Bruksel, 4 nëntor 2025 (MIA) – Komisioni Evropian do të paraqesë sot një paketë raportesh mbi progresin e rrugës evropiane të vendeve kandidate për anëtarësim në BE për vitin 2025.

Sipas njoftimeve, Komisionerja e BE-së për Zgjerim, Marta Kos, do t'ua paraqesë paketën e zgjerimit anëtarëve të Komitetit të Punëve të Jashtme të Parlamentit Evropian këtë pasdite, e më pas do të ketë një debat që pritet të përqendrohet në arritjet e vendeve kandidate dhe kandidatëve potencialë për anëtarësim në rrugën e tyre drejt anëtarësimit në BE. Bazuar në raporte, raportuesit e Komitetit të Punëve të Jashtme do të përgatisin rezolutat përkatëse.

Në paketën e raporteve, Komisioni Evropian konfirmon angazhimin e tij ndaj procesit të anëtarësimit dhe perspektivës së "bashkimit të Evropës", por gjithashtu thekson mangësi të caktuara në secilin prej vendeve kandidate për anëtarësim.

Ai deklaron një vlerësim të përgjithshëm se procesi i zgjerimit tani po ecën më shpejt se në 15 vitet e fundit, por gjithashtu se korrupsioni mbetet një sfidë e rëndësishme për vendet e mbuluara nga procesi i zgjerimit dhe se trajtimi i tij duhet të jetë një përparësi.

Raporti mbi vendin vlerëson se ka bërë përparim të konsiderueshëm në zbatimin e reformave dhe se autoritetet maqedonase kanë vazhduar të punojnë për zbatimin e udhërrëfyesve për sundimin e ligjit, reformën e administratës publike dhe funksionimin e institucioneve demokratike, si dhe Planin e Veprimit për Mbrojtjen e Minoriteteve.

Raporti citon krijimin e Këshillit për Bashkëpunim midis Qeverisë dhe Shoqërisë Civile si një zhvillim pozitiv dhe vlerëson se vendi ka bërë disa përparime në aspektin e pluralizmit dhe lirisë së medias dhe lirisë së shprehjes.  

Komisioni Evropian gjithashtu thekson në dokument se vendi ynë është plotësisht në përputhje me politikën e jashtme dhe të sigurisë të BE-së, si dhe është një nga vendet që i është bashkuar Konventës për Tranzitin e Përbashkët, e cila synon të përshpejtojë lëvizjen e mallrave përtej kufijve.

Raporti nënvizon se vendi duhet të intensifikojë përpjekjet për të respektuar sundimin e ligjit, në veçanti mbrojtjen e pavarësisë dhe integritetit të gjyqësorit, dhe për të forcuar luftën kundër korrupsionit.

Dokumenti thekson nevojën për të zbatuar "me mirëbesim nga të gjitha palët" marrëveshjet dypalëshe të lidhura, duke përfshirë Marrëveshjen e Prespës me Greqinë dhe Traktatin e Miqësisë, Fqinjësisë së Mirë dhe Bashkëpunimit me Bullgarinë, dhe nënvizon se ndryshimet kushtetuese që synojnë përfshirjen e qytetarëve jo-shumicë, siç janë bullgarët, në Kushtetutë, për të cilat vendi është zotuar, ende nuk janë miratuar.

Në lidhje me kandidatët e tjerë për anëtarësim, theksohet progresi i arritur nga Mali i Zi dhe Shqipëria në negociatat deri më tani, ndërsa nga ana tjetër, tregohet më pak entuziazëm për Bosnjën dhe Hercegovinën, Kosovën dhe Serbinë.

Theksohet se Mali i Zi ka arritur progresin më të madh në rrugën evropiane midis vendeve të Ballkanit Perëndimor, duke hapur të 33 kapitujt e negociatave, nga të cilët shtatë janë mbyllur përkohësisht, dhe se angazhimi i tij i vazhdueshëm politik ndaj qëllimit strategjik të integrimit evropian ka dhënë rezultate të dukshme në zbatimin e reformave të nevojshme.

Komisioni Evropian përgëzon progresin e Malit të Zi në reformat që duhet të garantojnë pavarësinë, paanshmërinë dhe llogaridhënien e gjyqësorit dhe hapat e ndërmarrë për të përmirësuar kuadrin ligjor dhe institucional në luftën kundër korrupsionit.

Për Shqipërinë, theksohet angazhimi i fortë politik për të vazhduar reformat në gjyqësor dhe luftën kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar, si dhe miratimi i legjislacionit për pakicat kombëtare dhe për mbrojtjen e të dhënave personale.

