Shkup, 2 janar 2024 (MIA) - Një kompani nga një destinacion atraktiv teknologjik në Azinë Juglindore është investimi i ri i huaj me të cilin Drejtoria për Zona Zhvillimore Industriale Teknologjike (ZZHTI) do të fillojë vitin 2024. Siç ka treguar në një intervistë për MIA, drejtori i Drejtorisë, Jovan Despotovski, investimi do të bëhet i ditur nesër, lokacioni është ZZHTI Shkup 1, dhe deri në fund të periudhës investuese pret mbi 15 milionë euro në vit vetëm për pagat.

Me këtë investim, sipas Despotovskit, hapet një kapitull krejtësisht i ri për sa i përket llojit dhe cilësisë së investimeve, veçanërisht sa i përket pagave të larta dhe punësimit të të rinjve me kualifikime të larta. Kompania ka përfaqësi në disa vende të botës dhe tashmë ka të punësuar staf të ri nga ky vend, por me marrëveshjen e arritur numri do të rritet njëzetfish.

Despotovski flet edhe për hyrjen e kompanive vendore në zona – diçka që ishte paralajmëruar, por deri më tani nuk ka ndodhur. Siç thekson ai, ai nuk do të devijojë nga synimi i tij dhe në bashkëpunim me Organizatën Ndërkombëtare Botërore (IFC) do ta çojë punën “deri në fund”. Duke qenë se “strukturat në sistem nuk kanë lejuar që ky projekt i suksesshëm të realizohet”, Despotovski do të insistojë në vendosjen e sistemit të ndëshkimeve për mosveprim të institucioneve të caktuara. Nuk bëhet fjalë më për një, thotë ai, por për dhjetë projekte potenciale investimi të kompanive vendase që duhet dhe do të ndodhin.

Drejtori përmbledh rezultatet e punës së bërë në vitin 2023, por tregon edhe rëndësinë e platformës "E ardhmja fillon në shtëpi".

Despotovski në intervistë i referohet edhe angazhimit të tij politik. Si anëtar i LSDM-së për gati 30 vjet, njëri nga ish-kandidatët për kryetar të partisë dhe zyrtari aktual i saj, shpreh bindjen e thellë se LSDM-ja do të jetë forca kryesore politike që do ta sjellë vendin në BE në vitin 2030, edhe pse ai është absolutisht i vetëdijshëm, siç thekson ai, për disponimin e qytetarëve. Sondazhet, thekson Despotovski, tregojnë se qytetarët janë të lodhur nga premtimet dhe justifikimet, se duan rezultate konkrete që personalisht do t'ua ndryshojnë jetën e përditshme. “Duhet të pranojmë gabimet tona, disa prej tyre në politikën e personelit, prandaj fokusi ynë tani nuk duhet të jetë se kush do të bëjë koalicion me kë, por cilat janë vlerat dhe parimet tona kryesore, për të krijuar një program të matshëm, me afate dhe për të parë se cilët do të jenë njerëzit që do të qëndrojnë pas atij lloj programi”, nënvizon Despotovski.

Z.drejtor, po paralajmëroni një investim të ri që duhet të shpallet që nesër. Mund të na thoni çfarë është ky investim?

Po e nisim këtë vit me një investim të ri. Me të po hapim një kapitull krejtësisht të ri në llojin dhe cilësinë e investimeve që vijnë në vend, veçanërisht për sa i përket pagave të larta dhe angazhimit të të rinjve me kualifikime të larta. Investimi vjen nga një destinacion teknologjik atraktiv, në Azinë Juglindore dhe tashmë punëson të rinj në vend dhe me marrëveshjen që kemi arritur, numri do të rritet njëzetfish.

Po, investimi do të shpallet nesër, ndërsa lokacioni është ZZHTI Shkup 1. Është planifikuar që deri në fund të periudhës investuese të investohen mbi 15 milionë euro në vit vetëm për paga.

Kjo është gjithçka që mund të zbuloj tani për tani. Më shumë detaje do të njoftojmë nesër, më 3 janar, kur planifikojmë të bëjmë njoftimin zyrtar.

Po kompanitë vendase? Keni paralajmëruar hyrjen e një kompanie vendore, por ne nuk e kemi parë ende...

