Shkup, 28 tetor 2025 (MIA) - Tranzicioni energjetik nuk është vetëm një proces teknologjik, por edhe shoqëror që kërkon guximin për të ndryshuar zakonet, kërkon një vizion për marrjen e vendimeve afatgjata dhe një gatishmëri për të investuar në zgjidhje që nuk sjellin rezultate të shpejta, por krijojnë një të ardhme më të sigurt dhe të qëndrueshme për brezat e ardhshëm, tha Ministrja e Energjisë, Sanja Bozhinovska në fjalimin e saj hapës para fillimit zyrtar të Forumit të 14-të Ndërkombëtar të Energjisë për Zhvillim të Qëndrueshëm (IFESD-14) me titull "Nga Qëllimet në Veprim: Fuqizimi i së Ardhmes me Energji të Qëndrueshme" që po mbahet në Shkup.

Siç theksoi Bozhinovska, për tre ditët e ardhshme Maqedonia do të jetë qendra e dialogut global të energjisë.

“Rezistenca e energjisë sot nënkupton aftësinë e sistemit për t'u përshtatur dhe për të vazhduar të funksionojë edhe në kushte të pasigurisë globale. Varësia nga një burim ose furnizues i vetëm është një gjë e së kaluarës sot, e ardhmja i përket zgjidhjeve të diversifikuara, të qëndrueshme dhe të sigurta të energjisë”, vuri në dukje ministrja.

E ardhmja, siç tha ajo, i përket zgjidhjeve të diversifikuara, të qëndrueshme dhe të sigurta të energjisë. Megjithatë, tranzicioni energjetik nuk është vetëm një proces teknologjik, por edhe një proces shoqëror, i cili kërkon guximin për të ndryshuar zakonet, një vizion për të marrë vendime afatgjata dhe një gatishmëri për të investuar në zgjidhje që nuk sjellin rezultate të shpejta, por krijojnë një të ardhme më të sigurt dhe të qëndrueshme për brezat e ardhshëm.

Rezistenca e energjisë, sot, sipas saj, nënkupton aftësinë e sistemit për t'i bërë ballë, për t'u përshtatur dhe për të vazhduar të funksionojë edhe në kushte të pasigurisë globale dhe për të funksionuar në mënyrë të qëndrueshme dhe adaptive edhe në kushte të pasigurisë globale dhe trazirave gjeopolitike. Varësia nga një burim ose furnizues i vetëm, vuri në dukje ajo, është një rrezik nga e kaluara.

“Në këtë epokë të re, teknologjia dhe inteligjenca artificiale janë aleati ynë, jo një kërcënim. Ato mund të na ndihmojnë të parashikojmë kërkesën, të optimizojmë konsumin dhe të përmirësojmë disponueshmërinë e energjisë. Por ne duhet ta përdorim energjinë me mençuri, me fokus te njerëzit, jo vetëm te makinat”, tha Bozhinovska.

Tranzicioni energjetik, theksoi ajo, nuk është një garë midis vendeve.

“Është një udhëtim i përbashkët. Asnjë vend, pavarësisht sa i madh, nuk mund të përballet i vetëm me sfidat klimatike. Por së bashku mund të ndërtojmë sisteme më të sigurta, më elastike dhe më të pastra. Roli ynë si ministra dhe udhëheqës është të krijojmë kushte që ky tranzicion të jetë i drejtë, i qëndrueshëm dhe gjithëpërfshirës dhe të sigurojmë që askush të mos mbetet pas”, theksoi ministrja përkatëse.

Qeveria, kujtoi ajo, po ndërton ndërlidhësin me Greqinë dhe Serbinë, një investim që, sipas Bozhinovskës, do të sigurojë furnizim të drejtpërdrejtë për mijëra familje dhe industri, por gjithashtu

do të ndihmojë Evropën për një lidhje dhe siguri më të mirë të furnizimit me gaz. Ajo theksoi se ata po punojnë gjithashtu për modernizimin e rrjetit të transmetimit, duke investuar në digjitalizim dhe ruajtje të energjisë.

“Ky vend ka potencial, potencialin e njerëzve që nuk kanë frikë të punojnë, të institucioneve që duan të provojnë veten dhe të një brezi që nuk dëshiron të presë, por të krijojë. Dhe ky është thelbi i kësaj konference - nga fjalët në veprime, tha Bozhinovska. 

Përfaqësuesi i Përhershëm i Programit të Zhvillimit të Kombeve të Bashkuara (UNDP) Armen Grigorian tha se Forumi vjen në një kohë sfidash të mëdha globale dhe pasojash të intensifikuara të ndryshimeve klimatike mbi pasigurinë ekonomike dhe problemet gjeopolitike në rritje.

“Në këtë kontekst, duhet të pranojmë se siguria energjetike dhe rezistenca ndaj klimës janë dy anët e së njëjtës monedhë. Duhet të kalojmë nga angazhimet në zbatimin konkret, sepse energjia e qëndrueshme përfaqëson gurthemelin e së ardhmes sonë të qëndrueshme kolektive”, tha Grigorijan dhe theksoi se UNDP-ja në të gjithë botën është e angazhuar në ruajtjen aktive të kësaj agjende.