Megjithatë, thekson nevojën për të përshpejtuar reformat që lidhen me BE-në, veçanërisht në aspektin e lirisë së medias, rezultatet e mëtejshme në luftën kundër krimit të organizuar dhe korrupsionit, veçanërisht korrupsionit të nivelit të lartë, dhe promovimin e të drejtave themelore, duke përfshirë çështjet gjinore, të drejtat e fëmijëve dhe të drejtën e pronës.

Thuhet se Bosnja dhe Hercegovina po mbetet prapa në reforma për shkak të "tensioneve politike" dhe se ka probleme me miratimin e ligjeve jokushtetuese në Republikën Serbe, me vlerësimin se ekziston rreziku i "robërimit të shtetit".

Raporti thekson se duhet të reformojë institucionet shtetërore për të siguruar funksionalitetin dhe mosdiskriminimin, dhe se vendi ka bërë përparim të kufizuar në fushën e pavarësisë gjyqësore dhe duhet të forcojë mekanizmat për luftimin e korrupsionit dhe krimit të organizuar.

Gjithashtu thekson se për shkak të vonesës në miratimin e Agjendës së Reformës, fondet e BeH-së në kuadër të Planit të Rritjes janë ulur me 10 për qind.

Për Kosovën dhe Serbinë, theksohet se çelësi i afrimit të tyre me BE-në mbetet arritja e përparimit në dialogun për normalizimin e marrëdhënieve dhe zbatimin e asaj që është rënë dakord, sepse në mungesë të angazhimit konstruktiv, të dyja palët rrezikojnë të humbasin mundësi të mëdha.

 Për Kosovën, thuhet se pavarësisht angazhimit të deklaruar dhe mbështetjes publike për rrugën evropiane, progresi është penguar nga "ndarjet politike" të brendshme dhe ngërçi pas zgjedhjeve parlamentare në shkurt.

Raporti thekson se autoritetet e Kosovës nuk kanë bërë mjaftueshëm për të parandaluar trazirat që shpërthyen në veri të Kosovës, ku jeton popullsia shumicë serbe dhe nxitet të angazhohet në gjetjen e zgjidhjeve afatgjata në mënyrë që të gjitha komunitetet të kenë qasje në shërbimet publike themelore.

Lidhur me Serbinë, thuhet se ajo ende nuk është plotësisht në përputhje me politikën e jashtme dhe të sigurisë të BE-së, por se ka polarizim në rritje në vend për shkak të valës së protestave masive që kanë vazhduar prej një viti, duke reflektuar zhgënjimin e qytetarëve me korrupsionin dhe mungesën e perceptuar të llogaridhënies dhe transparencës.

Dokumenti vlerëson se pavarësisht pretendimit të autoriteteve serbe se anëtarësimi në BE është qëllimi i tyre strategjik, ritmi i zbatimit të reformave është ngadalësuar ndjeshëm dhe bën thirrje për zbatimin e reformave të besueshme në të gjitha fushat dhe shmangien e retorikës anti-BE.

Raporti thekson se gjatë demonstratave, autoritetet serbe kanë kryer arrestime dhe masa të tjera shtrënguese për të frikësuar shoqërinë civile, se sulmet verbale dhe fushatat e shpifjes janë intensifikuar, përfshirë edhe nga zyrtarë të lartë, dhe se ka pasur një përkeqësim në lirinë e shoqërimit, tubimit dhe shprehjes.

Turqia vlerësohet gjithashtu se ka një situatë në përkeqësim me të drejtën e lirisë së shoqërimit, tubimit dhe shprehjes dhe është një nga vendet e pakta në Evropë, së bashku me Bjellorusinë dhe Serbinë, që nuk i është bashkuar sanksioneve të BE-së kundër Rusisë, të vendosura në përgjigje të pushtimit rus të Ukrainës.

Raportet mbi Ukrainën dhe Moldavinë përmbajnë fjalë inkurajimi në kontekstin e të dy vendeve që presin një vendim nga Këshilli Evropian për të filluar negociatat e grupeve, por për momentin një miratim i tillë nuk është në horizont, veçanërisht për Kievin.

Fillimisht u njoftua se Kos do të paraqiste sot të ashtuquajturin raport para-zgjerimit, i cili do të rendiste reformat që BE-ja duhet të zbatojë në mënyrë që të përgatitet për pranimin e anëtarëve të rinj, por, sipas informacioneve të fundit, prezantimi i tij do të shtyhet për disa javë, të paktën deri më 19 nëntor.

Foto: Arkivi i MIA-s