Shkup, 5 shkurt 2023 (MIA) - Me Ligjin e ri për Shërbimet e Pagesave dhe Sistemet e Pagesave, pritet që të shfaqen ofrues të rinj të shërbimeve të pagesave, të cilët do të rrisin konkurrencën e tregut, që nga ana tjetër do të kontribuojë në pasurimin e shërbimeve, dixhitalizimin dhe uljen e tarifave të ngarkuara për qytetarët.

Përveç bankave, tashmë edhe bankat e kursimeve dhe institucionet e specializuara për shërbime pagesash do të mund të ofrojnë shërbime pagesash, të cilat do të duhet të marrin leje nga Banka Popullore dhe njëkohësisht të plotësojnë një sërë kriteresh strikte.

"Me ofruesit e rinj të shërbimeve të pagesave, njëlloj si me bankat, qytetarët dhe kompanitë do të mund të hapin llogari pagese përmes të cilave do të kryejnë pagesa për nevoja të ndryshme duke përdorur veprimtarinë elektronike bankare ose duke i inicuar ato në ambientet e punës së ofruesit, të përdorin kartela pagese, celularë dhe pajisje të tjera të mençura për të nisur pagesat në pikat fizike të shitjes ose onlajn, si dhe për të tërhequr dhe depozituar para në llogaritë e tyre të pagesave duke përdorur bankomate ose sportelet e ofruesve. Me këtë rast, nëse marrim parasysh përvojën e vendeve ku janë të pranishme këto institucione, pritet që ofruesit e rinj të shërbimeve të pagesave të ofrojnë mënyra inovative për inicimin më të lehtë të pagesave dhe realizimin më të shpejtë të tyre", shprehet zëvendësguvernatori i Banka Popullore, Emilia Nacevska, në intervistën për MIA-n, e cila më poshtë është publikuar e plotë.

Ajo thekson se paratë e qytetarëve dhe kompanive pranë këtyre ofruesve të shërbimeve nuk do të trajtohen si depozita, por do të mbrohen në atë mënyrë që do të jenë në një llogari të veçantë dhe në rast falimentimi apo likuidimi të mos hyjnë në masën e falimentimit.

"Mjetet në para të qytetarëve dhe kompanive pranë institucioneve të pagesave dhe institucioneve të parave elektronike janë për qëllime të realizimit të transaksioneve të pagesave dhe nuk përfaqësojnë depozita, siç është rasti me mjetet që ata i ruajnë te bankat dhe bankat e kursimeve, të cilat, sipas rregulloreve ligjore, janë subjekt i kompensimit nga Fondi i Sigurimit të Depozitave në rast falimentimi ose likuidimi të institucionit depozitues. Për këto arsye, e për hir të mbrojtjes së tyre, institucionet e pagesave dhe institucionet e parave elektronike, në përputhje me kornizën e re rregullatore, do të detyrohen të ndajnë shumën e mjeteve në para në llogaritë e tyre të pagesave që qytetarët dhe kompanitë nuk i kanë përdorur për të realizuar pagesat, në llogari të veçanta dhe me këtë rast nuk guxojnë t'i përziejnë me mjetet e veta që i përdorin për punën e tyre të rregullt", thekson Nacevska.

Banka Popullore, siç thekson, do të bëjë mbikëqyrje në terren dhe jashtë terrenit mbi funksionimin e ofruesve të rinj të shërbimeve të pagesave me qëllim të monitorimit të harmonizimit të tyre me rregulloret në fuqi.

Intervistën e publikojmë të plotë:

Ligji i ri për shërbimet e pagesave dhe sistemet e pagesave ka hyrë në fuqi në janar. Me të hapet mundësia për hyrjen e lojtarëve të rinj në tregun e pagesave. Cilët janë llojet e reja të ofruesve të shërbimeve të pagesave që mund të presim dhe çfarë shërbimesh pagese do të ofrojnë?

