Shkup, 22 prill 2025 (MIA) - Anëtarësimi në BE është alternativa e vetme ndaj Republikës së Maqedonisë së Veriut dhe qytetarëve të saj. Agjenda reformuese është më shumë se një listë reformash, por një kornizë strategjike me qëllime të qarta dhe afate të përcaktuara, por më e rëndësishmja nga të gjitha ajo është udhërrëfyesi i vendit drejt transformimit institucional, social dhe ekonomik. Kuvendi ka rol kyç në implementimin e saj dhe duhet të tregojë vizion dhe urtësi me seriozitet gjithëpërfshirës të bashkëpunimit dhe vullnet të sinqertë për reforma në interes të qytetarëve dhe shtetit.

Këtë e theksoi Afrim Gashi, кryetar i Kuvendit, në seancën e sotme të përbashkët të Komisionit parlamentar për çështje evropiane dhe Këshillit kombëtar për integrim evropian, në të cilën u mbajt debat për përfitimet nga Agjenda reformuese 2024 - 2027. Ai theksoi se nuk bëhet fjalë vetëm për përmbushjen e disa detyrimeve, por edhe për mundësi të jashtëzakonshme për të promovuar demokracinë, për të garantuar sundimin e ligjit dhe për të ndërtuar institucione të forta që do t'u shërbenin qytetarëve, e duke marrë parasysh rolin thelbësor të Kuvendit si kryetar i këtij institucioni, ai shprehu gatishmërinë e plotë për të shqyrtuar dhe trajtuar çdo nismë dhe reformë me prioritet maksimal.

"Kuvendi do të mbetet partner i përhershëm në këtë proces. Integrimet evropiane duhet të jenë tema që bashkon linjat e të gjitha subjekteve politike, sepse është projekt shtetëror që kërkon konsensus të gjerë dhe vullnet të përbashkët. E dimë që qytetarët janë të lodhur nga premtimet dhe presin rezultate nga ne dhe për këtë arsye, agjenda reformuese është mundësi për t'u dëshmuar qytetarëve se procesi i integrimit nuk është fushatë dhe nuk është aspiratë utopike, por përpjekje konkrete. Duhet të pranojmë se pas harmonizimit të legjislacionit tonë me atë të BE-së, u dëshmua se për ne sfidat e vërteta në këtë proces nuk kanë qenë asnjëherë çështjet e reformës por, fatkeqësisht, çështjet e identitetit. Rruga jonë drejt BE-së nuk ka qenë e lehtë, ka kërkuar dhe kërkon sakrifica të jashtëzakonshme, por kjo është rruga e vetme që ia vlen. Kjo rrugë kërkon guxim për të ndryshuar, durim për t'u përballur me sfidat dhe pengesat, largpamësi dhe urtësi për të bashkuar forcat tona. Jam plotësisht i bindur dhe pretendoj se në fund të këtij tuneli shkëlqen një shtet evropian”, tha Gashi, duke porositur se ky është momenti që shteti dhe të gjitha forcat politike të ecin përpara me bashkëpunim gjithëpërfshirës dhe vullnet të sinqertë për reforma.

Në fjalën e tij, kryetari i Këshillit kombëtar për integrimin evropian, Venko Filipçe, tha se rruga jonë drejt BE-së ka vazhduar për shumë kohë, kemi bërë shumë sakrifica, por nuk kemi parë rezultat shumë të madh.

"Të gjithë i dimë arsyet, por shtrohet pyetja a duhet të heqim dorë tani. Kam përshtypjen se edhe pse jemi administrativisht ndoshta më afër, nga aspekti i vlerave jemi larg BE-së. Duhet të bëhet krahasimi me disa vende fqinje që janë bërë anëtare të BE-së, se si ato kishin qasje në fonde serioze të mëdha evropiane dhe ndryshuan para syve tanë", tha Filipçe, duke përmendur Bullgarinë, Rumaninë.