Unë personalisht e shoh fajin tek vetja. Edukata e mirë familjare nuk më lejon të jem aq i pacipë dhe të nxjerr në publik të gjitha “të palarat”, që lidhet me strukturat në sistem që nuk lejuan të realizohej ky projekt i suksesshëm. Dhe nga ky pozicion do të them se nuk kam ndërmend të dorëzohem. Në bashkëpunim me një organizatë serioze ndërkombëtare, Organizatën Ndërkombëtare Botërore (IFC), do të punojmë për ta realizuar këtë. Dhe këtë herë nuk bëhet fjalë për një, por për dhjetë projekte potenciale investimi të kompanive vendase që duhet dhe do të ndodhin.

Gjithashtu dua të theksoj se, si në këtë, ashtu edhe në çdo kapacitet tjetër politik që do të kem, nuk do të lejoj rrethana në të cilat institucionet dhe strukturat brenda institucioneve praktikojnë politika të vjetruara dhe nuk zbatojnë ligjin. Dhe për këtë do të insistoj që të vendoset një sistem ndëshkimi për mosveprimin e institucioneve të caktuara, sepse dëmi që i bëhet buxhetit në këtë rast është miliona dhe është dëm i drejtpërdrejtë në xhepat e qytetarëve.

Në një brifing për gazetarët ju përmblodhët numrat e vitit 2023. Cili ka qenë fokusi i 12 muajve të fundit dhe cili ka qenë rezultati?

Viti i kaluar, 2023, u shënua nga investimi më i madh i huaj që nga pavarësia e vendit. Ne sollëm gjigantin tajvanez “Jageo” me një kontratë 205 milionë euro. Ne kemi treguar se me një qasje të mençur dhe me një vend të vogël si Maqedonia, mund të jesh një lojtar serioz në tërheqjen e investimeve.

Vitin e nisëm me një investim të ri prej 40 milionë eurosh nga kompania kanadeze “Magna Mehatroniks”, dhe po e mbyllim me kontrata të lidhura me mbi 480 milionë euro, të cilat sjellin mbi 7 mijë vende të reja pune, disa prej të cilave tashmë janë realizuar.

Efekti i investimeve të huaja dhe përfitimet direkte për qytetarët janë më të rëndësishmit dhe ky është prioriteti kryesor nga i cili udhëhiqemi. Nëse në vitin 2016 paga mesatare ishte mbi 19.000 denarë, këtë vit presim një pagë mesatare neto prej gati 40.000 denarë, që është një rritje prej 92 për qind për vetëm gjashtë vite. Numri i punëtorëve në zona është rritur në pothuajse 18,000, që është dy herë më shumë krahasuar me 6,000 në 2016. Po ashtu, nëse në vitin 2016 kemi pasur 650 milionë euro investime, tani jemi në dy miliardë marrëveshje të arritura për investime. Kemi një rritje të vazhdueshme të arkëtimeve në buxhet nga kompanitë, që këtë vit pritet të jenë rreth 70 milionë euro, që është shtatë herë më shumë krahasuar me periudhën e gjashtë viteve më parë.

Ne arritëm t'i tregojmë botës se Maqedonia nuk është më vend i fuqisë punëtore të lirë. Puna e punëtorëve maqedonas duhet të paguhet. Jam veçanërisht krenar që kemi pasur rritje të pagave për dy vite me radhë. Analizat fillestare tregojnë një rritje të pagave prej të paktën 20 për qind për kompanitë e

zonave në krahasim me vitin e kaluar, por edhe se ato do të jenë mbi mesataren e vendit. Prandaj, për mua është suksesi më i madh që arritëm të imponojmë paga më të larta për bashkëqytetarët tanë që të jenë segment kyç në planet investuese të investitorëve të huaj të ardhshëm, duke braktisur përfundimisht konceptin e fuqisë punëtore të lirë.

