Bruksel, 23 nëntor 2023 (MIA) - Një avantazh i Planit të BE-së për rritjen e Ballkanit Perëndimor është se ai nuk është i kufizuar me kritere politike në procesin e integrimit në Union, por bazohet në zbatimin e agjendës reformuese, deklaroi Ministri i Financave, Fatmir Besimi pas takimit të parë përgatitor të djeshëm në Bruksel me përfaqësuesit e Komisionit Evropian për të përcaktuar elementet themelore të agjendës reformuese që duhet të përgatiten për realizimin e projekteve nga ky Plan.

"Me këtë plan pritet që për 10 vjet të dyfishohet PBB dhe të afrohet më shpejt me tregun evropian dhe me standardin e vendeve të BE-së", theksoi Besimi.

Ai thekson se Plani është i lidhur me agjendën e reformave që po e përcaktojmë në mënyrë bilaterale me Komisionin Evropian dhe në bazë të zbatimit të reformave do të pasojnë fondet financiare nga BE-ja për mbështetje.

“Gjithçka varet nga ne. Pasi të pranohet agjenda jonë e reformës, bazuar në zbatimin e asaj agjende, ne do të jemi në gjendje të korrim të gjitha përfitimet e këtij procesi. Me një fjali, ky Plani i Rritjes bazohet në reforma. Nëse zbatoni reforma, do të vijnë burimet financiare. Nëse vonoheni me reformat, vendi nuk do t'i marrë ato fonde”, theksoi Besimi.

Ai thekson se Komisioni Evropian me Planin parasheh mbështetje financiare për vendet e rajonit prej gjashtë miliardë eurosh për një periudhë katërvjeçare, prej të cilave dy miliardë do të jenë grante, ndërsa katër miliardë do të jenë kredi të favorshme. Ndonëse ende nuk është finalizuar, sipas Besimit, nga këto mjete do të jenë në dispozicion të vendit nga 800 deri në 900 milionë euro, të cilat do të tërhiqen sipas një dinamike të paracaktuar.

“Është e rëndësishme që gjysma e atyre gjashtë miliardë fonde për vendet e Ballkanit Perëndimor të shkojnë në mbështetje buxhetore për reforma”, tha Besimi, duke theksuar se nga pjesa e fondeve të destinuara për projekte infrastrukturore, dy të tretat do të jenë grante dhe një e treta do të jenë kredi.

Ai theksoi se ky plan i jep një shtysë të madhe procesit të reformës, por gjithashtu kontribuon në përshpejtimin e integrimit të vendit dhe vendeve të tjera nga Ballkani Perëndimor me BE-në, që paraqet një mundësi të shkëlqyer për qytetarët, për ekonominë dhe nxitjen e rritjes së ekonomisë.

Në kuadër të nismës greke për një të ardhme të përbashkët të vendeve të Ballkanit dhe Evropës, sot në Selanik do të mbahet një konferencë e nivelit të lartë për perspektivat evropiane të Ballkanit Perëndimor.

“Pra, me fjalë të tjera, ky është një plan relativisht ambicioz, si një vlerë e shtuar në raport me atë që është bërë deri më tani dhe është një shumë mjaft e lartë parash”, shtoi Besimi.

Besimi theksoi se fondet e planifikuara do t'u paguhen vendeve të rajonit dy herë në vit, sipas planit të reformës.

“Nëse vendi nuk i përmbush reformat e planifikuara, i duhet edhe një vit për t'i përmbushur ato, në mënyrë që të përdorë fondet. Në të kundërtën, ai nuk do të mund t'i përdorë fondet në mënyrë strikte për reforma specifike në fushën e mbështetjes buxhetore”, theksoi Besimi, duke shtuar se i gjithë procesi bazohet në mënyrë rigoroze në reforma.

Ai theksoi se vendi do të bëjë të gjitha përpjekjet, në koordinim me Komisionin Evropian, për të kryer detyrat e shtëpisë në nivelin e duhur dhe në kohën më të shkurtër të mundshme nga detyrimet që lidhen me Planin e Rritjes, me qëllim zbatimin e reformave dhe marrjen e fondeve nga ky program, qytetarët dhe bizneset të ndjejnë sa më shpejt përfitimet e tij.

“Delegacioni ynë prezantoi aktivitetet reformuese në fushat prioritare sipas planit të përcaktuar të rritjes për Ballkanin Perëndimor. Ne patëm një takim vërtet të dobishëm në të cilin u konstatuan konturet themelore që duhet të ndjekim në përgatitjen e agjendës sonë reformuese në kuadër të procesit të zbatimit të planit”, tha Besimi, duke shtuar se përfaqësuesit e KE-së shprehën komente lidhur me atë që u prezantua dhe dhanë sugjerime mbi atë që ata mendojnë se duhet t'i kushtohet më shumë fokus.

“Kjo është arsyeja pse është e rëndësishme të kemi një agjendë të mirëpërcaktuar. Tashmë takimet tona i referohen përcaktimit të një agjende reformuese, e cila është kusht për të marrë financim për këtë program”, theksoi ministri i Financave.