Si vend kandidat, ne kemi qasje vetëm në fondet e para-aderimit - instrumenti IPA, e në periudhën e njëjtë Bullgaria dhe Rumania morën 46 miliardë euro nga fondet zhvillimore evropiane ose në përqindjeje, ne vendet e Ballkanit Perëndimor morëm mesatarisht rreth 5 për qind të PBB-së për kokë banori, ndërsa ato 25 për qind. Tani, për periudhën nga viti 2024 deri në vitin 2027, ata marrin 41 miliardë euro, ndërsa për këtë rajon rreth 7-8 miliardë euro.

"Dhe ky është çelësi i gjërave, nuk ka asnjë burim tjetër të mjeteve ose kredisë që do të investojë në punën kryesore, dhe ky është kapitali njerëzor, dhe vetëm në këtë mënyrë do të shohim rezultate të dukshme, kur investojmë në ekonomi të hapur, ekonomi të bazuar në njohuri, në sistemin arsimor sepse rezultatet e provimit të studentëve janë mbresëlënëse dhe testi PISA dhe TIMS, ne jemi në fund në Evropë dhe në gjithçka, fëmijët janë praktikisht analfabetë. Është koha të shikojmë nga një këndvështrim tjetër, për të hyrë, për të punuar dhe për të luftuar çfarëdo që është në tryezë, çfarëdo pengese që është para nesh, ne duhet të bashkohemi sepse kur jemi bashkë ne bashkojmë të gjitha kapacitetet dhe nuk ka asgjë që nuk mund ta tejkalojmë. Skenari më i keq është lënia mënjanë e të gjitha këtyre problemeve dhe t'i zgjidhin ato brezat e ardhshëm, meqë këtë askush nuk do të na e falë", porositi Filipçe.

Kryetari i Komisionit parlamentar për çështje evropiane, Antonio Milloshoski, përshëndeti faktin se vendi mori lëvdatën nga BE se sa i përket Agjendës reformuese ishte i pari në rajon për sa i përket përpilimit dhe rezultateve fillestare. Thotë se duhet të jemi kritikë të arsyeshëm për të rritur produktivitetin e ekzekutivit në zbatimin e agjendës reformuese. Si Parlament, ne duhet të mbështesim reformat, tha ai, dhe në periudhën e ardhshme të forcojmë funksionin e kontrollit të legjislaturës në zbatimin e agjendës reformuese përmes së cilës përparimi ynë do të vlerësohet mbi të gjitha, përmes sa më shumë debateve mbikëqyrëse dhe publike. Ai e potencoi edhe gjendjen e reformave të brendshme në BE.

"Në momentet kur Maqedonia po punon për Agjendën e saj reformuese, nuk duhet të habitemi që vetë BE-ja po punon për reformat e saj, dhe nganjëherë nga pikëpamja politike ato nuk përputhen, sepse nëse qëllimi i Maqedonisë është se si të reformohet më shpejt në mënyrë që të jetë më e gatshme të bëhet anëtare e BE-së, disa vende anëtare të BE-së njoftojnë hapur se Bashkimi nuk është aktualisht i gatshëm për zgjerim të plotë me shtetet e tjera anëtare dhe se BE duhet të punojë për agjendën e vet reformuese si të reformojë sistemin vetanak, numrin e komisionerëve, numrin e eurodeputetëve, mënyrën e vendimmarrjes, konsensusin, shumicën e kualifikuar dhe për këtë do të duhet kohë që agjenda jonë reformuese të përmbushë qëllimet dhe detyrimet e përcaktuara, jam i sigurt se BE gjithashtu do të marrë kohë brenda që të mund të reformohet, e pastaj shpresojmë të mund të bëjë hapin që është gati të pranojë anëtarë të rinj", tha Milloshoski, duke thënë se agjenda jonë, e cila përfshin 136 hapa nga dhjetori i vitit 2024 deri në gusht të vitit 2027 - dhe 60 ligje dhe akte nënligjore nuk mund të zbatohen me sukses pa një kontribut konstruktiv nga opozita.