- Një nga përfitimet e rëndësishme që rezulton nga ky ligj është hapja e tregut për ofrues të rinj të shërbimeve të pagesave dhe zgjerimi i grupit të shërbimeve të pagesave që do të ofrohen në treg. Pra, përveç bankave, shërbime pagesash do të mund të ofrojnë edhe bankat e kursimeve, si lojtarë të rinj do të shfaqen edhe institucionet e specializuara për ofrimin e shërbimeve të pagesave dhe/ose emetimin e parave elektronike, të cilat do të përdoreshin edhe për realizimin e pagesave. Institucionet e reja, si dhe bankat e kursimit, duhet të marrin leje për ofrimin e shërbimeve të pagesave dhe/ose për emetimin e parave elektronike nga Banka Popullore, për çka duhet të plotësojnë kushtet e duhura të përcaktuara qartë me ligj dhe akte nënligjore.

Te ofruesit e rinj të shërbimeve të pagesave, njëlloj si te bankat, qytetarët dhe kompanitë do të mund të hapin llogari pagese përmes të cilave do të realizojnë pagesa për nevoja të ndryshme duke përdorur veprimtarinë elektronike bankare ose duke i inicuar ato në ambientet e punës së ofruesve, të përdorin kartelaa pagese, celularë dhe pajisje të tjera të mençura për të inicuar pagesat në pikat fizike të shitjes ose onlajne, si dhe për të tërhequr dhe depozituar para në llogaritë e tyre të pagesave duke përdorur bankomate ose në sportelet e ofruesve. Me këtë rast, nëse merret parasysh përvoja e vendeve ku janë të pranishme institucione të tilla, pritet që ofruesit e rinj të shërbimeve të pagesave të ofrojnë mënyra inovative për inicimin më të lehtë të pagesave dhe realizimin më të shpejtë të tyre. Natyrisht, përfitim shtesë për qytetarët dhe kompanitë do të jetë mundësia e realizimit të pagesave me para elektronike që do të lëshohen nga ofruesit e shërbimeve të pagesave. Në mjedis të tillë konkurrues, pritet që ofruesit ekzistues të shërbimeve të pagesave të ofrojnë shërbime dhe produkte të reja, inovative të pagesave për realizimin më efikas dhe më të shpejtë të pagesave nga qytetarët dhe kompanitë.

Kur pritet të fillojnë punën këta ofrues të rinj të shërbimeve?

- Korniza e re rregullatore ka hyrë në fuqi që nga fillimi i këtij viti. Si rrjedhojë, subjektet e interesuara mund të dorëzojnë kërkesat dhe dokumentacionin përkatës për marrjen e lejes për ofrimin e shërbimeve të pagesave, përkatësisht për lëshimin e parave elektronike në Bankën Popullore. Nëse aplikantët i plotësojnë kushtet e përcaktuara rregullative, ata do të mund të fillojnë të ofrojnë shërbime pagesash pasi të kenë marrë lejen nga Banka Popullore.

Cila është garancia që ofruesit e rinj të shërbimeve do të funksionojnë sipas ligjit dhe çfarë nëse ndonjë prej tyre dështon. A do të mbrohen mjetet e qytetarëve dhe kompanive?