Jemi të vetëdijshëm që ka një problem me stafin që i duhet kompanive, jo vetëm tek ne. Ne jemi të vetëdijshëm se duhet të punojmë për t'i mbajtur të rinjtë në vend, prandaj investojmë në kompani të avancuara teknologjikisht që do t'u ofrojnë atyre mundësi punësimi dhe ku ata mund të kapitalizojnë potencialin e tyre intelektual. Ne gjithashtu investojmë në programe trajnimi. Disa kompani tashmë po përdorin masën që kemi prezantuar vitin e kaluar, me të cilën shteti mbulon deri në 50 për qind të kostove të trajnimit apo edukimit të mëtejshëm të stafit përkatës.

Me Odën tregtare nisët një koncept dhe bashkëpunim të ri nën moton “E ardhmja fillon në shtëpi”...

Një nga gjërat e para që i vendosa vetes tre vjet më parë ishte ofrimi i vendeve të punës me pagesë të mirë për bashkëqytetarët tanë dhe krijimi i mundësive veçanërisht për të rinjtë që të lulëzojnë këtu në shtëpi. Tashmë po e arrijmë objektivin që i kemi vënë vetes në ZZHTI për punë europiane dhe të mirëpaguara. Dhe ne nuk duam të jemi egoistë, duam ta japim atë kontribut në nivelin e gjithë shoqërisë. Këtu lindi ideja e kësaj platforme, qëllimi i së cilës është të promovojë vizionarë të rinj, krijues, nxitës të ndryshimeve të ardhshme.

Qëllimi i nismës është që të rinjtë tashmë të suksesshëm të motivojnë të rinjtë. Të gjithë të rinjtë tanë të suksesshëm dhe krijues duhet të shërbejnë si një forcë lëvizëse në shoqërinë tonë. Atyre duhet t'u jepet shansi të ndërtojnë karrierën e tyre këtu në shtëpi, dhe ne duhet të përpiqemi dhe të bëjmë çdo përpjekje për t'u ofruar atyre një të ardhme në vendin e tyrei, jo një jetë me valixhe.

Ky projekt përfshin të rinj të suksesshëm nga fusha të ndryshme - nga kompanitë vendase, nga kompanitë në ZZHTI, si dhe nxënës të shkollave të mesme dhe studentë. Partneri ynë në projekt është Oda tregtare kemi edhe mbështetjen e presidentit të vendit, por pres që të gjitha institucionet dhe partnerët e tjerë të përfshihen dhe të vazhdojnë së bashku me ne në realizimin e një qëllimi të përbashkët – uljen e trendit të emigrimit, për t'i bindur ata të rinj se e ardhmja fillon në vendin tënd.

Qëllimi i këtij projekti nuk është të flasim për politikë dhe as për atë që kemi bërë. Qëllimi është që të rinjtë të flasin për të rinjtë. Fushata fillon tani dhe nuk do të përfundojë - do të vazhdojë derisa të arrijmë qëllimin tonë, që nuk është kur të ndalojmë trendin e shpërnguljes, por kur të kthejmë personin e fundit që u shpërngul.

Kjo është një kujtesë se suksesi ynë i ardhshëm si vend qëndron brenda kufijve tanë, dhe këta të rinj dhe shumë shembuj të tjerë si ata na tregojnë se ne mund dhe do të kemi sukses këtu në vendin tonë. Unë jam baba i tre fëmijëve dhe dua që e ardhmja e fëmijëve të mi të fillojë me të vërtetë në vendin e tyre, dhe po i fillon këtu. Kështu duhet të jetë për të gjithë fëmijët e këtij vendi.

Ju përveç që jeni drejtor i Drejtorisë së ZZHTI-së, jeni edhe anëtar aktiv i LSDM-së, partisë në pushtet. Zgjedhjet nuk priten në pranverë, kështu që pyetja është e pashmangshme - si i vlerësoni zhvillimet politike aktuale dhe të ardhshme?

Unë jam anëtar i LSDM-së për gati 30 vjet. Dhe nëse më pyesni sot, mund të them se jam i nderuar që jam pjesë e asaj partie dhe në periudha kur janë marrë vendime vendimtare për vendin, duke filluar nga referendumi për pavarësinë, votimi për Kushtetutën e parë të pavarur. Maqedonia, duke u përballur me konfliktin në 2001, statusin e kandidatit në 2005, anëtarësimin në NATO në 2018.

