet deri në 5 vjet mbi 5 vjet 3 Gjithashtu, 7 sera me vlerë prej 12.785 mijë denarë , edhe pse janë në përdorim nga viti 2004, gabimisht udhëhiqen si mjete në përgatitje, pa llogaritur amortizimin, ndërsa torfa e blerë me vlerë prej 1.452 mijë denarë klasifikohet si investim në vend të stokut, çka është në kundërshtim me parimet dhe standardet kontabël. Këto dobësi cenojnë parimin e saktësisë dhe realitetit të raporteve financiare dhe kanë ndikim të drejtpërdrejtë mbi rezultatin financiar të ndërmarrjes. Nga ana e NP “Pyjet Kombëtare” - Shkup, janë investuar mjete në shumën prej 7.374 mijë denarë gjatë themelimit të dy shoqërive shoqëruese, të cilat në vitin 2005 janë ndarë nga ndërmarrja publike. Shoqëria për Prodhimet e Sharrës dhe Përpunimin e Drunjve nuk ekziston në Regjistrin Tregtar që nga viti 2020, ndërsa Shoqëria për Kultivimin dhe Prodhimin e Peshqve, pas ndarjes së saj nga ndërmarrja publike, ka pësuar transformime, përkatësisht është kryer pjesa e investimit është transferuar, emri i shoqërisë ka ndryshuar dhe ajo është në posedim të një personi tjetër privat juridik. Ndërmarrja publike, në arkivin e vet nuk i ka shkresat e asaj procedure, por pas inspektimit në regjistrin e AKP-së, ndryshimi i pronës së patundshme është regjistruar në vitin 2016, me të drejtën e pronësisë në FP numër 243 të PK 375/1 për KK Klenoec Kërçovë në shfrytëzim të personit tjetër privat juridik.

Revizioni konstatoi parregullsi në lidhje me plotësimin e dispozitave të kontratave të punës, ku nga totali prej 355 punonjës në kohë të pacaktuar, 73%, përkatësisht 259 punonjës, të cilët janë të punësuar në vendet e punës, si prerës druri, transportues druri, renditës druri dhe punëtorë pyjesh, nuk i kryejnë detyrimet e përcaktuara të punës në përputhje me kontratat , por kryejnë punë administrative dhe detyra pune në drejtori ose filial. Në vitin 2023, në Filialin "Pylltaria" Shën Nikollë  me kërkesë të udhëheqësit të filialit dhe autorizimit të dhënë, është lidhur kontratë për shitblerjen e sortimenteve të drurit në trungje në shumën prej 2.561 mijë denarë me TVSH, për dru dushku për ngrohje, në mënyrë jotransparente pa kriteret e përcaktuara për zgjedhjen e personit juridik, as 4 nuk është kërkuar dokumentacioni që duhet të posedojë për kryerjen e punëve kulturore pyjore dhe verifikimin e tij, që do të thotë devijim nga procedura standarde, me rrezikun e lidhjes së kontratave me subjektet që nuk kanë kapacitetet, njohuritë ose profesionalizmin përkatës për ekonomizimin dhe shfrytëzimin e duhur dhe efikas të burimeve pyjore.

Devijimi i ndjeshëm i realizimit të planit për prodhimin e drunjve teknikë dhe drunjve për ngrohje, si dhe planit financiar për të ardhurat nga shitja e drunjve teknikë dhe drunjve për ngrohje, lidhen përgjithësisht me mekanizimin e pamjaftueshëm dhe të vjetruar, numrin e kufizuar të personelit profesional dhe teknik, transparencën e kufizuar të komplekseve pyjore, si dhe largësinë e terrenit. Plani i realizuar i prodhimit të sortimenteve të drurit në m3 për periudhën 2014-2023 Në mënyrë plotësuese, ndërmarrja me burimet e veta kryen vetëm 42,45% të fazës së prerjes së drunjve, 34,04% të shpërndarjes dhe 32,13% të fazës së transportit, që do të thotë se mbi 50% e procesit të prodhimit varet nga angazhimi i realizuesve të jashtëm.

Edhe pse sistemi elektronik për ndjekjen e masës drusore, i prokuruar në shumën prej 32.518 mijë denarë dhe mirëmbajtja mujore aktuale prej 167 mijë denarë, është vënë në përdorim që nga viti 2017 dhe teknikisht është instaluar në platformën e Telekomit të Maqedonisë SHA Shkup, me qasjen VPN të siguruar për NP "Pyjet Nacionale" p.p. - Shkup, ai nuk përdoret në praktikë nga subjektet (Inspektorati Shtetëror për Pylltari dhe Gjueti dhe Policia Pyjore), as nuk janë zbatuar të gjitha fazat e ndjekjes së masës drusore, gjë që e kufizon mundësinë e kontrollit, ndjekshmërisë dhe transparencës në menaxhimin e masës drusore - nga prerja e drurëve deri në shitjen përfundimtare. 0 100.000 200.000 300.000 400.000 500.000 600.000 700.000 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 druri teknik i planifikuar druri teknik i prodhuar dru zjarri i planifikuar dru zjarri i prodhuar 5 Revizioni njoftoi edhe për mbrojtjen e pamjaftueshme të pyjeve (ndërmarrjen e aktiviteteve të duhura për të parandaluar dhe menaxhuar rreziqet e paraqitjes së zjarreve në pyje) dhe dobësitë sistematike në përballjen me rreziqet e sëmundjeve, zjarreve dhe prerjes së paligjshme të pyjeve , realizimin e pjesshëm dhe efikasitetin e kufizuar në shfrytëzimin e mjeteve nga Programi për Riprodhimin e Zgjeruar të Pyjeve për vitin 2023. Pyje me pisha të shkatërruara Lumi i Gardenit Karaslari Pyjet e djegura Dellçevë Berovë Treguesit financiarë për vitin 2023, detyrimet totale prej 1.074.644 mijë denarë , varësia e vazhdueshme nga kredia afatshkurtër revolving për pagesën e rrogave , tregojnë rrezik të shtuar të likuiditetit të zvogëluar të ndërmarrjes , prandaj është i domosdoshëm plani për stabilitetin financiar, vlerësimi i rreziqeve të likuiditetit, afati kohor për shlyerjen e detyrimeve, zvogëlimi i varësisë nga huamarrjet afatshkurtra, si dhe arkëtimi prioritar i kërkesave dhe optimizimi i shpenzimeve, me qëllim të sigurimit të stabilitetit afatgjatë dhe qëndrueshmërisë së punës së ndërmarrjes publike. Për tejkalimin e gjendjeve të konstatuara janë dhënë rekomandime me qëllim ndërmarrjen e masave dhe aktiviteteve nga institucionet kompetente dhe personat përgjegjës.

Foto: ESHR