- Mjetet në para të qytetarëve dhe kompanive pranë institucioneve të pagesave dhe institucioneve të parave elektronike janë për qëllime të realizimit të transaksioneve të pagesave dhe nuk përfaqësojnë depozita, siç është rasti me mjetet që ata i ruajnë te bankat dhe bankat e kursimeve, të cilat, sipas rregulloreve ligjore, janë subjekt i kompensimit nga Fondi i Sigurimit të Depozitave në rast falimentimi ose likuidimi të institucionit depozitues Për këto arsye, e për hir të mbrojtjes së tyre, institucionet e pagesave dhe institucionet e parave elektronike, në përputhje me kornizën e re rregullatore, do të detyrohen të ndajnë shumën e mjeteve në para në llogaritë e tyre të pagesave që qytetarët dhe kompanitë nuk i kanë përdorur për të realizuar pagesat, në llogari të veçanta dhe me këtë rast nuk guxojnë t'i përziejnë me mjetet e veta që i përdorin për punën e tyre të rregullt. Me këtë rast, ofruesit e shërbimeve të pagesave janë të detyruar të njoftojnë Bankën Popullore me dëshmi dhe dokumente përkatëse brenda afatit të paraparë me ligj për çdo ndryshim në mënyrën e mbrojtjes së mjeteve të marra për ekzekutimin transaksioneve të pagesave, gjegjësisht përdorimin e parave elektronike. Në rast falimentimi ose likuidimi të një institucioni pagese ose institucioni të parave elektronike, mjetet e qytetarëve dhe shoqërive në llogari të veçanta nuk do të hyjnë në pasurinë e falimentimit të subjektit, domethënë do të mbrohen dhe do të vihen në dispozicion të pronarëve. Banka Popullore do të bëjë mbikëqyrje në terren dhe jashtë terreni mbi funksionimin e ofruesve të rinj të shërbimeve të pagesave në mënyrë që të monitorojë harmonizimin e tyre me rregulloret në fuqi.

Një nga risitë në ligj është se qytetarëve u ofrohet një llogari pagese me funksione themelore. Çfarë lloj llogarie është dhe me çka ndryshon nga llogaritë e pagesave që i përdorin qytetarët tani?

- Një llogari pagese me funksione bazë, sipas ligjit, do të mund të hapet nga konsumatorët, gjegjësisht qytetarët. Llogaria me funksionet themelore mund të jetë vetëm në denarë dhe, ngjashëm me llogaritë tjera të pagesave, mund të përdoret për pagesën e llogarive për komunale dhe shërbime të tjera, tarifa publike, pagesa të ndryshme dhe transferta të mjeteve, deponim dhe tërheqje të parave të gatshme ose për blerje në. pikat fizike të shitjes ose online me karta debiti. Dallimi në krahasim me llogaritë e tjera të pagesave është se përmes këtyre llogarive qytetarët do të mund të kryejnë pagesa vetëm brenda mjeteve që kanë në llogari, pra nuk do të mund të përdorin tejkalimin e kontraktuar dhe të hyjnë në të ashtuquajturin "minus bilanc" për të kryer pagesat. Pikërisht për shkak të këtij kufizimi, banka ose banka e kursimit për shërbimet me llogarinë e pagesës me funksionet themelore mund të llogarisë dhe të mbledhë kompensim të përgjithshëm mujor vetëm deri në një shumë të arsyeshme, e cila nuk duhet të jetë më e lartë se 0.1% e mesatares lëvizëse të paga mesatare mujore neto e paguar në vend për 12 muajt e mëparshëm. Në përputhje me njoftimet e Entit Shtetëror për Statistikë, kompensimi mujor i llogaritur në këtë mënyrë aktualisht do të ishte rreth 31 denarë. Kjo kompensim përfshin mirëmbajtjen mujore të llogarisë, një numër të pakufizuar transaksionesh pagese për depozitimin ose tërheqjen e parave të gatshme direkt në sportelet në ambientet e ofruesit, ose përmes rrjetit të tij të bankomateve, një numër të pakufizuar transaksionesh pagese me karta debitore dhe kryerjen e të paktën pesë transaksionet të pagesave me transfertë krediti, duke përfshirë një urdhër të përhershëm, ose me debitim direkt me të cilin fondet transferohen në llogaritë e tjera të pagesave të klientëve të të njëjtit ofrues të shërbimit të pagesave. Me këtë rast, është e rëndësishme të theksohet se për konsumatorët që i përkasin grupit të përfituesve të të drejtave të përcaktuara me ligj, si p.sh. ushqimi, ndihma në para nga mbrojtja sociale, papunësia e përkohshme, shtesa për fëmijë, bursa ose të ngjashme, e që rezulton në bazë të ligjit, bankës ose bankës së kursimit nuk i lejohet të llogarisë dhe të ngarkojë një kompensim për përdorimin e shërbimeve të specifikuara të pagesave përmes llogarisë së pagesës me funksione themelore.