Besoj thellë se LSDM-ja do të jetë forca kryesore politike që do ta sjellë vendin në BE në vitin 2030. Jam absolutisht i vetëdijshëm për gjendjen e tanishme mes bashkëqytetarëve tanë, të cilën e kuptoj plotësisht dhe e fal. Në këto gjashtë vite kemi përfunduar me sukses shumë gjëra, por ka ende shumë gjëra që nuk u janë kushtuar vëmendje, pra ku mungojnë rezultatet e dukshme për qytetarët. Para së gjithash sundimi i shtetit ligjor dhe lufta kundër korrupsionit.

Jam i vetëdijshëm edhe për rreziqet që ekzistojnë në marrëdhëniet ndërkombëtare, të cilat lidhen me përshtypjen e krijuar të një dominimi të caktuar brenda koalicionit aktual qeverisës. Nga përvoja ime mund të them se marrëdhëniet me shumicën e posteve publike nga partneri ynë i koalicionit janë jo vetëm korrekte, por të bazuara në respekt dhe mirëkuptim reciprok. Por fakti është se përshtypja e publikut ekziston dhe mendoj se është për shkak të shfaqjes jo gjithmonë të mjaftueshme të angazhimit dhe punës së bërë nga bartësit e posteve publike të zgjedhur nga LSDM-ja. Dhe kjo duhet të ndryshojë. Jo vetëm për hir të ndryshimit të përshtypjes, por edhe për respektimin e plotë të parimit të transparencës dhe llogaridhënies në atë që ke bërë.

Sondazhet tregojnë se qytetarët janë të lodhur nga premtimet dhe justifikimet, se duan rezultate konkrete që personalisht do të ndryshojnë jetën e tyre të përditshme. Duhet të pranojmë gabimet tona, disa prej tyre në politikën e personelit, prandaj fokusi ynë tani duhet të jetë, jo kush do të bëjë koalicion me kë, por cilat janë vlerat dhe parimet tona kryesore, për të krijuar një program të matshëm me afate, si dhe për të parë se cilët do të jenë njerëzit që do të jenë pas këtij programi.

Ka ardhur koha që të prezantojmë një meritokraci dhe të fillojmë të vendosim njerëzit e duhur në vendet e duhura. Duke luajtur rolin e liderëve të mëdhenj dhe duke zbatuar qëllimisht strategjinë “përça e sundo”, ne sollëm shtetin dhe të gjitha institucionet në drejtim të mosbesimit të qytetarëve, të pakënaqësisë me shërbimet publike, ato të jenë vend për ata që nuk duan progresin dhe punën në interes të qytetarëve, për të qenë një vend për punësime partiake.

Pikëpamja ime personale është që ne duhet të prezantojmë një koncept të një politikani të përgjegjshëm, i cili jep rezultate konkrete. E di që në këto hapësira këto dy fjalë vështirë se shkojnë në të njëjtën fjali, por, për mendimin tim, tani është më e rëndësishme të flasim se si të arrijmë tek politikanët e përgjegjshëm. Ne duhet të ndryshojmë qasjen në përzgjedhjen e njerëzve, veçanërisht për funksionet kryesore. Ishte edhe pjesë e “Konceptit 28” që e ofrova si program në zgjedhjet e fundit brenda partisë për zgjedhjen e presidentit. Së pari, le të përcaktojmë se çfarë lloj njerëzish duhen, me çfarë karakteristikash, arsimi, eksperience, pastaj le të diskutojmë se kush mund t'i marrë ato përgjegjësi dhe

politika dhe t'i zbatojë ato. Dhe duke e bërë këtë, ne duhet të dalim përtej kufijve të partisë dhe shtetit dhe të mendojmë gjerësisht.

Në këtë pikëpamje, LSDM-ja duhet të rifillojë ndërtimin e konsensusit me partinë më të madhe opozitare për çështjet kyçe me interes për shtetin dhe qytetarët. Dhe këtu nuk po mendoj vetëm për amendamentet kushtetuese, por edhe për gjithçka që vijon për sa i përket proceseve kyçe. Në fund të fundit, LSDM-ja dhe VMRO-DPMNE-ja janë dy partitë më të mëdha në Maqedoni dhe si të tilla duhet të mbajnë përgjegjësinë më të madhe për të ardhmen e vendit.

Mirjana Çakarova

Foto: Frosina Naskoviq