Shkup, 3 shtator 2023 (MIA) - Me rastin e regjistrimit të automjeteve në përputhje me Ligjin për mjedisin jetësor, arkëtimi i taksës mjedisore është i detyrueshëm. Mbi këtë bazë në vitin 2022 janë arkëtuar pak më shumë se 4 milionë euro, ndërsa këtë vit deri më 14 gusht rreth 3.27 milionë euro.

Fondet e grumbulluara më pas rifinancohen në mjedis nëpërmjet Programit të Investimeve që përfshin ndërtimin e sistemeve të ujërave të zeza dhe sistemeve për largimin dhe pastrimin e ujërave të zeza, si dhe aktivitete për ndërgjegjësimin e opinionit dhe studime kërkimore-zhvilluese për mbrojtjen dhe përmirësimin e mjedisit dhe natyrës.

Projektet dhe aktivitetet nga programi përzgjidhen me konkurs, në të cilin mund të aplikojnë komunat ose bashkësitë komunale, komunat në qytetin e Shkupit dhe qyteti i Shkupit, persona juridikë dhe fizikë, organizata jofitimprurëse dhe joqeveritare dhe institucione shkencore dhe arsimore.

Taksa ekologjike për veturat kushton nga 150 deri në 700 denarë, varësisht nga vjetërsia dhe kapaciteti i motorit, pavarësisht nëse vetura është me naftë, benzinë apo me gaz

Me ndryshimet në Ligjin për Mjedisin nga prilli i vitit 2022, me rastin e regjistrimit të automjeteve, qytetarët paguajnë tarifë mjedisore.
Masa e kompensimit të paguar nga personat juridikë dhe fizikë vendas që ndotin mjedisin duke përdorur mjete motorike për një periudhë një vjeçare është e rregulluar në nenin 46 të ndryshimeve në Ligjin për Mjedisin (Gazeta Zyrtare RMV-së 89, me datë 11.04.2022).

Me rastin e përcaktimit të masës së taksës ekologjike, nuk ka dallim se çfarë karburanti përdor mjeti dhe kriteret e vetme janë vjetërsia dhe kapaciteti i motorit, pavarësisht nëse automjeti përdor benzinë, naftë, bionaftë apo gaz. Kështu, automjetet e prodhuara në të njëjtin vit dhe me të njëjtin kapacitet të  motorit do të paguajnë të njëjtën taksë mjedisore apo ekologjike, pavarësisht nëse janë me naftë apo benzinë. Automjetet që përdorin një makinë elektrike përjashtohen nga pagesa e taksës.

Për mjetet motorike të pasagjerëve të kategorisë M1, sipas ligjit, në varësi të kapacitetit të motorit, parashikohen katër grupe - deri në 750 centimetra kub, nga 751 në 1,400, nga 1,401 në 2,000 dhe mbi 2,001 centimetra kub.

Për automjetet oldtajmer nuk ka dallim në kapacitetin e motorit dhe taksa mjedisore është 300 denarë.

Taksa për minibus kushton nga 400 deri në 1.500 denarë, për autobusë nga 550 deri në 1.500 denarë, për kamionë nga 1.050 deri në 2.000 denarë, ndërsa për motoçikleta, triçikleta dhe katërçikleta nga 100 deri në 1.000 denarë. Këtu, ndryshimi është vetëm në vjetërsinë dhe kapacitetin e motorit, pavarësisht nga karburanti që përdoret.

Programi i investimeve mjedisore për vitin 2023 ka një vlerë prej 3.77 milionë eurosh

Nga Ministria e Mjedisit dhe Planifikimit Hapësinor, të pyetur nga MIA se sa para janë mbledhur deri më tani në këtë bazë, tregojnë se përmbledhja e fondeve të grumbulluara bëhet në baza vjetore.

“Për periudhën nga 01.01. deri më 31.12. 2022, mbi këtë bazë, janë mbledhur fonde në totoal në një vlerë prej 249.171.335 denarësh, ndërsa për periudhën nga 1 janari 2023 deri më 14 gusht të vitit 2023, në totoal janë arkëtuar  201.296.559 denarë” citojnë për MIA-n nga  MMPJ-ja.

Fondet e grumbulluara rifinancohen në mjedis nëpërmjet Programit të Investimeve Mjedisore i cili shpallet në fillim të çdo viti.