Në përputhje me këtë që u përmend më sipër, ndryshimi kryesor midis llogarive ekzistuese të pagesave që qytetarët kanë pranë bankave në lidhje me llogarinë e pagesave me funksione themelore është kufizimi i kompensimeve që qytetarët do të paguajnë për përdorimin e shërbimeve të pagesave nëpërmjet kësaj llogarie dhe mundësia për personat me të drejta ligjore ta përdorin pa kompensim.

Nëse dikush dëshiron të hapë një llogari të tillë, a do të thotë kjo se ai do të jetë në gjendje të përdorë të gjitha llogaritë e tij të mëparshme në të njëjtën kohë?

- Qytetarët që dëshirojnë të përdorin llogari pagese me funksione bazë do të mund të kenë vetëm një llogari pagese në denarë në të gjitha bankat dhe kursimoret. Prandaj, nëse qytetarët aktualisht kanë disa llogari pagesash (transaksionesh) në denarë, do të duhet t'i mbyllin ato, dhe njërën prej tyre do ta shndërrojnë në llogari pagese me funksione themelore. Nëse qytetarët dëshirojnë të hapin llogari pagese me funksione themelore në një bankë ose bankë kursimi ku aktualisht nuk kanë llogari pagese (transaksioni), atëherë do të duhet t'i mbyllin të gjitha llogaritë e pagesave (transaksioneve) në denarë me bankat e tjera dhe bankat e kursimit që i kanë hapur në të kaluarën. Nga ana tjetër, në të njëjtën bankë apo bankë kursimi, qytetarët do të mund të përdorin një kartelë krediti për të cilën do të duhet të lidhin një marrëveshje të veçantë, si dhe të kenë një numër të pakufizuar llogarish pagese në valutë të huaj.

Mbrojtja e konsumatorit është shënuar si një nga segmentet e rëndësishme në Ligj. Çfarë ndryshon në këtë ligj përsa i përket mbrojtjes së konsumatorëve?

- Korniza e re rregullatore rregullon qartë detyrimet e ofruesve të shërbimeve të pagesave në segmentin e mbrojtjes së të drejtave të konsumatorëve që rrjedhin nga përdorimi i shërbimeve të pagesave. Për herë të parë në historinë e shërbimeve të pagesave në vendin tonë, dispozitat e ligjit të ri parashikojnë një detyrim për ofruesin e shërbimit të pagesave për të rregulluar të drejtat dhe detyrimet e konsumatorëve me një marrëveshje kornizë në një formë të standardizuar, e cila duhet të përmbajë set të detyrueshëm të informacioneve, si dhe mundësitë dhe kushtet në të cilat ai mund të modifikohet ose ndërpritet. Me këto dispozita arrihet transparencë më e madhe e ofruesve të shërbimeve dhe sigurojnë informacion më të mirë, siguri ligjore dhe trajtim të barabartë të konsumatorëve te ofruesit e shërbimeve të pagesave.

Më konkretisht, korniza e re rregullator parashikon detyrim të qartë për ofruesin e shërbimeve të pagesave që të informojë konsumatorin për kushtet në të cilat ai mund të përdorë shërbimet e tij të pagesave dhe t'i sigurojë atij një dokument informacioni për kompensimet për shërbimet që përdoren më shpesh, respektivisht shërbimeve me respresentative të lidhura me llogarinë e pagesave, edhe para lidhjes së marrëveshjes kornizë, me çka në mënyrë transparente dhe të unifikuar sigurohet informim adekuat për konsumatorët gjatë marrjes së vendime. Gjithashtu, nëpërmjet detyrimit ligjor të ofruesit për t'i dorëzuar konsumatorit një raport mbi tarifat, të paktën një herë në vit, ndërgjegjësimi i konsumatorëve për tarifat e ngarkuara nga ofruesit e shërbimeve të pagesave për përdorimin e llogarisë së pagesës, duke përfshirë informacionin mbi interesi i paguar në fondet në llogarinë e pagesës, i cili siguron mbrojtjen më të madhe të tyre. Njëherësh, korniza e re rregullatore specifikon pa mëdyshje jo vetëm përmbajtjen e këtyre dokumenteve, por edhe formën, kushtet dhe mënyrën se si ofruesi i shërbimit të pagesave është i detyruar t'i dorëzojë ato te konsumatori.