Ai thekson se katër shtyllat, përkatësisht fushat janë kyçe në vetë planin e rritjes, përkatësisht pjesa e integrimit në tregun e përbashkët të BE-së, bashkëpunimi rajonal, reformat themelore, që lidhen me respektimin e të drejtave themelore dhe sundimin e ligjit dhe mënyrën e financimit.

“Një pjesë tjetër janë projektet e investimeve, ku pritet që në kuadër të dy instrumenteve ekzistuese të mbështeten edhe projektet e propozuara nga ky Plan Zhvillimor. Këtu janë fushat, si projektet investive, lidhja përmes projekteve infrastrukturore në transport, pastaj në tranzicion energjetik dhe digjitalizim, si dhe në infrastrukturën sociale”, tha Besimi, duke shtuar se ato fonde do të përdoren përmes Planit të Komisionit Evropian për Ballkanin Perëndimor, ndërsa përmes programit IPA do të sigurohen financa për projekte prioritare që lidhen me ndryshimet klimatike dhe mjedisin.

Sipas ministrit, përveç prioriteteve bazë, vendi ka përcaktuar fusha prioritare shtesë me agjendën tonë reformuese.

“Fusha e parë i referohet qeverisjes së mirë, reformave në administratën publike dhe mbështetjes së financave publike. Synimi kryesor është të bëhen institucione që funksionojnë në mënyrë efikase në interes të qytetarëve dhe ekonomisë, të rrisin profesionalizmin, përgjegjësinë, transparencën dhe efikasitetin e shërbimeve publike dhe atyre në sektorin publik, qofshin ato të administratës publike apo politikëbërësit”, ka thënë Besimi.

Fusha e dytë, sipas ministrit, përfshin reformat në fushën e klimës së biznesit dhe ekonomisë informale.

“Këtu përfshihen të gjitha reformat që do të nënkuptojnë përmirësimin e konkurrencës së ekonomisë vendase, aksesin në financa për ndërmarrjet e vogla dhe të mesme, përfshirjen e kompanive tona në

zinxhirët globalë të furnizimit, aksesin në tregun evropian, si dhe reduktimin e ekonomisë joformale”, theksoi Besimi.

Sipas ministrit, në fushën e uljes së ekonomisë informale dhe përmirësimit të konkurrencës përfshihet edhe bujqësia.

“Bujqësia ka mundësi dhe potencial për t'u zhvilluar në mënyrë që të zvogëlohet ekonomia joformale, por edhe të shfrytëzohet në mënyrë më efikase toka bujqësore dhe mjetet e ofruara për të mbështetur fermerët”, thekson Besimi.

Fusha e tretë prioritare në agjendën e reformës, siç thekson ministri, është zhvillimi i kapitalit njerëzor dhe përshtatja e sistemit tonë arsimor për arsim, trajnim dhe aftësim sipas nevojave të tregut të punës.

“Fusha tjetër prioritare është energjia dhe tranzicioni i gjelbër. Kjo i referohet aspekteve strategjike të reduktimit të përdorimit të lëndëve djegëse fosile, pra kalimit në burimet e rinovueshme të energjisë. Pastaj, rritja e efikasitetit energjetik, si dhe diversifikimi i burimeve të furnizimit me energji, me qëllim të forcimit të pavarësisë dhe sigurisë energjetike, por edhe të rritjes së kapaciteteve vendore dhe uljes së varësisë nga vetëm një burim energjetik”, thekson Besimi.

Ai theksoi se krahas këtyre fushave prioritare, si zonë e veçantë horizontale, e cila ndërthuret me ato të mëparshmet, është procesi i digjitalizimit, që do të thotë digjitalizimi i të gjithë sistemit.

Sipas tij, i gjithë procesi po zhvillohet me intensitet të përshpejtuar dhe dinamikën e dëshiruar, si nga ana jonë, ashtu edhe nga ana e BE-së, kështu që për më pak se 10 ditë janë realizuar dy hapa në këtë proces, që konfirmon se përkushtimi nga të dyja palët është në nivel të lartë.

“Afatet janë relativisht të shkurtra. Pritet që deri më 6 dhjetor ne, vendet e Ballkanit Perëndimor, t'i paraqesim Komisionit Evropian konceptin e reformave dhe ai do t'i vlerësojë dhe pranojë ato. Më pas ato do t'i dorëzohen Këshillit të BE-së, i cili do t'i shqyrtojë në Samitin BE-Ballkani Perëndimor më 13 dhjetor, tha Besimi, duke shtuar se agjenda e plotë e reformave duhet të përfundojë deri në fillim të tremujorit të dytë të vitit 2024, ku do të vijojë edhe realizimi konkret i reformave sipas dinamikës së përcaktuar dhe pagesën e fondeve për të mbështetur zbatimin e tyre.

Është planifikuar që në muajin prill t'i paguhen vendit fondet e para nga Plani, si parafinancim, në vlerë prej shtatë për qind të fondeve të planifikuara që duhet të marrë.

“Dhe pastaj, në çdo gjashtë muaj, pasi ta zbatojmë planin, do të shpërndahen fondet”, tha Besimi për MIA-n, duke shtuar se prandaj është vendimtare që të bëhet një koncept i tillë dhe një grup reformash që do të ndihmojnë në përshpejtimin e zbatimit të gjithë programit dhe integrimin me BE-në, si ekonomik ashtu edhe social.

Foto: Arkivi i MIA-s