Ministri i Çështjeve Evropiane, Orhan Murtezani theksoi se Kuvendi e di më mirë se çdo institucion tjetër se integrimi evropian kërkon reforma dhe angazhim të pandarë politik. Agjenda e reformës nuk është vetëm dokument, por ambicie e përbashkët drejt një

shoqërie më transparente dhe më të drejtë, e roli i Kuvendit në këtë proces është vendimtar.

"Vizioni ynë është Maqedoni e Veriut e qartë e integruar në familjen evropiane me institucione të forta, ekonomi konkurruese dhe shoqëri të bashkuar. Arritja e këtij vizioni varet nga përkushtimi dhe mbështetja jovetanake. Si ministër i Çështjeve Evropiane dhe koordinator i instrumentit të rritjes, ju siguroj për angazhimin tim të plotë ndaj këtij qëllimi strategjik. Ekspertët në MEP dhe unë jemi në dispozicion në çdo kohë për të punuar së bashku për të shfrytëzuar këtë mundësi historike dhe jo vetëm që do të përmbushim standardet evropiane, por do të zbatojmë vlerat evropiane në vendin tonë", theksoi Murtezani.

Ambasadorja zvicerane Veronik Ullmann foli në emër të saj dhe në emër të Zvicrës, e cila mbështet fuqimisht rrugën e integrimit evropian të vendit. Ajo theksoi se pritshmëritë e politikanëve janë të larta dhe se për sa i përket agjendës reformuese, Kuvendi ka rol të rëndësishëm në raport me miratimin e së drejtës së BE-së, forcimit të kontrollit të pushtetit ekzekutiv dhe zhvillimit demokratik, si dhe në nxitjen e konsensusit politik.

Ben Nupnau, Zëvendës Ambasador në Delegacionin e BE-së në Maqedoni, përgëzon vendin tonë që ishte i pari që nënshkroi marrëveshjen për para-financimin e Planit të rritjes dhe agjendën reformuese, si mënyrë e besueshme për të përparuar në të ardhmen. Ai shtoi se agjenda reformuese nuk është subtitu për anëtarësimin në BE, por mjet për forcimin e politikave dhe praktikave evropiane në punën e Qeverisë, për një ekonomi të modernizuar dhe ndërtimin e një klime më të favorshme biznesi dhe qasje në tregun e vetëm evropian.

"Reformat e parashikuara janë çështje që kanë qenë prioritet prej vitesh. Tani është koha për veprim vendimtar nga Qeveria dhe Kuvendi... Vijon monitorimi, evaluimi me Ministrinë e Financave, me donatorët është me rëndësi kyçe. Në këtë mënyrë, do të arrihet komplementariteti dhe efektet e zgjeruara të Agjendës reformuese. Prandaj është i nevojshëm konsensusi për politikat kyçe dhe masat legjislative. Kjo do t'i mundësojë Kuvendit të planifikojë paraprakisht, t'u japë përparësi reformave më të rëndësishme. Komisioni për Çështjet Evropiane dhe NSEI kanë rol shumë të rëndësishëm në këtë proces për të siguruar zbatimin efektiv dhe me kohë të reformave. BE mbetet e angazhuar për të lehtësuar rrugën drejt aderimit në BE dhe shkallën më të madhe të konvergjencës ndaj standardeve ekonomike", tha Nupnau.

Në temën "Reformat si përgjegjësi e përbashkët: Ndërtimi i konsensusit për aderimin e Maqedonisë së Veriut në BE foli edhe "Vlladimir Drobnjak, ish kryenegociator për negociatat e aderimit të Kroacisë me BE-në dhe ekspert i UNOPS-it.

Sipas planit të rritjes prej 6 miliardë eurosh për Ballkanin Perëndimor, Maqedonia e Veriut duhet të marrë 750.4 milionë euro krahas programeve rrjedhëse IPA që tejkalojnë shumën prej 500 milionë euro në grante të pastra të financimit. Vendi është i pari që merr këstin e parë prej 52.4 milionë euro nga para-financimi në kuadër të Instrumentit për reforma dhe rritje nga Bashkimi Evropian. 

Foto: printskrin