Për më tepër, mbrojtja e konsumatorit reflektohet në përgjegjësitë e përcaktuara saktësisht të ofruesve dhe përdoruesve të shërbimeve të pagesave në rast të transaksioneve të paautorizuara të pagesave. Në dispozitat e ligjit të ri, nga këndvështrimi i përgjegjësive të ofruesve të shërbimeve të pagesave, parashikohet se në rast se ai ka kryer një transaksion pagese të pa autorizuar nga mbajtësi i llogarisë, është i detyruar të kthejë gjendjen në llogarinë në të njëjtin gjendje siç do të ishte nëse nuk do të ishte kryer transaksioni i paautorizuar i pagesës dhe me këtë rast data e miratimit nuk mund të jetë më e vonshme se data në të cilën llogaria është debituar për shumën e transaksionit. Në rast se janë kryer transaksione pagese të paautorizuara për shkak se mbajtësi i llogarisë ka humbur ose vjedhur instrumentin e pagesës (për shembull, një kartelë pagese), shuma në të cilën qytetari mund të marrë përsipër humbjet kufizohet me ligj dhe përcaktohet në më së shumti 1200 denarë.

Dispozitat e ligjit mundësojnë gjithashtu mbrojtjen e konsumatorëve nga kompensimet e larta për mbajtjen e një llogarie në rastet kur ajo nuk përdoret, duke rritur kështu besimin për depozitimin e mjeteve, që rregullohet për herë të parë në këtë kuptim nëpërmjet konceptit të një llogari joaktive. Në të njëjtën kohë, ligji parashikon mbrojtje më të madhe të mjeteve që qytetarët i mbajnë si në llogaritë e pagesave përmes të cilave kryejnë pagesat, ashtu edhe në mjetete që janë të afatizuara dhe të mbajtura në llogaritë e depozitave. Konkretisht, nëse qytetari nuk e ka përdorur llogarinë e pagesës për më shumë se dy vjet ose nuk ka komunikuar me ofruesin e shërbimit të pagesave për llogarinë e pagesës gjatë asaj periudhe, ai do të marrë statusin e një llogarie pagese joaktive. Duke marrë parasysh se aktivet e llogarive të depozitave janë të përcajktuar për periudhë më të gjatë, veprimtaria e llogarisë së depozitës monitorohet për një periudhë 10-vjeçare, pas së cilës, nëse qytetari nuk ka komunikuar me ofruesin e shërbimit të pagesave gjatë kësaj periudhe, do të marrë statusin e një llogarie joaktive. Në rast të tillë, arkëtimi i kompensimeve për mbajtjen e llogarive joaktive nga ofruesit është e kufizuar, dhe ata duhet të vazhdojnë të llogaritin interesin për bilancin pozitiv të fondeve në llogarinë joaktive në përputhje me marrëveshjen e lidhur me konsumatorin.

A rregullohet me Ligjin lartësia e kompensimeve që ofruesit e shërbimeve të pagesave i arkëtojnë nga qytetarët dhe a do të informohen ata se sa kompensime u arkëtohen për shërbimet e pagesave?