Programi për vitin 2023 ka vlerë prej 232 000 000,00 denarë ose 3,77 milionë euro dhe në të, siç bëjnë me dije nga Ministria e Arsimit dhe Kulturës, janë përcaktuar zëra të ndryshëm për të cilët janë dedikuar fondet, përkatësisht: Përgatitja e dokumentacionit teknik dhe ndërtimi i sistemeve të kanalizimit dhe sistemeve për kullimin dhe pastrimin e ujërave të zeza;

Realizimi i projekteve dhe aktiviteteve për ngritjen e vetëdijes publike, edukimin dhe trajnimin në fushën e mjedisit; Inkurajimi i studimeve, programeve dhe projekteve arsimore, kërkimore dhe zhvillimore për mbrojtjen dhe përmirësimin e mjedisit dhe natyrës; dhe masat dhe aktivitetet mbështetëse për mbrojtjen dhe promovimin e natyrës etij.

Në lidhje me atë se si dhe ku shpenzohen mjetet financiare të paguara për regjistrimin e automjeteve në këtë bazë, nga Ministria e Mjedisit dhe Planifikimit Hapësinor për MIA-n thonë se projektet dhe aktivitetet janë përzgjedhur me konkurs.

“Për zbatimin e Programit është shpallur konkursi për ndarjen e fondeve për financimin dhe zbatimin e programeve, projekteve dhe aktiviteteve të tjera në fushën e mjedisit për vitin 2023, për të cilat mund të aplikojnë komunat apo bashkësitë komunale, komunat në qytetin e Shkupit dhe qyteti i Shkupit, personat juridikë dhe fizikë, organizatat jofitimprurëse dhe joqeveritare dhe institucionet shkencore dhe arsimore”, citohet në përgjigjen e MMPH-së.

Kategorizimi mjedisor i automjeteve ende pret një rregullore

Krahas tarifës së regjistrimit mjedisor, Ministria e Mjedisit tashmë në vitin 2018 shpalli një kategorizim të automjeteve në varësi të sasisë së tyre të ndotjes, i cili supozohej të kufizonte lëvizjen e automjeteve në zonat e qytetit në ditët me nivel të rritur të ndotjes së ajrit. E ndërsa ligji për automjetet i miratuar në vitin 2019 parashikon që nga janari i vitit 2021 çdo automjet do të marrë një nga tre afishet mjedisore në ngjyrë jeshile, të verdhë ose të zezë, në varësi të kategorisë mjedisore dhe ndotjes që shkaktojnë, e gjithë kjo, siç kemi shkruar edhe në fillim të vitit është ende e bllokuar dhe pret që Ministria e Ekonomisë të miratojë një Rregullore për kategorizimin para se të fillojë të zbatohet.

Në pyetjen e MIA-s se deri ku është Rregullorja për kategorizimin e veturave, nga Ministria e Ekonomisë thonë se janë në pritje të një mendimi nga Sekretariati për Legjislacion, ku e kanë dorëzuar për të tretën herë në prill të këtij viti.

“Ministria e Ekonomisë, Rregullorja për përcaktimin e kategorisë ekologjike të automjeteve, formën, përmbajtjen dhe mënyrën e vendosjes së afishes ekologjike, si dhe shumën e shpenzimeve për përcaktimin e kategorisë ekologjike të automjetit dhe për përgatitjen e afishes ekologjike, pas një opinioni të marrë më parë nga Sekretariati për Legjislacion, e modifikoi sipas komenteve dhe e dorëzoi për opinion në Sekretariatin për Legjislacion për herë të tretë (më 26 prill 2023). Mbetet, nëse Sekretariati për Legjislacion nuk ka komente për Rregulloren, të bëjë përmirësim juridiko-teknik dhe editorial të tekstit të Rregullores sipas udhëzimeve të Sekretariatit për Legjislacion”, theksojnë për MIA-n nga Ministria e Ekonomisë.

Në pyetjen e MIA-s nëse Rregullorja parasheh mbledhjen e mjeteve në bazë të taksës mjedisore, Ministria e Ekonomisë thekson se ideja e Rregullores është të kontrollohet, gjegjësisht të kufizohet qarkullimi i automjeteve me emetim të lartë gjatë periudhave të ndotje të lartë të ajrit dhe jo vjelja e një takse të re mjedisore për automjetet.

Sipas Rregullores për përcaktimin e kategorisë ekologjike të automjeteve, formës, përmbajtjes dhe mënyrës së vendosjes së afishes ekologjike, si dhe lartësisë së shpenzimeve për përcaktimin e kategorisë ekologjike të automjetit dhe për përgatitjen e afishes ekologjike, nuk parashihet për të mbledhur fonde mbi bazën e taksës mjedisore për automjetet. Në këtë moment, gjatë importimit të automjeteve paguhet taksë në bazë të karakteristikave mjedisore (emetimit të gazit) të automjetit dhe gjatë regjistrimit të automjeteve është vetëm një tarifë për mbrojtjen e mjedisit, e cila është në dispozicion të Ministrisë së Mjedisit dhe Planifikimit Hapësinor, citohet në përgjigjen e Ministrisë së Ekonomisë.

Aleksandar Atanasov

Foto: Arkivi i MIA-s