Qëllimi ynë, shtoi ai, është t'u sigurojmë më shumë se 500 milionë njerëzve në të gjithë botën një furnizim me energji ekonomikisht të qëndrueshëm dhe të sigurt.

“Për këtë, UNDP-ja zhvillon bashkëpunim me të gjithë, me bashkëpunimin rajonal si multiplikatorin tonë që çon në ndryshime sistemike. Ky forum është një platformë thelbësore për këtë qëllim. Së bashku me Komunitetin e Energjisë, ne mund të investojmë në ruajtjen ndërkufitare të energjisë dhe kështu të mundësojmë pavarësinë energjetike. Pyetja kryesore është se si të sigurohet qëndrueshmëria, gjithëpërfshirja dhe prosperiteti për të gjithë. Gjëja më e rëndësishme është të zhvillohet tregu”, tha Grigorijani.

Ai theksoi se sistemet e decentralizuara të energjisë nuk janë më çështje zgjedhjeje, ato janë, siç tha ai, një vendim strategjik dhe sjellin qëndrueshmëri, kosto më të ulëta dhe pavarësi energjetike.

“Është koha për të ndërmarrë hapa të guximshëm, që është heqja graduale e termocentraleve me qymyr dhe rritja e kapaciteteve të qëndrueshme të energjisë. Ne gjithashtu duhet të sigurojmë sisteme digjitale për përdorimin e të dhënave dhe përdorimin e inteligjencës artificiale për të planifikuar, analizuar dhe zbatuar politika dhe projekte të bazuara në prova. Platformat digjitale ofrojnë monitorim në kohë reale, si dhe tregje fleksibile. Në këtë mënyrë, sistemet e energjisë do të bëhen më fleksibile dhe elastike, tha Gregorian.

Ai tha se Forumi do të tregojë se si inovacioni digjital e shndërron kompleksitetin në mundësi dhe shtoi se njerëzit janë ende më të shqetësuarit për tranzicionin energjetik.

Tatiana Molçan, Sekretare Ekzekutive e Komisionit Ekonomik të Kombeve të Bashkuara për Evropën (UNECE), tha se jemi në një udhëkryq kur bëhet fjalë për multilateralizmin në energji.

“Tranzicioni global i energjisë përfaqëson jo vetëm një mundësi historike për zhvillim të qëndrueshëm, por edhe një përgjegjësi të madhe. Ne duhet të ndërtojmë sisteme energjetike elastike që do të sigurojnë energji të sigurt, të përballueshme dhe të qëndrueshme nga ana

mjedisore. Gjatë tre ditëve të ardhshme, ky forum do të diskutojë shumë aspekte të tranzicionit energjetik - nga lehtësimi i lëvizshmërisë elektrike deri te mënyra e sigurimit të një tranzicioni të drejtë në të cilin askush nuk lihet pas dore, si të zhvillohen minerale të qëndrueshme dhe të mbyllet boshllëku i financimit. Qëllimi ynë, dhe i të gjithë partnerëve, është të gjejmë zgjidhje praktike për të ndarë strategjitë kombëtare, për të shfaqur zgjidhje inovative teknologjike nga organizatat ndërkombëtare, sektori privat, akademia dhe për të siguruar mekanizma financiarë dhe partneritete për investime”, tha Molçan.

Ai tha se askush nuk do të ketë sukses nëse punojmë të izoluar.

“Për të qenë të suksesshëm, duhet të jemi aktorë efektivë, për të kuptuar efektet gjithëpërfshirëse që zgjedhjet kanë në politikat tona. Jam shumë i kënaqur që komisionet tona rajonale të UNDP-së janë vazhdimisht në bashkëpunim me ne dhe inkurajoj një dialog të tillë midis ekspertëve dhe politikëbërësve të ndryshëm, jo vetëm në këtë rajon, por edhe nga e gjithë bota. Ky është një model se si mund t'i adresojmë në mënyrë më efektive sfidat ndërsektoriale me kohë dhe burime të kufizuara”, theksoi Molçan.

Ai theksoi se përdorimi i ekspertizës dhe burimeve në sistemin e Kombeve të Bashkuara do të jetë edhe më i rëndësishëm kur Iniciativa e Kombeve të Bashkuara 80 do të transformojë Kombet e Bashkuara.

“Kjo iniciativë do të ketë një ndikim tek të gjithë ne, tek të gjitha organizatat, por mbi të gjitha në mënyrën se si do të na mbështesim ne, ju si shtete anëtare. Është shumë e rëndësishme të kuptoni se cilat janë prioritetet tuaja përmes dialogut, në mënyrë që të mund t'i përmbushim në mënyrë më efektive dhe efikase nevojat tuaja për një tranzicion të drejtë dhe të barabartë të energjisë. Sfidat përpara janë të mëdha, por edhe mundësitë janë të tilla. UNECE është këtu me organizata të tjera të KB-së për të ndihmuar shtetet anëtare të sigurojnë që energjia të mos jetë vetëm një nxitës i tranzicionit të drejtë dhe zhvillimit ekonomik, por edhe një katalizator për qëndrueshmëri dhe rezistencë”, theksoi Molçan.

Forumi do të përqendrohet në tranzicionin e energjisë, teknologjinë dhe tregjet, prodhimin e energjisë dhe bashkëpunimin për të siguruar sigurinë energjetike.

Foto: MIA