- Siç e sqarova edhe në pyetjet e mëparshme, lartësia e kompensimeve rregullohet gjatë përdorimit të llogarisë së pagesës me funksione themelore. Për sa i përket informimit të qytetarëve për lartësinë e kompensimeve, ofruesit e shërbimeve të pagesave kanë për obligim që t'i ofrojnë qytetarëve një dokument informues për kompensimet përpara se të lidhin një marrëveshje kornizë dhe t'u dorëzojnë raport vjetor për kompensimet e arkëtuara. Por, ajo që është veçanërisht e rëndësishme të theksohet si përfitim i këtij ligji për sa i përket kompensimeve është detyrimi i ofruesve të shërbimeve të pagesave për të dorëzuar rregullisht në Bankën Kombëtare të dhëna për lartësinë e kompensimeve për shërbimet më representative që lidhen me llogarinë e pagesave. Për këtë qëllim, Banka Popullore përcakton listën e 11 shërbimeve më representative të lidhura me llogarinë e pagesave për të cilat rregullisht do të mbledhë të dhëna për kompensimet nga secili ofrues i shërbimeve të pagesave dhe do t'i publikojë në faqen e saj të internetit në një kontekst krahasues. Është parashikuar deri në fund të shtatorit të këtij viti të publikohen të dhënat e para për kompensimet në faqen e internetit të Bankës Popullore. Në këtë mënyrë, qytetarët do të kenë informacion të shpejtë dhe lehtësisht të arritshëm për kompensimet kur të vendosin se cili ofrues do të përdorë shërbimet e pagesave. Pritet që përmes rritjes së transparencës dhe krahasueshmërisë më të lehtë të kompensimeve, të krijohen kushte për konkurrencë më të madhe, e me këtë edhe çmime më të favorshme për shërbimet e pagesave për qytetarët.

Veprimtaria e hapur bankare është një nga përfitimet më të rëndësishme që pritet të përfitohet me këtë ligj. Çfarë nënkupton koncepti "veprimtari e hapur bankare" dhe kur do të jetë në përdorim?

- Korniza e re rregullatore krijon kushte për aplikimin e inovacioneve dhe rritjen e konkurrencës dhe efikasitetit në sferën e pagesave, ndër të tjera, përmes aplikimit të konceptit të të ashtuquajtur "veprimtari e hapur bankare". Veprimtaria e hapur bankare do të përfshijë sektorin fintek në konceptimin e zgjidhjeve të reja që ndihmojnë qytetarët dhe ndërmarrjet të realizojnë dhe të ndjekin më lehtë pagesat. Kështu, përfitimet për klientët në drejtim të përdorimit të shërbimeve të inicimit të pagesave nga institucionet e pagesave janë blerja e shpejtë dhe e sigurt e produkteve dhe shërbimeve nëpërmjet internetit, duke përdorur veprimtarin elektronike bankare ose me celular, pa përdorimin e kartelës së pagesës, ku në bazë të pëlqimit të dhënë nga klienti, institucioni i pagesave në emër të klientit fillon pagesën dhe transferon mjetet nga llogaria e pagesës së klientit që mbahet në bankë në llogarinë e pagesës së tregtarit në të cilën bëhet pagesa. Institucionet e pagesave që do të ofrojnë shërbime për informacione për llogari do t'u ofrojnë klientëve të tyre mundësinë që të marrin informacione mbi transaksionet dhe statusin e llogarive të pagesave (të cilat mbahen me një ose më shumë ofrues të shërbimeve të pagesave në treg) në një vend, duke e bërë kështu më të lehtë dhe një në mënyrë më të thjeshtë, ata do të jenë në gjendje të monitorojnë statusin dhe lëvizjen e llogarive të tyre të pagesave dhe të menaxhojnë mjetet e tyre. Është planifikuar që koncepti i veprimtarisë së hapur bankare të zbatohet më së voni deri në tremujorin e parë të vitit 2024. Në përputhje me gjithë atë që u përmend më sipër, roli ynë si rregullator në këtë treg është të nxisë konkurrencën, e cila duhet të kontribuojë në pasurimin e shërbimeve, bazën e tyre në zgjidhjet digjitale, me kompensime të reduktuara, e në këtë mënyrë të nxisim procesin e përfshirjes financiare të qytetarëve.

Biljana Anastasova-Kostiq

foto: Darko Popov